Փաստ ինֆո

Հայաստանի ռեստորանային բիզնեսը մեծ դժվարությամբ է հաղթահարում կորոնավիրուսային վարակի արդյունքում առաջացած տնտեսական ճգնաժամը։ Շուրջ 4 ամիս ձգվող արտակարգ դրության ռեժիմը զգալի և ծանր հարված է հասցրել բիզնեսի այս ոլորտին, որի արդյունքում առաջ եկած վնասներն արդեն զգացնել են տալիս իրենց։ Այսպիսով, նախօրեին տեղեկություն տարածվեց այն մասին, որ Դիլիջանում գործող հայտնի և սիրված ռեստորաններից մեկը՝ Թավան շուտով կփակվի։ Պատճառը՝ ռեստորանատերն այլևս չի կարողանում վճարել տարածքի վարձավճարը։ Այս մասին նախ գրություն հայտնվեց ռեստորանի ֆեյսբուքյան էջում, որից հետո լուրն անմիջապես քննարկման թեմա դարձավ՝ հատկապես ՀՀ-ում ռեստորանային ոլորտը ներկայացնող և համակարգող անհատների և ընկերությունների կողմից։ Տեղեկությանը մեծ ափսոսանքով արձագանքեցին նաև սիրված ռեստորանի մեծաթիվ հաճախորդները։ 

Կորոնավիրուսային վարակի և ամիսներ ձգվող արտակարգ դրության արդյունքում ճգնաժամում հայտնված ռեստորանային բիզնեսի խնդիրների մասին «Փաստինֆո» լրատվականը զրուցել է հանրային սննդի ոլորտի փորձագետ, ռեստորատոր Աշոտ Բարսեղյանի հետ։ Ի վերջո ո՞ւր է տանում այս ընթացքը Հայաստանի համար մեծ հաջողություններ գրանցած և եկամուտների զգալի աղբյուր ապահովող ռեստորանային բիզնեսի ոլորտը հարցին մեր զրուցակիցը պատասխանում է. «Եկեք նախ ֆիքսենք հետևյալը՝ կապ չունի ռեստորանը բա՞ց է, թե՞ փակ, միևնույն է՝ մարդկանց հոսքը կտրուկ նվազել է և սա իր հերթին զգացնել է տալիս հետևանքները։ Ոլորտում այս պահին զգալի չափերի հասնող գործազրկություն կա և սա նույնպես անհետևանք չի մնալու»։

Խոսելով ստեղծված իրավիճակի պատճառների մասին, Աշոտ Բարսեղյանն առաջին հերթին անդրադառնում է ամիսներ ձգվող արտակարգ ռեժիմի որոշմանն ու դրա թելադրած պայմաններին. «Ամբողջ խնդիրը նրանում է, որ իրականում տեղաշարժի ոչ մի սահմանափակում չկա, ոլորտի գործունեության մեջ որևէ սահմանափակում նույնպես չկա։ Այս իրավիճակը շատ ռեստորատորների անակնկալի է բերել։ Ստացվում է, որ նրանք կարող են չդադարեցնել իրենց գործունեությունը, բայց շատերը փակվել են։ Մի մասը մտածել է, որ որոշումը բոլորին է վերաբերվում, դրա համար ավտոմատ փակվել են։ Բացի սա, կային ռեստորաններ, որոնք խիստ փոխկապակցված էին տուրիստական հոսքերից և բնականաբար հենց այս ռեստորանները փակ են։ Արդյունքում ոլորտի եկամտաբերությունը վերջին երեք ամսվա ընթացքում կտրուկ ընկել է, իր հետ բերելով նաև գործազրկության մոտ 30 տոկոսի հասնող աճ և, եթե այս տեմպերը շարունակվեն, բնականաբար գործազրկության մակարդն աճելու է, որովհետև ռեստորաններից մի քանիսը փակվել են, որոշներն էլ դեռ չեն ցանկանում այդ մասին բարձրաձայնել, բայց փակվելու որոշում կայացրել են»։

Մեր այն հարցին, թե ի՞նչ են պատրաստվում անել այս իրավիճակում ոլորտը համակարգող ընկերություններն ու անհատները, Աշոտ Բարսեղյանը պատասխանում է՝ մի շարք ռեստորանատերի հետ քննարկել են վիճակը, բոլորն անխտիր մտահոգված են և դեռևս սպասում են իրավիճակից դուրս գալու համար պետության կողմից առաջարկվող հնարավոր ելքերին. «Սպասում ենք պետության արձագանքին, թե ի՞նչ մոտեցումներ ու մեկնաբանություններ են առաջարկելու նրանք ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու համար։ Ամբողջ խնդիրը նրանում է, թե ինչպիսի՞ իրավիճակ է սա՝ ֆորս-մաժորա՞յին, թե հարկադիր պարապուրդ, որովհետև, եթե իրավիճակը որպես ֆորս-մաժոր ես դիտարկում, ապա պայմանագրի համաձայն՝ պարտավորությունների մասով ոչ մեկին ոչինչ պարտավոր չես, իսկ եթե սա հարկադիր պարապուրդ է, ապա պետք է աշխատավարձի 2/3-րդը վճարել, այսինքն՝ ստացվում է, որ ռեստորանի փակված լինելու պատճառով գործատուի վրա հավելյալ բեռ է ավելանում, սրան գումարենք նաև պարետատան սահմանած հակահամաճարակային կանոնների պատշաճ պահպանման համար սանիտարահիգենիկ և անվտանգության համար նախատեսված ծախսը՝ ալկոգելներ, դիմակներ և այլն»։

Մեր այն դիտարկմանը, թե ինչո՞ւ ռեստորանային կայացած ոլորտն այնուամենայնիվ հայտնվեց այսպիսի իրավիճակում և կա՞ր արդյո՞ք սրանից խուսափելու որևէ տարբերակ է հանրային սննդի ոլորտի փորձագետ, ռեստորատոր Աշոտ Բարսեղյանը պատասխանում է. «Պարզապես համակարգում ամեն մեկը պետք է զբաղվի իրեն վերապահված իրավասությունների կատարմամբ, իսկ ի՞նչ է կատարվում մեզ մոտ... Այնպիսի տպավորություն է, որ ռեստորանային ոլորտը հայտնվել է առողջապահության նախարարի վերահսկողության տակ։ Այստեղ լուրջ տնտեսագիտական միտք է պետք, վերլուծություններ են պետք, ի վերջո՝ նայեք դրսի փորձը, չէ որ այս համավարակն ու դրա ստեղծած հետևանքները միայն մեր պետության վրա չեն տարածվել, այլ ողջ աշխարհի։ Թեև, ես ունեմ հավաստի տեղեկություն այն մասին, որ կառավարության վերջին նիստերից մեկի ընթացքում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խիստ տոնով հանձնարարել է Արսեն Թորոսյանին պատշաճ կերպով համագործակցել տնտեսության բոլոր ոլորտները ներկայացնող կառույցների հետ և ճիշտ վերադասավորել համաճարակի արդյունքում համատեղ աշխատելու նորմերը։ Ի վերջո, ես այն համոզման եմ, որ արտակարգ դրությունն այս իրավիճակում վերաբերում է միայն Առողջապահության նախարարությանը, իսկ մնացյալ ոլորտները պետք է անհապաղ, օր առաջ դուրս գան այս կարգավիճակից ու վերադառնան նախկին աշխատանքային ռեժիմն ու առօրյային»։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո