Փաստ ինֆո

Հակակոռուպցիոն դատարանները ստեղծվում են ոչ թե նրա համար, որ դատարանները վատն են, այլ՝ նրա համար, որ կան մի շարք գործեր, ընդունված մի շարք օրենքներ, որոնց համար պետք է լինեն այնպիսի դատավորներ, որոնք կվերցնեն ընդհանուր իրավասության դատարանների բեռը՝ կոնկրետ կոռուպցիոն գործեր քննելով։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, ԲԴԽ անդամ Գրիգոր Բեքմեզյանը՝ անդրադառնալով Հակակոռուպցիոն դատարանների ստեղծման նախագծին։

Հիշեցնենք, որ դատաիրավական բարեփոխումների ծրագրի շրջանակներում հանրային քննարկման է դրվել «Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում և «Ազգային ժողովի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին նախագիծը, որով առաջարկվում է ստեղծել նոր՝ Հակակոռուպցիոն դատարաններ։

Գրիգոր Բեքմեզյանի խոսքով ՝ կոռուպցիոն գործեր քննող դատավորները պետք է լինեն անկախ ինչպես ներկա, այնպես էլ ՝ նախկին իշխանություններից և բիզնես շահերից։

«Եթե հանրությունը չի վստահում դատական իշխանությանն այնպես, ինչպես մենք կցանկանայինք, որ վստահեր, ենթադրելի է, որ նոր դատարանների ձևավորումը նպատակ ունի նաև այդ անվստահության անջրպետը հաղթահարելու, որը ինչ-որ տեղ կարելի է հասկանալ»,- նշեց Բեքմեզյանը՝ հավելելով, որ ունի չեզոք դիրքորոշում և դիտում է որպես գործընթաց, որն այս պահի դրությամբ կարող է և պետք է լիներ։

Դիտարկմանը, որ պարբերաբար փոփոխվում է դատարանակազմությունը, սակայն հանրային վստահությունն այդպես էլ չի բարձրանում, Բեքմեզյանն արձագանքեց՝ նշելով, որ խնդիրը դատարանակազմության մեջ չէ։

«Ամեն դեպքում՝ հասարակության, իշխանության մոտ չկա ամբողջական վստահություն դատական համակարգի նկատմամբ և եթե կոռուպցիոն գործերը քննվելու են դատավորների կողմից, պետք է վստահ լինենք, որ դատավորը պետք է պատրաստ լինի կայացնել դատական ակտ՝ նաև այլ դատավորի նկատմամբ, ինչը կարող է խնդրահարույց լինել, քանի որ դատավորները երկար տարիներ աշխատում են, ունեն ընկերական, քավոր-սանիկական կապեր, դժվար կարող է լինել նաև մարդկային, բարոյական տեսանկյունից՝ դատական ակտ կայացնելը»,- նշեց Բեքմեզյանը։

Ինչ վերաբերում է Հակակոռուպցիոն դատարանների դատավորների համար ավելի բարձր աշխատավարձ նախատեսելուն, ապա ԲԴԽ անդամը դեմ է դրան։

Նա գտնում է, որ դատական համակարգում չպետք է լինի աշխատավարձային տարանջատումներ, այսինքն՝ մի դատավորին ավել չդասեն մյուսից։ Բեքմեզյանը նշեց, որ կողմ է, որ բոլոր դատավորների աշխատավարձերը համաչափորեն բարձրանան և նախագծի վերաբերյալ ՀՀ արդարադատության նախարարությանն ուղղված ԲԴԽ մի շարք դիտարկումներում, առաջարկություններում աշխատավարձերի տարբերության վերաբերյալ ևս նշվել է։ Դառնալով հարցին, թե արդյո՞ք կոռուպցիոն գործեր քննելն ավելի բարդ է, Բեքմեզյանն արձագանքեց. «Չէի ասի, որ բարդ է։ Գուցե իրավական, տեխնիկական տեսանկյունից բարդ չէ, որովհետև կան բարդ գործեր, կան նույնիսկ քաղաքացիական գործեր, որոնք կարող են ավելի բարդ լինել, քան կոռուպցիոն գործերը և այդ տարանջատումը կախված է ոչ թե գործի բարդությունից, այլ՝ այնպիսի դատարան ունենալով, որը մեզ հնարավորություն կտա պնդելու, որ դատական համակարգը անկախ է, չունեն շահերի բախումներ և կարող են օբյեկտիվորեն քննել և վերջնական լուծում տալ այս գործերին։ Վերջիվերջո, ընդունենք, որ կոռուպցիոն գործերը ենթադրվում է, որ կապված են գումարային շահերի հետ և այս դեպքում պետք է բացառվի գայթակղությունը՝ կաշառք տալու, կաշառք ստանալու։ Բացի այդ՝ պետք է բացառվի նաև դատավորների նկատմամբ կոմպրոմատների տեսանկյունից, որ որևէ մեկը դատավորի վերաբերյալ կոմպրոմատ չունենա և հետագայում հասնի իրեն ցանկալի դատական ակտի»։

Բեքմեզյանի խոսքով՝ կոռուպցիոն հանցագործությունների դեպքում սուբյեկտը, որը պետք է կրի պատասխանատվություն սովորական սուբյեկտ չէ, կոնկրետ սուբյեկտ է, որը մեղադրվում է կոռուպցիոն դրսևորումների մեջ, ունի ապօրինի ձեռքբերված գույք, այսինքն՝ ավելի շատ հնարավորություններ ունեցող սուբյեկտ է և՛ ֆինանսական, և՛ կապերի տեսանկյունից։

Հարցին, թե արդյո՞ք դատարանների կազմերի փոփոխությունները կբարձրացնեն հանրային վստահությունը, Բեքմեզյանը նշեց, որ կարող է միայն հույս հայտնել, սակայն միանշանակ ասել, որ կբարձրացնի՝ չի կարող։

«Դատարանների նկատմամբ վստահությունը պետք է բարձրանա միայն դատարանների արդյունավետ աշխատանքի արդյունքում։ Ենթադրենք՝ փոխեցինք սարքեցինք հակակոռուպցիոն դատարան, բայց դատավորը սկսեց վատ աշխատել, ակնհայտ սուբյեկտիվ դատական ակտ կայացնել, բռնվեց կաշառքի վրա, ինչպե՞ս դա կարող է բարձրացնել հանրային վստահությունը դատարանների նկատմամբ, հակառակը՝ ավելի կվատացնի, որովհետև կասեն՝ տեսեք, նույնիսկ այս դեպքում ոչ մի օգուտ չկար»,- ասաց նա։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո