Փաստ ինֆո

«Փաստ» թերթը գրում է. «Ինչպես եւ սպասվում էր, Մոսկվայում տեղի ունեցավ Պուտին-Էրդողան հանդիպումը։ Չնայած դրան նախորդած ամբողջ ամսվա ընթացքում Թուրքիայի կողմից գործադրված ռազմաքաղաքական ճնշմանը, սիրիական բանակը՝ Մոսկվայի աջակցությամբ, կարողացավ դիմակայել եւ կողմերը բանակցությունների սեղանին մոտեցան փաստացի նախկին դիրքերում։ Արդյունքում Թուրքիան չկարողացավ անգամ որեւէ շոշափելի մարտավարական ձեռքբերում արձանագրել եւ 6 ժամ տեւած բանակցություններից հետո պարզ դարձավ, որ կողմերը փաստացի վերադարձել են նախորդ տարի Սոչիի համաձայնագրով ամրագրված պայմանավորվածությունների դաշտ։

Միջազգային մամուլը եւ փորձագետները սա գնահատեցին իբրեւ Պուտինի փաստացի հաղթանակ, քանզի Անկարան չկարողացավ Մոսկվային պարտադրել նոր համաձայնություն՝ Իդլիբի շրջանը անորոշ ժամանակով Թուրքիայի վերահսկողության տակ թողնելու վերաբերյալ։ Ռուսաստանը արձանագրեց, որ այդ պահանջը դիտարկում է իբրեւ Սիրիայի տարածքային ամբողջականության խախտում, եւ Դամասկոսը իրավասու է վերականգնել իր հսկողությունը պետության ամբողջ տարածքի վրա։ Բայց Մոսկվայի թեկուզ հարաբերական հաղթանակը Անկարայի նկատմամբ ամենեւին չի նշանակում լարվածության նվազում։ 

Ավելին, Իդլիբում ցանկացածը չստանալով՝ Թուրքիան դեռ մինչեւ մարտի 5-ի հանդիպումը փորձում էր Ռուսաստանին ատամ ցույց տալ այլ ուղղություններով. հատկապես Հարավային Կովկասում՝ օգտագործելով Ադրբեջանին։ Պատահական չէր, որ Թուրքիայի արտգործնախարար Չավուշօղլուն հանդիպում նախաձեռնեց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հետ՝ Թուրքիայի կողմից պահանջ հնչեցնելով ակտիվացնել ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացը՝ ենթատեքստում նկատի ունենալով Ադրբեջանի պահանջների լիարժեք բավարարումը։ 

Ի պատասխան մեծ եղբոր ժեստի, պաշտոնական Բաքուն Իդլիբում լարվածության ֆոնին նախաձեռնեց լարվածության մեծացում հայադրբեջանական սահմանին՝ Տավուշի մարզի սահմանների գրեթե ողջ երկայնքով պարբերաբար խախտելով հրադադարը, նախորդ շաբաթ նախաձեռնելով նաեւ դիվերսիոն ներթափանցման հերթական փորձը։ Արդյունքում, ըստ առայժմ հայտնի տվյալների, հայկական կողմը ունի 2 վիրավոր, ադրբեջանական կողմից կա զոհ եւ մի քանի վիրավոր։ 

Բայց Բաքվի եւ Անկարայի համար դա չէ սկզբունքայինն ու կարեւորը։ Թուրքիան եւ Ադրբեջանը մեծ պատերազմ սադրելու մտադրություն եւ ռեսուրսներ չունեն գոնե այս պահին։ 

Բայց կոնկրետ Հայաստան – Ադրբեջան սահմանի վրա հրադադարի խախտումն ու լարվածության սադրումը նպատակ էր հետապնդում մի կողմից՝ խայթել Մոսկվային, մյուս կողմից՝ ի ցույց դնել Հայաստան-Ռուսաստան հարաբերություններում առկա որոշակի խնդրահարույց իրավիճակը, որովհետեւ Հայաստանի պետական սահմանը նաեւ ՀԱՊԿ պատասխանատվության գոտին է։ 

Այս շրջանում հրադադարի խախտումների դեպքում Հայաստանը իրավասու է արձագանք սպասել ռազմաքաղաքական դաշինքից, որին անդամակցել է, կամ դիմել համապատասխան աջակցություն ստանալու համար։ Չեղավ ո՛չ մեկը, ո՛չ մյուսը։ Հիշենք՝ Հայաստանը 2018-ին գեներալ Խաչատուրովի հետ կապված իրավիճակը անմտորեն հրահրելուց հետո նախատեսվածից 2 տարի ավելի շուտ զրկվեց ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնից՝ առաջացնելով նաեւ Մոսկվայի բացահայտ դժգոհությունը։ 

Ըստ այդմ, նոր իրավիճակում ՀԱՊԿ-ին ուղղված որեւէ կոչ կամ դիմում կարող էր դաշինքի մյուս անդամների կողմից առաջացնել ոչ համարժեք արձագանք՝ 2018-ի իրադրությունը հիշեցնելու ձեւով։ Մոսկվան էլ որեւէ կերպ չարձագանքեց հայ-ադրբեջանական սահմանում Բաքվի գործողություններին՝ ըստ երեւույթին ցանկանալով պաշտոնական Երեւանին որոշակի դժգոհության հերթական «մեսիջը» ուղարկել։ 

Թեպետ այս իրավիճակում Ռուսաստանն էլ իր մեղքի բաժինն ունի։ Որովհետեւ անցած տարիներին Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ փաստացի հավասարության նշան դնելով եւ Բաքվին ռուսական սպառազինություն մատակարարելով՝ հենց ինքն է ստեղծել այս կացությունը։

Անկարան ու Բաքուն համոզմունք ունեն, որ Հայաստանի նկատմամբ ճնշման դեպքում Ռուսաստանի միջամտությունը կրիտիկական դրսեւորումներ չի ունենա՝ նկատի ունենալով Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ Մոսկվայի տնտեսական հարաբերություններն ու շահերը։ 

Սա թույլ է տալիս Թուրքիային եւ Ադրբեջանին համակարգված ռազմավարությամբ շարունակաբար ի ցույց դնել հայ-ռուսական հարաբերությունների ներկայիս որոշակիորեն խոցելի վիճակը։ Պաշտոնական Մոսկվան եւ պաշտոնական Երեւանը այս կապակցությամբ մտածելու հստակ բան ունեն»:

Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Փաստ» թերթի՝ 10.03.20թ. համարում։

Աղբյուր` Փաստինֆո