Փաստ ինֆո

Վերջին շրջանում բանակում արձանագրված ոչ մարտական կորուստների խնդրի ու Արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման ընթացիկ զարգացումների մասին «Փաստինֆո»-ն զրուցել է պաշտպանության նախկին փոխնախարար, քաղաքական գործիչ Արտակ Զաքարյանի հետ։

-Պարոն Զաքարյան, ցավոտ խնդրից սկսենք զրույցը։ Երեկ տեղեկացանք, որ հերթական ոչ մարտական կորուստն ունենք բանակում։ Տարեսկզբից խաղաղ պայմաններում բանակում մահացած զինծառայողների թիվն արդեն 13-ի  է հասել։ Մտահոգիչ դեպքերի այս  շղթայի  խորքային պատճառները որո՞նք կարող են լինել։

-Ցավում եմ տեղի ունեցած ողբերգությունների համար: Սա մի երևույթ է, որ անկախ քանակից, մեկ զոհը, վիրավորն անգամ մեզ վրա ծանր է անդրադառնում: Պատճառները խորքային են: Առաջին հերթին այն հասարակության ներսում տիրող բարոյահոգեբանական, սոցիալական և միջանձնային հարաբերությունների արդյունք է: Հասարակության մեջ ներմուծված անհանդուրժողականությունը, դաժանությունն ու ծայրահեղականությունը խիստ բացասաբար են անդրադառնում հասարակական կյանքի բոլոր ոլորտների՝ այդ թվում նաև բանակային կյանքի վրա: Իմ համոզմամբ, ամենամեծ պատճառն այն է, որ խիստ շատ թվով մարդիկ ու «իրավապաշտպան» կազմակերպություններ են կասկածելի նպատակներով քիթները խոթել բանակ: Սպայական անձնակազմի վրա բարոյահոգեբանական ճնշումները, իրավական սահմանափակումները հաճախ օբյեկտիվորեն բացասաբար են անդրադառնում սպայի կողմից զինվորների նկատմամբ պատշաճ վերահսկողության ու դաստիարակության վրա: Ստացվում է, որ մենք սպայի «ձեռքերը կապել ենք», ու նրանից պահանջում ենք կարգուկանոն և արդյունավետ վերահսկողություն: Ինչ վերաբերում է վերջին մեկուկես ամսվա ընթացքում ունեցած ոչ մարտական կորուստների հաճախականությանը, ապա խնդիրը շատ ավելի լուրջ կարող է լինել: Պետք է քննարկվի բոլոր հնարավոր վարկածները՝ նույնիսկ ամենաանհավանական թվացող: Այն կարող է ստանալ նաև ներքաղաքական նշանակություն՝ կապված ղարաբաղյան հարցի կարգավորման հետ: Առայժմ փակագծեր շատ չեմ ցանկանում բացել:

-Վարչապետ Փաշինյանը խնդիրը պայմանավորեց քրեական ենթամշակույթով,  այն իջեցրեց վարտիքի մակարդակի, սակայն ստեղծված իրավիճակը, թերեւս լուրջ վերլուծության կարիք ունի։ Ո՞րն է քաղաքական իշխանության անելիքը Ձեր կարծիքով։

-Այսպես կոչված քրեական ենթամշակույթն, իհարկե, կարող է բացասական է անդրադառնալ: Մենք չպետք է ինքնախաբեությամբ զբաղվենք: Նմանատիպ հարաբերություններ կա մեր հասարակության մեջ, այն կա ցանկացած հասարակության մեջ՝ ամենազարգացած երկրներից մինչև ամենահետամնաց ու աղքատ հասարակությունները: Աշխարհի բոլոր բանակներում էլ այդ և նմանատիպ երևույթներ կան, բայց զոհերի, կորուստների ու դժբախտ պատահարների պատճառները միայն դրանում փնտրելը դիլետանտություն է: Եվս մեկ անգամ կրկնում եմ, սպան է բանակի ողնաշարը, ուժեղ, գիտակից, պետության և հասարակության կողմից իրավական և սոցիալական ամուր պաշտպանվածություն ունեցող սպան միայն կարող է լավագույն երաշխիքը լինել մարտունակ, կարգապահ ու արդիականացվող բանակ ունենալու համար:

-Ասում են՝ բանակը հասարակության հայելին է։ Երկրում տիրող ատելության մթնոլորտը, «դավադիրների» չդադարող փնտրտուքը ազդո՞ւմ է բանակի բարոյահոգեբանական մթնոլորտի վրա։

-Իհարկե, դրա մասին արդեն խոսեցինք: Բանակն ամենամեծ երիտասարդական կազմակերպությունն է հետևաբար երիտասարդ տարիքին բնորոշ ցանկացած դրսևորում կարող է այնտեղ տեղ գտնել: Բանակը տղամարդկանց ամենամեծ կոլեկտիվն է, որում հաճախ բախվում են ամենատարբեր ամբիցիաներ: Դրա կառավարողը չպետք է լինի արդեն իսկ վնասակար դարձող քաղաքացիական վերահսկողությունը, որն այլևս ոչ մի օգուտ չի տալիս բանակին: Բանակով չպետք է զբաղվեն, կամ բանակից չպետք է խոսեն դիլետանտները: Բանակը պրոֆեսիոնալ զինվորականների, գործի խորը գիտակների, փորձառություն ու հեղինակություն ունեցող մարդկանց կարիք ունի միայն: Իսկ դա սպան է, որպես այդպիսին դաստիարակված ու իր գործին նվիրված սպան:  Միայն վարտիքի, կիսավարտիքի, մայկայի, սնունդի բարելավման փորձերը դեռ հարցի լուծում չեն: Խորքային ռեֆորմներ են պետք: Մենք ժամանակին դրանք սկսել էինք:

- Միեւնույն ժամանակ, անհանգստացնող քննարկումներ են սկսվել սոցցանցերում։ Տպավորությունն այնպիսին է, թե կրկին հրապարակ է նետվում  «հայաստանցի» «ղարաբաղցի» վտանգավոր թեզը։ Սա ի՞նչ հետեւանքներ կարող է ունենալ առհասարակ մեր անվտանգային խնդիրների ու նաեւ հիմնախնդրի կարգավորման բանակցային գործընթացի վրա։

-Դա պետության ու նրա անվտանգության դեմ ուղղված կամ ուղղորդված հերթական էմոցիոնալ տեռորը կարող է լինել: Ես ինքս չեմ հանդիպել նման գրառումների սոցցանցերում, բայց եթե ասում եք, ուրեմն հերթական լուրջ մտահոգության առիթն ունենք: Իշխանափոխության ընթացքում և Նիկոլ Փաշինյանի կողմից իշխանությունը նվաճելու ողջ գործընթացներում սոցցանցերը ամենատարբեր կեղծիքների միջոցով տեղեկատվական էմոցիոնալ տեռոր էին անում՝ հասարակությանն ալեկոծելու համար: Եթե ոմանք, ինչպես Դուք եք ասում «հայաստանցի-ղարաբաղցի» թեզն են հրապարակ նետում և կրկին մեր ժողովրդի բաժանման սխեմա են կիրառում՝ այնպես ինչպես սև ու սպիտակը, հինն ու նորը, նախկինն ու ներկան են, ապա Փաշինյանը հենց այդտեղ պետք է փնտրի ամենամեծ դավաճանությունն ու դավաճաններին, եթե, իհարկե, իր ծրագրի մի մասը չէ դա:

-Օրերս էլ հայտնի դարձավ, որ  ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչը շնորհավորում է այսպես կոչված  «Ղարաբաղի ադրբեջանական համայնքի» ներկայացուցչին՝ Ադրբեջանի  մեջլիսի պատգամավոր ընտրվելու կապակցությամբ։ Սա ի՞նչ է նշանակում, այդ կառույցը համանախագահները  լեգիտիմացնո՞ւմ  են ։

-Իմ կարծիքով դա նշանակում է, որ բանակցային գործընթացում տեղ են գտել մութ անկյուններ, գուցե նաև նորամուծություններ, որոնց մասին Փաշինյանենք վախենում են բարձրաձայնել: Դժվարանում եմ վստահորեն պնդել այն՝ ինչով մտահոգված եմ, որովհետև դեռ բավարար տեղեկատվություն չունենք, թե ի՞նչ է կատարվում բանակցային մութ սենյակներում: Սակայն դեսպան Կասպրշիկի հանդիպում այսպես կոչված ադրբեջանական համայնքի ղեկավարի հետ այո, վերջիններիս բանակցային գործընթացում դերակատարում տալու քայլ էր:

-Ի վերջո, ներկա գործընթացը բանակցությո՞ւն է, թե՞ այլ բան։ Իշխանությունը այդուհանդերձ խուսափում է այս եզրույթից։ 

Բանակցություն է, ոչ այլ ինչ: Բանակցություն, որի հեռանկարները դեռևս  խոստումնալից չեն:

Հեղինակ՝ Մ.Ղ.

Աղբյուր` Փաստինֆո