Փաստ ինֆո

Լրագրողները լուսաբանման ենթակա միջոցառումներն ընտրելիս պետք է հաշվի առնեն ոչ թե հանրային շահը, այլ՝ բռնության ենթարկվելու վտանգը։ Այլ խոսքով՝ չպետք է գնան թեժ կետեր լուսաբանելու, եթե կա բռնության գործադրման վտանգ, թեեւ մինչ այս լրագրողներիս առաքելությունը համարում էինք ճիշտ հակառակը՝ ապահովել հասարակության տեղեկացվածությունն ամենաթեժ կետերից՝ հասարակությանը հուզող ամենատարբեր թեմաների վերաբերյալ։

«Լրատվամիջոցների ղեկավարները պետք է խուսափեն, առանց ակնհայտ անհրաժեշտության, իրենց լրագրողներին ուղարկել այնպիսի վայրեր, որտեղ վտանգավոր կուտակումներ կարող են լինել։ Եթե լրատվամիջոցների ղեկավարները կանխատեսում են, որ նմանատիպ իրավիճակների՝ կուտակումների և բռնության կիրառման հավանականություն կա, ապա նրանք պետք է խուսափեն իրենց լրագրողներին ուղարկելու կուտակումների վայրեր»,- «Փաստինֆո»-ին ասել էր Երեւանի Մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանը։ Այլ խոսքով՝ երեկ ուշ երեկոյան ԱԱԾ-ի մերձակա տարածքում բռնության ենթարկված լրագրողների դատապարտելի միջադեպի մեջ մեղավոր են ոչ միայն կամ ոչ այնքան բռնի ուժ կիրառած ոստիկանները, այլ նաև լրատվամիջոցների ղեկավարները, ովքեր լրագրողներին, արտակարգ դրության պայմաններում գործուղում են թեժ կետեր՝ դեպքի վայրից լուսաբանելու համար տեղի ունեցող իրադարձությունները։

Նկատենք, որ Երևանի մամուլի ակումբի ղեկավարը, գնահատելով երեկ տեղի ունեցած դեպքերը, նկատել էր. «Չեմ կարծում թե այդ գործողությունները հատուկ լրագրողների դեմ էին ուղղված»։

Նկատենք, որ տարիներ առաջ մեր հարգարժան գործընկերոջ գնահատականները նման երեւույթների նկատմամբ բոլորովին այլ էին։

Այսպես օրինակ՝ 2004 թվականի ապրիլի 12-ի լույս 13-ի գիշերը, երբ Երևանի Բաղրամյան պողոտայում ոստիկանական ուժերի կողմից ցուցարարներին ցրելու ժամանակ բռնի ուժ էր կիրառվել նաև լրագրողների նկատմամբ Երևանի մամուլի ակումբը, Հայաստանի ժուռնալիստների միությունը, Խոսքի ազատության պաշտպանության կոմիտեն հայտարարություն տարածեցին, որում կոշտ քննադատության ենթարկվեցին իրենց մասնագիտական պարտքը կատարող լրագրողների նկատմամբ բռնի ուժ կիրառած ոստիկանությանը և անձանց, չմոռանալով հիշեցնել, որ լրագրողների գործունեությունը խոչընդոտելը քրեորեն պատժելի արարք է:

«Մեկ անգամ եւս ընդգծում ենք, որ որեւէ մեկի, այդ թվում ոստիկանության կողմից լրագրողների գործունեությունը խոչընդոտելը քրեորեն պատժելի արարք է:

Մենք դատապարտում ենք կիրառված բռնությունները եւ հայտարարում, որ հետամուտ ենք լինելու մեր պահանջների իրականացմանը, այն է՝ հայտնաբերել եւ ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 164 հոդվածին համապատասխան պատժել ինչպես ապրիլի 5-ին, այնպես էլ ապրիլի 12-ի լույս 13-ի գիշերը լրագրողների դեմ բռնություններ իրականացրած անձանց եւ փոխհատուցել լրատվամիջոցների կրած վնասները»,- նշված է 2004 թվականի ապրիլի 13-ին տարածված հայտարարության մեջ:

