Փաստ ինֆո

«Սևրի պայմանագիրը մեր պահանջատիրության հիմնական հենքն է, որի համար մենք՝ որպես ժողովուրդ և պետություն, պայքարելու ենք, որ Հայոց ցեղասպանության դիմաց հասնենք նաև տարածքային հատուցման», - «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանը եւ ավելացրել.« պատկերացրեք տասնամյակներ շարունակ Սևրի խնդրով զբաղվելով մենք վերջնականապես համոզվեցինք, որ այդ կարևորագույն իրավական փաստաթուղթը, որի արդյունքը 1920 թվականի նոյեմբերի 22-ի հռչակված Վուդրո Վիլսոոնի Իրավարար վճիռն էր, հերթով հայ -թուրքական սահմանն անցնելու էր Տրապիզոն, Էրզրում, Բիթլիզ և Վան վիլայեթներով և Հայստանի սահմանը դառնալու էր 160 հազար քառակուսի կիլոմետր, իրավական առումով այսօր ևս շարունակում է մնալ միջազգային կարևոր փաստաթուղթ։ Սա միանշանակ է և բոլոր նրանք, ովքեր պնդում են, թե Լոզանի կոնֆերանսով այս փաստաթուղթն առ ոչինչ է դառնում, կամ որ այս փաստաթուղթը չի վավերացվել այն կնքող մեկ ու կես տասնյակ երկրների կողմից ևս և փաստորեն այսօր արդեն ժամանակավրեպ է։ Ամբողջ հարցն այն է, որ իրավարար վճիռն ու Սևրի դաշնագրի որոշումները չի կարելի նույնացնել, թեպետ մեկը բխում է մյուսից, այնուամենայնիվ, իրավարար վճիռը մի փաստաթուղթ է, որը որևէ տեսակի վավերացման կարիք չունի և մեխանիկորեն պետք է մտներ ուժի մեջ այն օրվանից, երբ Վուդրո Վիլսոնը կներկայացներ այն մեծ տերություններին, ինչը տեղի ունեցավ նոյեմբերի 22-ին։ Աշխարհաքաղաքական առումով Սևրի պայմանագիրը շարունակում է մնալ ուժի մեջ, որովհետև այն ստորագրող պետություններից ոչ մեկը, որոնց թիվը գաղութային համակարգի փլուզման արդյունքում գնալով ավելացել է, չեն հրաժարվել նրանից և չեն հայտարարել այդ պայմանագիրն առ ոչինչ»։

Մենք պարտավոր ենք զբաղվել միջազգային շատ բարձր կարգավիճակ ունեցող Սևրի փաստաթղթի զարգացմամբ, որովհետև Հայոց ցեղասպանության դիմաց հատուցման հասնելու միջազգային իրավական փաստաթուղթը մեզ տրվել է, ասում է Պատնության ինստիտուտի տնօրենը։

Խոսելով Սևրի պայմանագրի վերաբերյալ Թուրքիայի ժամանակակից ընկալումների մասին, Աշոտ Մելքոնյանն ընդգծում է. «Պատահական չէ, որ մեր հարևան Թուրքիայի մոտ, որ շարունակում է մնալ կայսրություն, ժամանակ առ ժամանակ սինդրոմ և բարդույթ է արթնանում Սևրի դաշնագրից։ Թուրքիան վախ ունի Սևրի դաշնագրի հանդեպ, որովհետև յուրաքանչյուր կայսրություն, ի վերջո, ենթակա է փլուզման։ Սևրի դաշնագիրը մասնակիորեն արդեն կյանքի է կոչվել՝ արաբական երկրների առումով՝ Իրաքը, Պաղեստինը, Լիբանանը, Սիրիան և սրա շարունակությունը, խորապես համոզցած եմ, որ անկասկած կլինի նաև Միացյալ Հայաստանը, ինչու չէ նար դրանից հարավ ընկած քրդական պետությունը, որովհետև այդ երկիրը շարունակում է մնալ այլ ժողովուրդների ոսկերների վրա կառուցված կայսրություն։ Ամեն նման կայսրություն, ի վերջո ենթակա է փլուզման»։

Հիշեցնենք, որ այսօր լրանում է Սևրի պայմանագրի 100 ամյակը։ Մեկ դար առաջ ճիշտ այս օրը Փարիզում կնքվել էր մի պայմանագիր, ըստ որի, Հայաստանի սահմանները պետք տարածվեին 162 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածքի վրա։ Ըստ այս դաշնագրի, նախատեսվում էր հայ ժողովորդին վերադարձնել ունեցվածքը, իսկ եղեռնագործ արևմտյան հարևանը պատժվելու էր, սակայն փաստաթուղթն այդպես էլ մնաց դիվանագիտական սեղանին, բայց մինչ օրս այն չեղյալ չի համարվել:

Մանրամասները՝ տեսանյութում

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո