Փաստ ինֆո

«Ակնհայտ է, որ սպառումը էականորեն կրճատվել է, թեպետ մի պահ կար, որ առաջին անհրաժեշտության ապրանքների նկատմամբ պահանջարկի բում կար, բայց մեծ իմաստով համաշխարհային շուկայում սպառման անկում է ակնկալվում, որովհետեւ նման պայմաններում ազգաբնակչությունը սկսում է խնայել՝ սպասելով որ լինելու են ավելի նեղ օրեր»-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ նախկին վարչապետ Խոսրով Հարությունյանը՝ անդրադառնալով տնտեսական հնարավոր ռիսկերին, որոնք կարող են առաջանալ Հայաստանում նոր կորոնավիրուսով պայմանավորված իրավիճակում:

Այս մարտահրավերը, ըստ նախկին վարչապետի, չի շրջանցելու Հայաստանը: Խոսրով Հարությունյանը լսել է վարչապետ Փաշինյանի վերջին հայտարարությունները, որոնք վերաբերվում են տնտեսության իրավիճակին եւ համաձայն չէ նրա որոշ հայտարարությունների հետ: «Այն հարցադրմանը, թե մոտ 2 տրիլիոնի չափ առաջարկի դեֆիցիտ կառաջանա, ես համաձայն չեմ, որովհետեւ պրոբլեմը նախ եւ առաջ սպառման անկման մեջ կլինի, բայց եթե նույնիսկ ենթադրենք, որ իրոք առաջանում է պահանջարկ, որը կունենա առաջարկի պակաս, դա կարող է վերաբերվել միայն արտաքին շուկաների պահանջարկին, բայց ցավոք մենք նման տնտեսական կարողություններ չունենք»,-ասաց Խոսրով Հարությունյանը:

Նախկին վարչապետը շեշտեց՝ ներդրումների բումը, որի մասին խոսվում էր վերջին երկու տարիներին, ոչ միայն անկում են ապրել, այլեւ ընդհանրապես չկան: Նրա խոսքով 2019 թ 7 տոկոսանոց ՀՆԱ-ի պարագայում կառավարությունը 2020 թվականին պլանավորում է 4.9 տոկոսանոց ՀՆԱ: «Կառավարության մասնագետները շատ լավ գիտակցում են, որ ավելին ակնկալելու տնտեսական պոտենցիալ մենք չունենք, ես կարծում եմ, որ էապես ուշացել ենք եւ ուշանում ենք: Այս երկու տարին կարելի էր եւ պետք էր օգտագործել ներդրումների ներգրավման ուղղությամբ, սակայն այդ հեղափոխության բրենդը անընդհատ գովերգելը ներդրողներին զերծ էր պահում ներդրումներից: Այնպես չէ, որ աշխարհի ներդրողները ուշի ուշով հետեւում էին, թե ինչ է կատարվում Հայաստանում, ես ասել եմ եւ կկրկնեմ՝ միլիոնավոր պոտենցիալ ներդրողներ կան, որոնք քարտեզի վրա Հայաստանի տեղն անգամ չգիտեն, ուստի , Հայաստանը նախ պետք է իրոք դառնա հրապուրիչ ներդրողի համար եւ երկրորդ, պետք է կարողանար ներկայացնել այդ գրավչությունը»:

Անդրադառնալով վարչապետի հայտարարությանը, թե կորոնովիրուսը նաեւ տնտեսական հնարավորություններ է ստեղծում Հայաստանի համար, Խոսրով Հարությունյանը ասաց՝ անշուշտ ցանկացած ճգնաժամ իր մեջ նաեւ հնարավորություն է պարունակում, բայց եւ հարցադրում հնչեցրեց, թե արդյո՞ք Հայաստանի տնտեսական օրգանիզմը պատրաստ է ադեկվատ արձագանքել այդ հնարավորություններին եւ օգտագործել դրանք: «Անհրաժեշտ են շատ լուրջ, ոչ ստանդարտ մոտեցումներ՝ ոչ միայն սեփական արտադրողներին աջակցելու, այլեւ ներդրողներ ներգրավելու ուղղությամբ եւ շատ կարեւոր է առանձնացնել տնտեսության այն ոլորտները, որտեղ մենք մեր կադրերով կարող ենք հաջողել եւ ներգրավել ներդրողների, որոնք այդ ուղղությամբ լուրջ հաջողություններ ունեն: Ժամանակն է, որ կառավարությունը իր վրա ռիսկեր վերցնի: Ոչ ստանդարտ իրավիճակը ոչ ստանդարտ լուծումներ է պահանջում: Ես նորից եմ ուզում շեշտել, ներդրումներ ներգրավելը ոչ թե հայրենական ներդրողների համար հնարավորությունների ստեղծումն է, այլ օտարերկրյա ներդրումների ներգրավումը: Կատաղի մրցակցություն է գնում արտաքին շուկաներում տնտեսական խոռոչը գնալու համար, մենք այդ հնարավորությունը բաց ենք թողել, ավելին, ես կրկնել եմ, որ ոչ միայն պետք են կոնկրետ քայլեր՝ ոլորտ առ ոլորտ, այլեւ չպետք է բաց թողնել տնտեսական դիվանագիտության ինստիտուցիոնալ կայացման խնդիրը: Մեր դեսպանները ներդրողներով չեն զբաղվում, որեւէ մեկը նման առաջադրանք չի ստանում»,-մտահոգություն է հնչեցնում նախկին վարչապետը:

Անդրադառնալով կորոնավիրուսի հետեւանքներից տուժած տնտեսվարողներին պետական աջակցության անհրաժեշտության մասին հարցին, Խոսրով Հարությունյանը նշեց, որ պետությունը տարրական հնարավորություններ պետք է ստեղծի մարդկանց համար՝ եկամուտ ապահովելու եւ գործազրկության մակարդակը չավելացնելու: «Դա պետք է անել, բայց ես ուրիշ բան եմ ասում: Օրինակ, վարչապետն անցած օրն ասում էր, թե ապահովելով մեր պահանջարկը, կարող ենք խթանել տնտեսությունը: Կներեք, ներքին սպառմամբ Հայաստանը դարձնել մրցունակ տնտեսական միավոր հնարավոր չէ, 2-3 միլիոնանոց շուկան երբեք չի կարող խթանել տնտեսական զարգացումը: Մեր նպատակը պետք է լինի արտաքին շուկաների դիվերսիֆիկացիան եւ արտաքին շուկաներում մրցունակ ներկայանալը»,-շեշտեց Խոսրով Հարությունյանը:

Խոսելով առանձին ոլորտների մասին, Խոսրով Հարությունյանը, մասնավորապես, գյուղատնտեսության ոլորտի խնդիրներին անդրադարձավ՝ ընդգծելով, որ այն մի կողմից հռչակվում է որպես գերակա, մյուս կողմից բացակայում է նպատակաուղղված քաղաքականություն ոլորտի արտադրողականությունը բարձրացնելու ուղղությամբ. «Մեր գյուղատնտեսությունը ի սկզբանե մրցունակ չէ, որովհետեւ նրա հիմքում ընկած ձեռքի աշխատանքը չի կարող արտաքին շուկայում մրցունակ լինել: Վերջին գյուղնախարարը՝ Գեղամ Գրիգորյանը, այդ առումով շատ լավ աշխատանք սկսեց, որը կանգնեց»:

Նրա խոսքով, սովորական գյուղացիական տնտեսությունների համար պետությունը ոչինչ չի անում, մինչդեռ նրանց արտադրողականությունը պետք է բարձրացնել:

Ինչ վերաբերում է հանքարդյունաբերության ոլորտին, նախկին վարչապետը զարմանում, թե ինչու այն չի կարող լինել առաջատար ուղղություն: «Եթե խոսքը գնում է նրա մասին, որ ընդերքի օգտագործման հարցում մենք պետք է լինենք շատ շրջահայաց, ես կպաշտպանեմ, եթե խոսքը գնում է նրա մասին, որ ընդերքի օգտագործման ընթացքում մենք պետք է օգտագործենք սերունդների համերաշխության սկզբունքով, այսինքն, ամեն ինչ չօգտագործենք եւ սերունդներին ոչինչ չթողնենք, ես կհամաձայնեմ, բայց կներեք, դա չի նշանակում, որ հանքարդյունաբերությունը պետք է փակել, որովհետեւ վերջին զարգացումները ցույց տվեցին, որ եթե մենք ունենք տնտեսության որոշակի աճ, ապա դրա առյուծի բաժինը հենց հանքարդյունաբերությանն է բաժին ընկնում»,-ասաց Խոսրով Հարությունյանը՝ շեշտելով, որ Ամուլսարի պատմությունը շատ մեծ հարված էր ներդրողներին, որոնք առաջնորդվում են ոչ թե լոզունգներով, այլ լուրջ վերլուծություններով:

Ըստ Հարությունյանի, Հայաստանը չպետք է դառնա հումք արտահանող երկիր եւ այսպես ասած, նստի պղնձի կամ մոլիբդենի խտանյութի վրա, այլ պետք է փորձել անցնել մետալուրգիային , այսինքն, վերջնարդյունքը ստանալ Հայաստանում:

Համաշխարհային շուկայում կորոնավիրուսով պայմանավորված զարգացումները, պղնձի գնանկումը, նախկին վարչապետի խոսքով, ազդեցություն կունենան ՀՀ հանքարդյունաբերության ոլորտի վրա, ինչը կստիպի իշխանությանը ոլորտի նկատմամբ վերանայել հարկային քաղաքականությունը:

«Քանի դեռ տեւական ժամանակ անկախ մեր կամքից հանքարդյունաբերությունը կարող է դառնալ լոկոմոտիվ, որպեսզի արտարժույթ բերենք երկիր, անկախ մեր կամքից, պետք է հաշվի նստենք այդ ոլորտի պահանջների հետ»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նշեց նախկին վարչապետը՝ շեշտելով, որ անկախ այլ ոլորտներում Հայաստանի տնտեսական մկաններն ուժեղացնելուն ուղղված քայլերից, շարունակելու ենք հանքարդյունաբերությունը փայփայել:

Նախկին վարչապետն ասաց՝ Հայաստանը մի կողմից ԵԱՏՄ շուկա մուտք ունի, մյուս կողմից՝ GSP+ , ինչը պետք է առանցքային ուղղություն դարձնել՝ ներդրողներ ներգրավելու համար:

Աղբյուր` Փաստինֆո