Փաստ ինֆո

Եթե տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը ճիշտ է ներկայացված, ապա դա կարելի է համարել լավ ցուցանիշ, որովհետև համաճարակի սկզբում կանխատեսվում էր՝ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը կարող է հասնել մինչև 10 տոկոս։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանը։

Վերջինս, սակայն, խիստ կասկածում է, որ վիճակագրական տվյալները ճշգրիտ են ներկայացված, քանի որ եթե տեսնենք ինչն է Հայաստանում ՀՆԱ ստեղծում, ապա այդ թվերը հավատ չեն ներշնչում. «Ունեինք տուրիզմի մեծ հոսք և զբոսաշրջության կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ մեկ զբոսաշրջիկը մոտավորապես 750 եվրո գումար էր թողնում Հայաստանում։ Հիմնական գումարները գոյանում էին տրանսֆերտներից, որը գալիս է Ռուսաստանում արտագնա աշխատողների գումարներից։ Սրանք վերացել են, արտահանումը նվազեց, սպասարկման ամբողջ ոլորտը փակվեց, այսինքն աշխատավարձ չէր հաշվարկվում, չէր վճարվում և այդքան կրճատումների մեջ չեմ կարծում, որ մոտ 5 տոկոս տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի նվազում լինի։ Կարծում եմ՝ թվերը նկարված են, որովհետև եթե մենք դուրս գանք քաղաքում ուղղակի շրջենք ու վերլուծություն կատարենք,կտեսնենք, որ մարդ չկա, սպառում չկա, շարժ չկա, հետևաբար այդ թվերը չէին կարող ուղղակի 5 տոկոսի անկում լինել։ Եթե 5 տոկոսի անկում լիներ, ապա առօրյա կյանքում կտեսնեինք ուղղակի ծախսողների հոսքի նվազում և ոչ թե ծախսողների հոսքի իսպառ վերացում»,-նշեց Նաիրի Սարգսյանը՝ հավելելով, որ հաշվարկներ չի արել, բայց այն, որ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի նվազումն ավելի շատ է, վստահ է։

Այն որ անկում լինելու էր բոլոր ոլորտներում, տրամաբանական էր։ Նաիրի Սարգսյանի խոսքով, երբ առողջապահական ճգնաժամ սկսվեց, բոլորը կանխատեսում էին, որ դրան հաջորդելու է սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամը։ Մասնագետի խոսքով առողջապահական ճգնաժամը կամ ճգնաժամի դեմ պայքարը ձախողելու պարագայում առնվազն պետք է քայլեր ձեռնարկվեին տնտեսական և սոցիալական ճգնաժամերը մեղմելու ուղղությամբ, սակայն որևէ միջոցառում, որևէ քայլ չձեռնարկվեց և շարունակում ենք այդ նույն կամ դրանից գուցե ավելի շատ պարտությունը սոցիալ-տնտեսական ուղղություններում։

Հարցին՝ երբ ինչ-որ չափով կվերականգնվի տնտեսությունը, Նաիրի Սարգսյանը նկատեց՝ տնտեսությունն աշխատում է սպասումներով. «Երբ սպառողներին, հանրությանը մատուցենք ինֆորմացիա, որ լավ է լինելու, պանդեմիան հաղթահարում ենք, սահմանափակումներ չեն լինելու, երբ դրական սպասումներ են ձևավորում, հանրությունը սկսում է բարձի տակ պահած փողերը ծախսել և ոչ թե հետ գցել «սև օրվա» համար։ Երբ սկսում է գումարը ծախսել, արդեն տնտեսությունն աշխուժանում է, սկսում է աշխատել և դա կհամարվի սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամի դեմ իրականացվող պայքարի որոշակի քայլ, բայց այսօր ունենք բացասական սպասումներ։ Շատերը սպասում են, որ աշնանը շատ ավելի մեծ ալիք է լինելու։ Հետևաբար` այդ բացասական սպասումները տնտեսության վրա ևս ազդելու են»,-նշեց Նաիրի Սարգսյանը։

Նրա խոսքով զբոսաշրջության ոլորտի վերականգնումը 2021 թվականի գարնանից շուտ չի կանխատեսվում և եթե զբոսաշրջությունն իր բոլոր ուղղություններով վերականգնվելու է 2021 թվականի մարտ-ապրիլ ամիսներին, ապա իրենց հետ փոխկապակցված բիզնեսները, որոնք մատակարարում են իրականացնում, նույնպես 2021-ից են սկսելու վերականգնվել։ Պետք չէ սպասել, որ շատ տուժած ոլորտներն աշնանը կվերականգնվեն։ Միևնույն ժամանակ անմտություն կլինի խոսել նաև ներդրումների մասին։ Նույն բացասական սպասումները ներդրողին թույլ չեն տալիս կապիտալի տեղաշարժ կամ ներդրումներ անել։ Նաիրի Սարգսյանը նկատեց՝ տարիներով աշխատող, անուն, բրենդ ստեղծած բիզնեսները փակման վտանգի առաջ են կանգնած, ուր մնաց նոր բիզնեսների ստեղծման մասին մտածենք. «Կարելի է ներդրում կատարել բացառապես գյուղատնտեսության ոլորտում, որը բիզնեսի և կառավարության համատեղ ջանքերի շնորհիվ կարող է իրականանալ։ Նույնիսկ ներքին շուկայի պահանջարկը, եթե կարողանանք ապահովել, ներդրումներն այդ ուղղությամբ գնան, կարծում եմ՝ բավականին հաջողված պայքար կլինի»,-ասաց Նաիրի Սարգսյանը։

Վերջինս գտնում է՝ պետությունը երկու կարևոր քայլ պետք է անի. Նախ պետական պարտք ներգրավի, որի հաշվին ավելացնի պետական ծախսը և հարկային արձակուրդ տրամադրի և այսկերպ փորձի տնտեսությունը փրկել։ Ինչ վերաբերում է 24 հակաճգնաժամային միջոցառումներին, ապա Նաիրի Սարգսյանի խոսքով դրանք անիմաստ էին. «Դրանք ավելի ճիշտ պետական բյուջեի վատնումներ էին, ոչ թե սոցիալական կամ տնտեսական աջակցության ծրագրեր։ Կառավարությունն առանց հաշվարկելու, առանց սորտավորելու՝ որ ոլորտներն են տուժածները, ուղղակի գումարներ բաց թողեց ու բյուջեից գումար վատնեց։ Կառավարությունը կա՛մ հանցավոր գործողություն, կա՛մ հանցավոր անգրագիտություն դրսևորեց։ Կառավարությունը խոպանչի բարեկամներից, ծնողներից ստացած գումարի նման վերաբերվեց պետական բյուջեի գումարներին, որովհետև իրենք չգիտեն ինչպես են պետբյուջեի գումարները հավաքագրվում։ Կառավարության ղեկավարից սկսած և վերջացրած տնտեսական բլոկի վերջին օղակով այդ մարդկանց տնտեսության և բյուջեի վերաբերյալ գիտելիքները սկսվում և ավարտվում են ՀԴՄ չեկերով»,-եզրափակեց Նաիրի Սարգսյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո