Փաստ ինֆո

Միջազգային հանրության ներկայացուցիչները հանդես են գալիս զսպվածության կոչերով և ըստ էության այդ հայտարարությունների մեջ հստակ հասցեատեր, ինչպես սպասելի էր, չկա։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը՝ անդրադառնալով հայ-ադրբեջանական սահմանի լարվածության վերաբերյալ միջազգային հանրության արձագանքին։

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը նկատեց՝ այդ հայտարարություններում չի նշվում, թե ով է մեղավոր իրավիճակի լարվածության մեջ. «Մինսկի համանախագահների հայտարարության մեջ տարակուսելի է նաև այն հատվածը, որ պետք է դիտարկումներ սահմանվեն։ Չեմ կարծում, որ կորոնավիրուսն այն պատճառն է, որը կարող էր կասեցնել այդ գործընթացը և հնարավոր չէր թեկուզ կորոնավիրուսի պայմաններում գտնել այնպիսի միջոցներ, որ դիտարկումները դիտարկողների համար անցկացվեն հնարավորինս անվտանգ։ Առավել ևս, որ ԵԱՀԿ դիտարկողներին հաճախ այլ սպառնալիքներ էլ են հանդիպել, մասնավորապես ադրբեջանական կողմից կրակոցներ՝ նրանց մեքենաների ուղղությամբ։ Այս տեսակետից անվտանգության չափանիշները շատ խստացված են և հիմա, հենվելով այն փաստին, որ դիտարկում չի իրականացվում, Մինսկի խմբի համանախագահները խուսափում են նաև իրավիճակը լարելու պատասխանատու կողմի անունը հնչեցնելուց։ Բայց կարծում եմ՝ դա սուբյեկտիվ պատճառն է, իսկ օբյեկտիվ պատճառն այն է, որ Ադրբեջանի իշխանությունները վերջին երկու տարիների ընթացքում շատ ակտիվ աշխատել են այդ ուղղությամբ, ամեն ինչ արել են, որպեսզի միջազգային հանրության կողմից իրենց հնարավոր ագրեսիան որևէ կերպ չզսպվի, չդատապարտվի։ Պատերազմի կանխման դիվանագիտական մեխանիզմները չեզոքացրել են նրանք։ Սկզբից ձերբազատվել են Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածություններից, հետո արդեն նաև միջազգային հանրության շրջանում ստեղծել են կոնֆլիկտի ընկալման այնպիսի իրավիճակ, որ նույնիսկ Հայաստանին սկսեցին մեղադրել բանակցային գործընթացում ոչ կոնստրուկտիվ լինելու մեջ։ Այս ամենի համադրությունը դիվանագիտորեն ազատել է Ադրբեջանի ձեռքերը առաջնագծում, ինչպես տեսնում ենք արդեն ոչ միայն Արցախի սահմանում, այլև ՀՀ սահմանում։ Կարծում եմ՝ սա մեր դիվանագիտական աշխատանքի տապալումների և ձախողումների հետևանքն է»,-ասաց քաղաքագետը։

Ըստ նրա՝ հայկական կողմն արդեն մի քանի սխալ թույլ է տվել, որ, իր կարծիքով, պետք է հնարավորինս արագ շտկել։ Առաջինը՝ դա իրավիճակի պարզորոշ նկարագրությունն է, թե ինչ է տեղի ունեցել առաջնագծում։ Գրաֆիկներով, քարտեզներով և այլ միջոցներով, որպեսզի մարդիկ տեսնեն և հանրության մոտ կասկածների տեղ չմնա։ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը գտնում է, որ ուժեղ փաստագրական բազա է պետք տրամադրել նրանց՝ ցույց տալու, որ ադրբեջանական կողմը նման սադրանքի է գնացել. «Մեր դիվանագիտությունը չի հետազոտում և չի ուսումնասիրում ադրբեջանական կողմի հայտարարությունները, այնտեղի հասարակական տրամադրությունները։ Մինչդեռ՝ Ադրբեջանում պաշտոնյաների շուրթերից հնչող բավական շատ հակասական հայտարարություններ և գնահատականներ կան ։ Օրինակ՝ ՌԴ-ում Ադրբեջանի դեսպանն ասում է՝ ինչ տարբերություն ով է առաջինը սկսել, վատն այն է, որ լարվածություն կա։ Այդ ամեն ինչը պետք է հավաքագրվի, լրացուցիչ փաստարկ կլինի՝ ցույց տալու համար, որ խախտող կողմն Ադրբեջանն է»,-ասաց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը՝ նկատելով, որ մեր դիվանագիտությունը որևէ մեկից չի պահանջում զսպել Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողությունը։ Քաղաքագետի խոսքով մենք շարունակում ենք դատապարտել այս ամենը, ասում ենք, որ պատասխանատվությունն Ադրբեջանն է կրելու, բայց զսպման հստակ կոչ չկա. «Չկա նաև խաղաղության չվերադառնալու հետևանքներն Ադրբեջանի համար։ Այսինքն ի՞նչ, մեր դիվանագիտությունը պետք է սպասի մինչև Ադրբեջանը հոգնի սահմանում կրակելուց և վե՞րջ։ Տավուշում ստեղծված իրավիճակը մեր դիվանագիտական բացթողումների հետևանքն է»,-ասաց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը։

Դիտարկմանը, որ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանն ասել է, որ մշտապես միջազգային գործընկերների հետ կապի մեջ են՝ քաղաքագետն ասաց, որ դա դեռ չի նշանակում խնդրի լուծում։ Նա նշեց, որ ՀԱՊԿ-ը երեկ պլանավորել էր խորհրդի նիստ անցկացնել, որը տեղի չունեցավ։ Քաղաքագետը կարծում է՝ նիստի չկայացման պատճառները շատ են, բայց նրա կարծիքով այդ ամենի հիմքը դրվել է 2018 թվականին, երբ ձերբակալվեց ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը. «Հայաստանի դիրքորոշման պատճառով գրեթե մեկ տարով կաթվածահար եղան այդ կառույցի աշխատանքները։ Այդքանից հետո սպասել, որ իրենք ինչ-որ պատասխաններ կամ սրտացավ վերաբերմունք կցուցաբերեն, իմ կարծիքով տրամաբանական չէ։ Մենք այդ վերաբերմունքը ցույց չենք տվել ՀԱՊԿ-ին։ ՌԴ արտգործնախարարի հետ զրույցը, նույնիսկ պաշտոնական հաղորդագրությունից կտեսնենք, որ պատերազմը կանխելուն ուղղված նպատակով ոչ մի գործնական խոսք չի հնչել, ոչ մի պայմանավորվածություն երկու դաշնակից երկրների միջև ձեռք չի բերվել։ Ավելին հետո Ռուսաստանը նորից երկու կողմերին է կոչով դիմել, ի տարբերություն Թուրքիայի, որն իր դաշնակցին միանշանակ պաշտպանել է։ Ակնհայտ է ՝մեր դիվանագիտությունն անգամ դաշնակիցներից չի կարողանում ստանալ այն, ինչ մեզ պետք է»,-նշեց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը։

Վերջինս կարծում է՝ մեր հիմնական խնդիրն այնուամենայնիվ միջազգային հանրությունը չէ, այլ մեր հանրությունն է, Ադրբեջանի ագրեսիվ քաղաքականությունը։ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը հորդորեց առաջին հերթին հրաժարվել բոլոր այն պատրանքներից, որ կարելի է համոզելով, խնդրելով, խաղաղություն մուրալով խուսափել պատերազմից. «Եթե սահմանին պատերազմ է, ուրեմն պետք է մտնել պատերազմական տրամաբանության մեջ, ոգևորել առաջնագծում կանգնած մեր զինվորներին։ Պետք է հասարակությանը պատրաստել իրավիճակի ճիշտ ընկալմանը։ Երկու տարի շարունակ ասում եմ, որ հիմարություն է Փաշինյանի այն թեզը, թե մենք ժողովրդավարության այնպիսի մակարդակի ենք հասել, որ աշխարհը թույլ չի տա, որ մեզ վրա որևէ մեկը հարձակվի։ Չի կարելի ժողովրդին խաբել ու ասել, որ հիմա իրենք ժողովրդավարությամբ պաշտպանված են»,-ամփոփեց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո