Փաստ ինֆո

Հայաստանի սպառողական շուկայում այս տարվա հունիսին, 2019 թվականի նույն ամսվա համեմատ, 1.7% գնաճ է գրանցվել։ Սրանք Վիճակագրական կոմիտեի ներկայացրած հաշվարկներն են։ Կոմիտեն սպառողական գների ինդեքսը հաշվարկում է ըստ սպառողական զամբյուղի, որում այս պահին ներառված է 430 անուն-ապրանք: Սպառողների կոմիտեից էլ փաստում են , որ գնաճն ավելի արագ է կատարվում, քան մարդկանց եկամուտների ավելացումը։

«Ես թվեր չեմ կարող ասել, որովհետև վիճակագրական կոմիտեն ուշացումով է տպում, թարմ նորություններ չկան։ Դրա համար մենք ստիպված ենք նայել մարդկանց կյանքին, վճարունակությանը և տեսնում ենք, որ լավ չի վիճակը։ Գնաճը ավելի արագ է կատարվում, քան մարդկանց եկամուտների ավելացումը։ Նկատի չունեմ պանդեմիայի ժամանակահատվածը, մինչև այդ էլ նույնն էր, հիմա ավելի սարսափելի է վիճակը։ Խոսքը վերջին երկու տարվա մասին ենք խոսում»։

Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց «Հայաստանի սպառողների ասոցիացիա» ՀԿ-ի նախագահ Արմեն Պողոսյանը, հավելելով, որ խոսքը կենսական՝ առաջին անհրաժեշտության ապրանքների և ծառայությունների մասին է։ Ավելի շատ նկատելի է ստվերային գնաճը։

«Բոլոր ասպարեզներում է գնաճ նկատվում։ Մենք տեսնում ենք այդ գնաճը։ Ո՞ր մեկն ասեմ։ Սննդամթերքը թանկանում է պարբերաբար, բայց աննշան։ Մարդը չի կարող իր աչքով այդ գնաճը տեսնել։ Պատկերավոր օրինակ բերեմ՝ եթե հացը 10 գրամ թեթևացավ, բայց գինը նույնը մնաց, չեղա՞վ, որ գինն ավելացավ։ Այդ ձևով է հաճախ լինում։ Բազմիցս եմ դիմել բոլոր ատյաններին, որ պետք է ստուգել հացի գինը, եթե շաքարում շաքարավազի շաքարայնության տոկոսը ցածր է, այսինքն ջրի տոկոսն է բարձր։ Ես խոսում եմ գնաճի ստվերային հանցավոր կողմի մասին»։

Ստուգող մարմիններից ոչ մեկը տարիներ շարունակ Արմեն Պողոսյանի արձագանքին չեն հետևում։ Պետեկամուտների կոմիտեի նոր պետին չի հանդիպել, և հարցն էլ երևույթների մասին է, ոչ թե անհատների։

«Վերցնում ենք 10 հաց և ասում նախ որքան էր քաշը, հետո ասում խոնավության տոկոսը որքանն է։ Դրանից պարզ բան չկա։ Նախկին պետերն ասում են՝ մենք չունենք լաբորատորիաներ։ Ես ասում եմ, որ պետք չէ, որ ՊԵԿ-ը լաբորատորիա ունենա, տարբեր լաբորատորիաներ կան նմուշը ուղարկում ենք, ստանում պատասխանը։ Նույնը սուրճին է վերաբերում, որը թանկացավ, բայց ցածր է կոֆեինի քանակը։ Այստեղ ավելի շատ խոսում ենք թաքնված գնաճի մասին»։

Արմեն Պողոսյանը գնաճի ռիսկեր է տեսնում նաև սպանդանոցներ կառուցելու հարցում։ Ասում է՝ չնայած, որ մոտեցումը ճիշտ է, բայց եթե չկան պայմաններ, մարդը պետք է տեղափոխման համար լրացուցիչ ծախս անի ու մսի գինը միանշանակ կբարձրանա։ Մասնագետը նաև փաստում է, որ մարդիկ եկամտի 65 տոկոսը սպառում են միայն սննդի վրա։

«ԱԺ-ի կողմից պետք է հաստատված գրաֆիկ լինի և մեր միջին եկամուտները կհասնեն կամ կգերազանցեն սպառողական զամբյուղի գումարը։ Եթե հիմա մի ընտանիքում 4 հոգուց մեկն է աշխատում միջին աշխատավարձով ՝ 140 հազարով, որը 4 հոգու միջև բաժանելու, կստացվի ողբալի թիվ և ո՞նց պետք է ապրեն այդ մարդիկ։ Բայց մեզ մոտ 30 տոկոսը այդ վիճակում են ապրում։ Եթե մարդու եկամուտը սպառողական զամբյուղից բարձր չէ, ուրեմն արդեն դա աղետ է։ Երբ ուսումնասիրում ենք սպառողական ծախսերը կամ ընտանեկան բյուջեն՝ տեսնում ենք, որ եկամտի 65 տոկոսը գնում է սննդի վրա, սա ողբալի է, որովհետև նման բան քաղաքակիրթ աշխարհում չկա՝ 25 տոկոսն է գնում սննդի վրա։ Մենք չենք համեմատում օրինակ Հոլանդիայի հետ, բայց սա սարսափելի թիվ է, ու եթե դրան գումարենք հանրային ծառայությունները, ևս 20-30 տոկոս, ուրեմն այդ մարդուն այլ ծախսեր անելու հնարավորություն չի մնում։ Մարդը չի ծնվել կոշիկ կամ պոմիդոր սպառելու համար, մարդը ծնվել է հոգևոր կյանքով ապրելու համար։ Եթե եկամտի 90 տոկոսը տալիս է սնունդին և առաջին անհրաժեշտության ապրանքներին, բա երեխան պետք է դպրոց գնա, պայուսակ ունենա։ Դա էլ նվեր էին տալիս, փակեցին, թե ինչու փակեցին՝ բացատրությունը աղաղակող էր, ասացին ծնողները գույնից կամ այլնից բողոքում են։ Դա աբսուրդ է։ Բնականաբար հարուստը չի ուզի այդ պայուսակը, նա կամ կգցի կամ աղքատին կտա, բայց աղքատները, որ միջոց չունեն, ո՞նց կարող են ասել չեմ ուզում այդ պայուսակը։ Այդ արգումենտներով սեփական ժողովրդի հետ խոսել աբսուրդ է»։

Մարդկանց եկամուտը՝ թոշակը, աշխատավարձը, նպաստը, ըստ Պողոսյանի՝ մի կերպ բավարարում են միայն սնունդին։ Եկամտի աճը պետք է գերազանցի գնաճին։ Համեմատում է արևմտյան աշխարհի գնաճի հետ, երբ ամեն 2 տոկոս գնաճին նախօրոք 3 կամ 5 տոկոսով եկումտներն են ավելանում։ Իսկ մեզանում դրան գումարվում է նաև դիզվառելիքի գնաճը։

«Ինձ վարորդներ շատ են դիմել, որ հիմա վառելիքի գինը բարձրացել է։ Մարդը նայում է մեքենայի սպիդոմետրին, ասում է, որ եթե առաջ 100 կմ էր քշում, հիմա 70 կմ է քշում։ Եղավ թաքնված գնաճ։ Իսկ հիմա այն ժամանակահատվածն է, որ աշխարհում գազն էլ, բենզինն էլ անհամեմատ էժանացել են, բացի Հայաստանից։ Այս բոլորը մոզայկայի տարբեր հատվածներն են։ Ստվերային գնաճի դեմ պայքարը անարդյունք է, բացարձակ պայքար չի մղվում, լսում ենք միայն արդարացումներ։ Երբ որ վիճակագրական կոմիտեն գնաճ է ուսումնասիրում, 450 ապրանք և ծառայություն են հետևում և միջին թիվ են հանում։ Բայց դրանց մեջ մտնում է օրինակ դաշնամուր։ Ամեն մարդ հո դաշնամուր չի առնում։ Պարզապես պետք է առանձնացնի 20-25 ապրանքներ և գնաճը կամ գնի տատանումը այդ սահմաններում կատարվի։ Այստեղ իրական պատկերն արդեն կերևա»։

Աղբյուր` Փաստինֆո