Փաստ ինֆո

Բոցաշունչ սոցիալիստուհիները, ովքեր կանանց համար ճանապարհ են հարթել դեպի մեծ քաղաքականություն՝ հակառակվում էին հասարակական կարծիքին ոչ միայն քաղաքականության, այլ նաև սիրո հարցերում։

Մարտի 8-ին մի շարք երկրներում նշվում է կանանց միջազգային օրը։ Այս տոնի գլխավոր ոգեշնչողն ու նախաձեռնողը Կլարա Ցետկինն էր՝ գերմանացի սոցիալիստուհին, որի աճյունը հանգչում է Կրեմլի պատի մեջ։

Խորհրդային ժամանակներում երկուսն էլ ներկայացվում էին որպես պրոլետարիատի երջանկության համար անձնուրաց մարտիկներ՝ փաստացի քողարկելով նրանց անձնական կյանքը։ Շատերի մոտ տպավորություն էր ստեղծվում, որ նրանք դասական «կապույտ գուլպաներ» էին (կանացիությունից զուրկ)։ Բայց դա, բնավ, այդպես չէր։ Երկու հեղափոխական կանայք շատ կրքոտ խառնվածք ունեին եւ ընդունակ էին  ժամանակակիցներին շփոթության մեջ գցել:

Կլարան և Ռոզան

Նույնիսկ նախքան անձնական ծանոթությունը, երկու կանայք հասցրել են շատ բան տեսնել: Կլարա Այսները՝ գերմանուհու եւ ֆրանսիացու դուստրը, ուսուցչական վարժարանում ծանոթացել է Ռուսաստանից փախած հեղափոխական Օսիպ Ցետկինի հետ։ Տղամարդը շատ ակտիվ կապեր էր պահպանում գերմանացի սոցիալիստների հետ, ինչը աննկատ չի մնացել կառավարության կողմից, որը նրան պերսոնա նոն գրատա էր հայտարարել:

Ցետկինը ստիպված էր տեղափոխվել Ֆրանսիա, հետո նրա հետևից ժամանել է նաև Կլարան։ Այդ երկրում նրանք ունեցել են երկու որդի' Մաքսիմին եւ Կոնստանտինին, որոնցից վերջինին մտերիմներն ու ընկերները կոչում էին բացառապես Կոստյա: Ամուսնու մահից հետո Կլարան հայրենիք է վերադարձել երեխաների հետ ։

Ռոզան ծնվել է լեհ հրեաների շատ հաջողակ ընտանիքում եւ ռուսական կայսրության հպատակն էր: Գիմնազիայում տարվել է հեղափոխական գաղափարներով և հետագայում գաղթել Շվեյցարիա՝ միաժամանակ ստանալով իրավունքի դոկտորի աստիճան (դոկտորի աստիճան ունեցող կինն այդ ժամանակ արտասովոր երևույթ էր)։ 90-ականների վերջին տեղափոխվել է Գերմանիա, որտեղ ֆիկտիվ ամուսնություն է ձևակերպել գերմանացու հետ՝ բացառապես քաղաքացիություն ստանալու և այլ երկրների՝ արտահանձնման հարցումից իրեն հնարավորինս պաշտպանելու համար ։

Այդ ժամանակ էլ տեղի ունեցավ երկու բոցաշունչ սոցիալիստուհիների մտերմությունը։ Այդ ժամանակից ի վեր նրանց անունները գրեթե միշտ հիշատակվել են միասին, թեեւ իրականում քաղաքական տեսանկյունից նրանք տարբեր ֆիգուրներ են եղել:

Կլարան ապստամբում է

1897 թվականին գերմանացի սոցիալիստների շարքերում անսովոր սկանդալ Է բորբոքվել։ Այս անգամ պատճառը ոչ թե քաղաքական տարաձայնություններն էին, այլ շարժման ամենանշանակալի ակտիվիստուհիներից մեկի՝ Կլարա Ցետկինի անձնական կյանքը ։ 40-ամյա Կլարան ամենայն լրջությամբ տարվել էր նկարիչ Գեորգ Ցունդելով, ընտրյալը նրան որդի էր սազում՝ 18 տարով փոքր լինելով իրենից:

Ռոզայի գաղտնի կիրքը

Այն տարիներին Ռոզա Լյուքսեմբուրգը հաճախակի հյուր էր նրանց տանը։ Նա մտերմիկ էր շփվում Ցետկինի երեխաների հետ, հատկապես Կոստյայի, որի վրա մեծ ազդեցություն ուներ։ Մաքսիմ Ցետկինը սովորում էր բժշկականում, Կոստյան նույնպես սկզբում հակված էր բժշկական կարիերայի: Սակայն մոր ընկերուհու ազդեցության տակ որոշեց քաղտնտեսություն ուսումնասիրել։

Կլարան երկար ժամանակ չէր կարեւորում որդու եւ ընկերուհու միջեւ հարաբերությունները, որոնք ավելի սերտ էին դառնում:

Միայն ավելի ուշ նա իմացավ, որ Կոստյայի և Ռոզայի միջև հարաբերությունները բոլորովին այլ բնույթ են կրում։ Այս բացահայտումը ապշեցրել էր Կլարային։ Նա շատ մոտ էր Ռոզայի հետ, նրանց կապում էին ընդհանուր քաղաքական հայացքները և մարդկային բարեկամությունը։ Բայց դա չի նշանակում, որ նա իր ընկերուհուն տեսնում էր իր որդու համար որպես հարսնացու։ Մանավանդ հաշվի առնելով նրանց տարիքային տարբերությունը. Լյուքսեմբուրգը 36 տարեկան էր, իսկ Կոստյա Ցետկինը հազիվ 22։ Բացի այդ, Կոստյան բավականին տպավորիչ երիտասարդ էր, իսկ Ռոզան արտաքին որոշ թերություններ ուներ։

Ապշահար Կլարան փորձում էր որդուն եւ ընկերուհուն համոզել խզել այդ «արատավոր հարաբերությունները»՝ բոլորովին մոռանալով, որ ինքն ընդամենը մի քանի տարի առաջ հանրային մամուլի ճնշմանտակ էր՝ իրենից երկու անգամ փոքր տղամարդու հետ կապ ունենալու համար։ Կլարայի փաստարկները զուր էին: Ցետկինայի եւ Լյուքսեմբուրգի սիրավեպը չափազանց բուռն էր եւ տեւեց ութ տարի: Այն սպառիչ բնութագրելու համար բավական է նշել այն փաստը, որ սիրահարների նամակագրությունը (որն ավելի քան 600 նամակ էր պարունակում) ավելի քան կես դար չէին համարձակվում հրապարակել՝ դրա անկեղծության պատճառով: Միայն 60-ական թվականներին այդ նամակները մասամբ հրատարակվել են։ Բայց դրանք բոլորն էլ ենթարկվել են էական գրաքննության խմբագրումների։ Իսկ մոտ 70 նամակ մինչ օրս չի հրապարակվել՝ դրանց վառ արտահայտված էրոտիզմի պատճառով ։

Աղբյուր` Փաստինֆո