Կամ Երեւանի Բաղրամյան պողոտայում 2015թ-ի հունիսի 23-ին էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ բողոքի ցույցը ցրելիս ոստիկանական գործողությունների ժամանակ լրագրողների կողմից տուժելը գնահատվեց որպես «աննախադեպ դաժանություն ԶԼՄների ներկայացուցիչների նկատմամբ»՝ պահանջելով քննություն իրավապահ մարմիններից՝ արձանագրելով, որ Ֆիզիկական բռնության են ենթարկվել տարբեր լրատվամիջոցների 13 լրագրողներ ու օպերատորներ, եւս 11-ի մասնագիտական աշխատանքն ապօրինաբար խոչընդոտվեց` ֆոտո եւ տեսախցիկները միտումնավոր ջարդելու կամ վնասելու հետեւանքով։ Ոստիկանական գործողությունները դատապարտող հայտարարություն հնչեց նաեւ 2016  թվականի հուլիսի 29-ի լույս 30-ի գիշերը մայրաքաղաքի Խորենացի փողոցում եւ Սարի թաղում ոստիկանների կողմից կիրառված լայնածավալ գործողություններից հետո, երբ կրկին ոստիկանները փորձելով ցրել ի աջակցություն Սասնա ծռերի իրականացվող հավաքները, վնասվծաքներ էին պատճառել նաեւ լրագրողներին։

Լրագրողական կազմակերպությունները այդ տարիներին արդարացիորեն դատապարտում էին լրագրողների դեմ բռնության դեպքերը՝ փաստելով, որ ոստիկանական գործողությունների հետեւանքով խոչընդոտվել են լրատվամիջոցների գործունեությունը ու քննադատության թիրախն ուղղված էր իշխանություններին, որոնք պարտավոր էին, բայց չեն ապահովել լրագրողների մասնագիտական գործունեության համար անհրաժեշտ պայմաններ։ Նշված հայտարարություններից որեւէ մեկում չհանդիպեցինք ԶԼՄ-ների ղեկավարներին ուղղված հանդիմանություն կամ կոչ՝ չուղարկել լրագրողներին այնտեղ, որտեղ հնարավոր է բռնություն գործադրվի։ Չհանդիպեցինք, որովհետեւ լրագրողների հենց պարտավորությունն ու առաքելությունն է՝ լինել նման վայրերում։ Մինչդեռ այսօր այլ է հռետորաբանությունը։

Ցավոք, լրագրողների և լրագրողական համայնքի նկատմամաբ մասնագիտական պարտականությունների կատարման ընթացքում բռնի ուժի կիրառման դեպքերը բազմաթիվ են եղել՝ թե նախկինում, թե Նոր Հայաստան կերտել ցանկացող իշխանությունների գործելաոճում, որոնց դրեւորումների նկատմամբ կարծում ենք վերաբերմունքը նույնպես պետք է լինի նույնքան մերժելի։ Դատապարտելով երեկ ԱԱԾ-ի դիմաց տեղի ունեցած միջադեպը, միաժամանակ, հասցեական հարցադրում ենք հնչեցնում՝ ի՞նչ փոխվեց տարիներ շարունակ բռնության ենթարկված լրագրողների շահերի պաշտպանությամբ զբաղվող լրագրողական կազմակերպությունների որդեգրած քաղաքականության մեջ՝ ինչի՞ց հետո կամ ինչպե՞ս լրագրողին բռնության ենթարկած ոստիկանի արարքում մեղավորության բաժին ստանձնեց նաև լրատվամիջոցի ղեկավարը, կամ՝ էլ որտե՞ղ և ինչպե՞ս իր մասնագիտական պարտականությունն իրականացնի լրագրողը, տաքուկ սենյակներո՞ւմ, թե գրասենյակներում։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո