Փաստ ինֆո

Մենք չափորոշիչներ կամ հայեցակարգ մտածելիս պետք է հասկանանք, թե կրթական համակարգում ինչպիսի քաղաքացի ենք ուզում դաստիարակել։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց կրթության փորձագետ, Գիտությունների ազգային ակադեմիայի գիտակրթական միջազգային կենտրոնի գիտական քարտուղար Ատոմ Մխիթարյանը։

Վերջինս գտնում է՝ կրթական համակարգը միայն գիտելիքները փոխանցելու տեղ չէ։ Այն նաև դաստիարակության տեղ է, և այսօրվա մեր կրթական համակարգում մենք ձևավորում ենք վաղվա քաղաքացուն ու մտավորականին, որի գաղափարները և արժեքները պետք է թելադրող դառնան հասարակական հարաբերություններում։ Ըստ փորձագետի՝ սա է «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկայի հետ կապված հիմնական պատճառը և անհանգստության հիմքը։ Հարկավոր չէ կրթական համակարգում անել այնպիսի փոփոխություններ անել, որոնք երեխաներին կկտրեն իրենց ազգային հիմքից և կդարձնեն ապազգային տարրեր, որոնք ո՛չ պատմական հիշողություն ունեն,  ո՛չ իրենց արժեքներին են ծանոթ։ Ատոմ Մխիթարյանը նշեց, որ եթե մեկ առարկա դուրս է գալիս, պետք է հասկանալ այն գիտելիքները, հմտությունները և կարողությունները, որ հաղորդվում էր այդ առարկայի միջոցով, արդյո՞ք դրան փոխարինող ինչ-որ բանով դա հաղորդվելու է, թե ոչ։

- Պարոն Մխիթարյան իսկ մինչ այս ըստ Ձեզ՝ հայոց եկեղեցու պատմություն առարկան իր նպատակին ծառայե՞լ է։ Արդյոք դրա դասավանդումը մինչ այսօր արդյունավետ է եղել։

- Այդտեղ էլ կա ճշմարտության հատիկ, որովհետև կան մյուս կողմի դժգոհությունները, բայց ինչպես դասավանդելը հարցի մյուս կողմն է, որովհետև լիազոր մարմինը՝ ԿԳՄՍ նախարարությունը պետք է չափորոշիչները սահմանելիս հասկանալի դարձնի հիմնական շահառուներին՝ ծնողներին, աշակերտներին, մտավորականությանը։ Մենք ավելի լայն պատկերը պետք է վերցնենք և նրանում դիտարկենք, թե եկեղեցու պատմությունը կամ հայ ժողովրդի պատմությունն ինչպիսի դերակատարում պետք է ունենա քաղաքացու և ապագա մտավորականի ձևավորման գործում։

-Բայց նաև նշվում է, որ հայոց եկեղեցու պատմություն առարկան հնարավոր է ներառվի հայոց պատմության առարկայի մեջ

-Դա ևս տրամաբանությանը շատ մոտ է, որովհետև դրանք, ըստ էության, զուգահեռ ընթացող առարկաներ են և կարելի է ինտեգրել, բայց այստեղ ամենակարևոր հարցն այն է, որ յուրաքանչյուր քայլ անելուց առաջ, հատկապես կրթության ոլորտում, անհրաժեշտ է լայն քննարկումներ ծավալել։ Ինչպիսին այսօր դպրոցում դաստիարակում ենք երեխաներին, այնպիսի հասարակություն էլ կունենանք վաղը։ Այս դեբատին պետք է մասնակցեն հասարակական լայն խմբերի ներկայացուցիչներ։ Պետք է ներգրավված լինեն և՛ ծնողները, և՛ մասնագետները, և՛ ուսուցիչները, ինչպես նաև եկեղեցին։ Մտավախությունն այն է, որ կայացնում են որոշումներ, որտեղ ընդգրկված չէ կամ հաշվի առնված չէ լայն հասարակության կարծիքը։

-Չափորոշիչների վերաբերյալ Ձեր և մյուս մասնագետների հետ քննարկումներ չե՞ն եղել

-Քննարկումներ չեն եղել, դրանում ներգրավված չեն եղել մասնագետներ, ուսուցիչներ, ծնողներ, մտավորականներ։ Չեմ կարծում, որ ԳԱԱ-ի գիտնականները, որոնք ընդգրկված են հատկապես պատմության ոլորտում, ներգրավված են եղել  այդ չափորոշիչների քննարկման ընթացքում։ Բայց հիմա էլ ուշ չէ, կարելի է գոնե հիմա ներգրավել այդ լայն հասարակությանը, քննարկումներ ծավալել և անպայման հաշվի առնել բոլոր կարծիքները։

- Միայն Դուք չէ, որ բողոքում եք մասնագիտական քննարկումներից բացակայությունից։ Մի շարք այլ ոլորտների մասնագետներ ևս նշում են, որ նախագծերը մշակվում են, սակայն մասնագետների հետ չեն քննարկում դրանք։ Ի՞նչ եք կարծում, միտումը ո՞րն է։

- Սա, կարելի է ասել, ներկա որոշում կայացնողների ձեռագիրն է արդեն դառնում, որովհետև առաջին դեպքը չէ, երբ որոշակի շատ կարևոր որոշում ընդունելուց հետո նոր փաստի առաջ ենք կանգնում ու սկսում քննարկել այն, ինչ եղել է։ Սա դարձել է ձեռագիր, որը պետք է մերժել և սա էլ թող զգաստության կոչ լինի, որպեսզի հնարավորություն տրվի իսկապես կրթության ոլորտում յուրաքանչյուր որոշում կայացնելուց առաջ հաշվի առնել հիմնական շահառուների կարծիքը։

- Խոսք է գնում հայոց լեզու և գրականություն դասաժամերի կրճատման մասին դպրոցներում, այն դեպքում, երբ ԲՈՒՀ-երի ծրագրից հանելու ժամանակ որպես հիմնավորում նշվում էր դպրոցում այդ առարկաների պատշաճ ուսումնասիրությունը։

- Այսպիսի միտումը շատ վտանգավոր է, որովհետև եթե դա ճիշտ է, եզրակացությունը մեկը կարող է լինել. մենք ուզում ենք՝ մեր կրթական համակարգում, դպրոցահասակ տարիքից սկսած կտրել մեր ազգային հիմքից և տալ այնպիսի արժեքների համակցություն, որը մեղմ ասած կարող է բերել ապազգային քաղաքացու դաստիարակմանը, ով լինելու է ընտրող և ընտրելու է այն իշխանությանը, որը հետո կառավարելու է տվյալ երկրում։ Այսինքն` ունենալու ենք ոչ ազգային, ազգային հիմքից կտրված, ազգային արժեքային համակարգին չտիրապետող քաղաքացիների խումբ։ Եթե այս միտումը հստակ դրված է, իսկ մենք տեսնում ենք, որ քայլերի հաջորդականությունը գոնե դրանց հասարակական ընկալումը բերում է այդ մտավախությանը։ Նախագծում դա հստակորեն գրված չէ։ Այնտեղ հնարավորություն է տալիս կրթական հաստատություններին ինքնուրույն որոշումներ կայացնել որոշակի տեղաբաշխումներ կատարել։ Պետք է լինեն պետական այնպիսի չափանիշներ, որոնց անհրաժեշտ չէ ձեռք տալ։ Դրանց դասավանդման մեթոդաբանությունը մշակել, մասնագետներին ներգրավել, որպեսզի ազգային հիմքից չկտրվենք, որովհետև էլ ո՞ր երկիրը, եթե ոչ Հայաստանը պետք է մտածի հայոց լեզվի, հայոց պատմության և մնացած հայագիտական առարկաների մասին ինչպես դպրոցում, այնպես էլ ԲՈՒՀ-երում։

Հեղինակ՝ Հասմիկ Կոշկարյան

Աղբյուր` Փաստինֆո