Փաստ ինֆո

Նախորդ տարվա գործունեության արդյունքներով տնտեսական աճը Հայաստանում կարող է հասնել ընդհուպ 7,5, գուցե նաև 8 տոկոսի։ Բայց դա կեղծ աճ է։ 

Ասվածը գուցե տարօրինակ թվա, սակայն իրականում այդպես է։ Այդ աճի մեջ բավական մեծ տեսակարար կշիռ ունի հաշավարկային կամ վիճակագրական աճը։
Դա այն է, երբ վիճակագրորեն տնտեսությունն աճում է, բայց դրանից հասարակությունը ոչինչ չի ստանում, որովհետև գործ ունենք նախկինում չհաշվառված տնտեսության հետ։ Տնտեսության այդ մասը մինչ այդ էլ եղել է, մարդիկ աշխատել, հավելյալ արդյունք են ստեղծել, եկամուտներ են ստացել։ Ուղղակի դա ոչ մի տեղի չի երևացել, չի հաշվառվել, մնացել է ստվերում։ Հիմա ստվերից դուրս է եկել ու մտել համախառն ներքին արդյունքի ցուցանիշների մեջ` մեծացնելով ՀՆԱ աճի տեմպը։

Այնպես, ինչպես ասենք` թաքնված աշխատատեղերը։ Նիկոլ Փաշինյանի հրապարակած վերջին տվյալներով, աշխատատեղերը իշխանափոխությունից հետո ավելացել են շուրջ 84 հազարով։ Բայց բոլորն էլ հասկանում են, որ դրանք նոր աշխատատեղեր չեն։ Դրանք գալիս են նախկինից։

Ու նաև այդ պատճառով է, որ աշխատատեղերն այդքանով ավելացել են, սակայն գործազրկության փաստացի իրավիճակը երկրում չի փոխվել։ Անցած տարվա երրորդ եռամսյակում գործազրկության մակարդակը Հայաստանում նույնիսկ խորացել է։ Գործազուրկների թիվը ավելացել է գրեթե 10 հազարով։

Այդպես է նաև տնտեսության մեջ. վիճակագրորեն տնտեսությունն աճել է, արտադրության ծավալներն ավելացել են, բայց դա շատ դեպքերում տնտեսության արտադրողականության հաշվին չէ, որ եղել է։

Թե անցած տարվա արդյունքներով որքա՞ն է հաշվարկին կամ վիճակագրական աճի բաժինը տնտեսական աճի մեջ, անշուշտ դժվար է ասել։ Թեև հնչում են տարբեր գնահատականներ, ընդհուպ, որ տնտեսական աճի առնվազն կեսը վիճակագրական աճ է։

Այդպե՞ս է, թե՞ ոչ, թող որոշեն պատկան մարմինները։ Բայց առանձին դեպքերում հաշվարկային աճերն ակնհայտ են։

Երբ կառավարությունը կամ պաշտոնական վիճակագրությունը հայտարարում է, թե առևտրի ծավալները Հայաստանում բարձր տեմպերով աճում են, հազիվ թե կարելի է կարծել, որ դա իրական սպառման արդյունք է։ Այդ են վկայում նաև վարչապետի ասած՝ ՀԴՄ ավել տպված կտրոններն ու դրանցով արձանագրված շրջանառությունները։ Դրանք այն շրջանառություններն են, որոնք հիմնականում դուրս են եղել հարկային դաշտից։

Այդ խնդիրը կա տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում։ Ու այն դարձել է բարձր տնտեսական աճի ապահովման հիմքերից մեկը։ Իհարկե, դրա համար եղել են նաև այլ պատճառներ։ Մեկն էլ թերևս տրանսպորտային միջոցների ներկրումն էր, որը անցած տարի շուրջ 3 անգամ գերազանցեց նախորդ տարվա քանակները։

Ու այդ ամենի արդյունքում 2019թ. համար սպասվում է աճի բարձր ցուցանիշ։ Բայց դա ժամանակավոր արդյունք է։ Այդ գործոններն այս տարի կա՛մ չեն լինելու, կա՛մ դրանց ազդեցությունը էապես նվազելու է։

Դրա համար պետք է մտածել առաջին հերթին տնտեսության արտադրողականության բարձրացման հաշվին տնտեսական աճ ապահովելու մասին։ Թե չէ, հաշվարկային աճերը ապագա չեն։ Դրանք ընդամենը տնտեսական աճի իմիտացիա են ստեղծում։

Հաշվարկային աճերը գուցե լավ են բյուջեի համար, լրացուցիչ եկամուտներ են ապահովում պետության գանձարան, բայց դրա վրա հեռուն գնացող արդյունքներ անիմաստ է ակնկալել։

Աղբյուր` Փաստինֆո