Փաստ ինֆո

Սևրի պայմանագիրն այն միջազգային փաստաթուղթն է, որը սերտորեն կապված է մեր ժողովրդի պատմության հետ և այս առումով պետք է ուսումնասիրվի ամենայն խորությամբ։ Այս մասին այսօր «Սևրի դաշնագիրը և հայկական հարցը» խորագրով գիտաժողովի ժամանակ ասաց ՀՀ ԳԱԱ Արևեալագիտության ինստիտուտի տնօրեն, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը։

Նրա խոսքով պայմանագրի շուրջ թուրքական երկու մոտեցում է եղել, և այն մոտեցումը, որը հաղթեց, կեղծեց պատմությունը։ Ռուբեն Սաֆրաստյանը նկատեց՝ Քեմալական պաշտոնական պատմագրությունը կեղծում է ոչ միայն հարևան ժողովուրդների, մեր ժողովրդի պատմությունը, այլ կեղծում է նաև Թուրքիայի պատմությունը։ Թուրքական երկրորդ կողմի գործունեությունը որակվեց որպես դավաճանություն. «Բոլոր այն թուրք գործիչները, որոնք առնչություն ունեին Սևրի պայմանագրի ստորագրման հետ, որակվեցին որպես դավաճաններ և դատապարտվեցին մահապատժի։ Տասնյակ մարդիկ, թուրքական վերնախավի ներկայացուցիչներ մահապատժի դատապարտվեցին, որ առնչություն են ունեցել Սևրի պայմանագրի ստորագրման հետ։ Կարծում եմ, որ ավելի խորն ուսումնասիրելով թուրքական կողմի մոտեցումները, մենք կհասկանանք, որ ըստ էության սուլթանական կառավարությունը, նրա շուրջ համախմբված մի շարք գործիչներ ոչ թե դավաճան էին, այլ փորձում էին երկընտրանքային ճանապարհ գտնել, փորձում էին նոր աշխարհում, որը ստեղծվում էր Առաջին համաշխարհային պատերազմի արդյունքում, նորովի վերաիմաստավորեն Թուրքիայի տեղն ու դերը։ Նրանք ցանկանում էին ստեղծել պետություն, որն իր ազգային սահմանների մեջ պետք է ներփակվի և նորմալ հարաբերություններ ունենա հարևան պետությունների հետ»,-ասաց Ռուբեն Սաֆրաստյանը։
Վերջինս ընդգծեց՝ գործ ունենք մի երևույթի հետ, որը կոչվում է երիտթուրքական շարժում։ Թուրքագետի կարծիքով սխալ է այն մոտեցումը, որ երիտթուրքական շարժումը միայն երիտթուրքական կուսակցությունն էր, վերնախավն էր. «Այն իրապես մի մեծ շարժում էր և իր մեջ ընդգրկում էր այն ժամանակվա թուրքական հասարակության ամենածայրահեղ, ռասիստական, ազգայնամոլական մոտեցում ունեցող մարդկանց։ Քեմալական շարժումը, ըստ էության, երիտթուրքական շարժումն էր։ Քեմալն իր գործունեությամբ շարունակում էր երիտթուրքական շարժման ծրագրի իրականացումը, որի հիմնական նպատակն էր ոչնչացնել հայ ժողովրդին, ոչնչացնել հայկական պետականությունը»,-նշեց թուրքագետը։

Ռուբեն Սաֆրաստյանն ասաց՝ Օսմանյան կայսրության անունից Սևրի դաշնագիրը ստորագրողները հակաերիտթուրքերն էին, որոնք տասնամյակներ շարունակ պայքարել են երիտթուրքերի դեմ։

Աղբյուր` Փաստինֆո