Փաստ ինֆո

Բյուջե 2020-ում պարտադիր պետք է անդրադարձ լիներ գազի գնի հնարավոր թանկացման ռիսկերին, սակայն այս խնդիրը ներառված չէ Բյուջեի մասին օրենքի ռիսկերի բաժնում։ 

«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց տնտեսագետ, ԱԺ ֆինանսական և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախկին նախագահ Գագիկ Մինասյանը։

«Բյուջետային համակարգի մասին օրենքը նկարագրում է, թե ինչից պետք է կառուցված լինի պետական բյուջեն, իսկ պետական բյուջեն պետք է անպայման ունենա ռիսկերի բաժին, որտեղ ոչ միայն պետք է նկարագրվեն այդ ռիսկերը, այլեւ ճանապարհները, որոնցով իշխանությունը պետք է հաղթահարի այդ ռիսկերը։ Մեր այս տարվա բյուջեն չի անդրադարձել ռիսկերի մեջ գազի գնի հնարավոր բարձրացմանը եւ չի նկարագրել, թե ինչպես պետք է այն հաղթահարվի»,-մեզ հետ զրույցում ասաց Գագիկ Մինասյանը։

Գագիկ Մինասյանն ասաց, որ պետբյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ տնտեսագետները, այդ թվում նաեւ ինքը բազմիցս անդրադարձել ենք այդ խնդրին՝ նշելով, որ խորհրդարանն իր մեջ պետք է ուժ գտնի ու մերժի բյուջեի այն նախագիծը, որը ներկայացվել է Բյուջետային համակարգի մասին օրենքի ոտնահարմամբ։ «Խորհրդարանը դա չարեց եւ հիմա մենք ունենք մի իրավիճակ, որ եթե այդ ռիսկն իրականանա, մեր ամբողջ բյուջեն տակնուվրա կլինի, հետեւաբար, խորհրդարանը չի կարող վերահսկել այն բյուջեն, որը իրականությունից հեռացած է, իսկ պատճառն այն է, որ մենք գտնվում ենք անձնիշխանության պայմաններում եւ մեկ անձ՝ Նիկոլ Փաշինյանը ինչպես ցանկանում է, այդպես էլ վերաբվերվում է բոլոր ոլորտներին, այդ թվում նաեւ պետական բյուջեին»,-շեշտեց տնտեսագետը։

Մինասյանը շեշտում է՝ գազի գնի թանկացումն ուղղակիորեն անդրադառնալու է երկրի կենսագործունեության բոլոր ոլորտներին ՝ եւ քաղաքացիների եւ տնտեսվարող սուբյեկտների, որովհետեւ եթե գազը թանկանա, դրան հաջորդելու է, էլեկտրաէներգիայի թանկացումը, ինչը կնշանակի, որ տնտեսվարողները կարտադրեն ոչ մրցունակ ապրանքներ ինչպես ներքին, այլապես էլ արտաքին շուկաներում։

Տնտեսագետը զգուշացնում է՝ արդյունքում բյուջեն հնարավոր չի լինելու իրականացնել այն չափորոշիչներով, որոնք հաստատված են, իսկ այդ անհամամասնությունը շտկելու լուրջ խնդիրներ է առաջացնելու։

Սա միակ խնդիրը չէ, որ Գագիկ Մինասյանը տեսնում է այս տարվա բյուջեում։ Մինասյանը կրկին հղում անելով Բյուջետային համակարգի մասին օրենքին, շեշտում է, որ այն սահմանում է, թե ինչ համամասնություններով պետք է ընթացիկ ծախսերն իրականացնել։

«Դրանք այն ծախսերն են, որոնք գնում են աշխատավարձերին, պարգեւավճարներին, գործուղումներին եւ համամասնություններ կան, որոնք խախտված են։ Բյուջետային համակարգի մասին օրենքի 21-րդ հոդվածը թույլ չի տալիս այսպիսի հախուռն ավելացում կազմակերպել ընթացիկ ծախսերում։ 80 միլիարդ դրամով այդ համամասնությունը այս տարվա բյուջեով գերազանցված է։ Բյուջետային համակարգի մասին օրենքը ընթացիկ ծախսերի աճի տեմպը համապատասխանեցնում է ՀՆԱ-ի աճի տեմպի հետ, իսկ մեր տնտեսական աճի տեմպը, փաստորեն, շատ ավելի ցածր է, քան ընթացիկ աճի տեմպը։ Լավ , այդքան ուզում եք ձեր գործուղումների եւ հավելավճարների համար ավել փող ծախսեք, բարի եղեք, գնացեք այդ հոդվածը փոխեք օրենքում»,-ասաց Գագիկ Մինասյանը։

Ըստ նրա, ամբարտավանությունը հասել է այնտեղ, որ անգամ օրենքը փոխելու անհրաժեշտությունը չի կարեւորվում եւ իրականացվում է վարչապետի կամքը՝ խախտելով Բյուջետային համակարգի մասին օրենքը. «Մի ասացվածք կա, ասում է՝ առաջնորդը ես եմ, բակլան խաշած եմ ցանում։ Հիմա, անձնիշխանություն է, այդ անձը ինչպես ուզում է, այնպես էլ վարվում են եւ խորհրդարանը, որի մեծամասնությունն իր կամակատարներն են, թույլ է տալիս, որ օրենքը խախտվի։ Սա անթույլատրելի է եւ նշանակում է, որ ինստիտուտները չեն գործում»։

Բյուջե 2020-ի հետ կապված երրորդ ֆունդամենտալ խնդիրը, տնտեսագետի խոսքով ՀՆԱ-ի աճի ցուցանիշի հետ է կապված։ Նախ, 4.9 տոկոսանոց ՀՆԱ-ի ցուցանիշը ցածր է բնական աճի ցուցանիշից, որը 5 տոկոս է կազմում։ Բացի այս Մինասյանը նշում է. «Կառավարության այս տարվա առաջին նիստում գործադիրի ղեկավարը ասաց, որ պետք է ավելի բարձր ՀՆԱ-ի աճ ունենալ, քան 2019 թվականին, իսկ 2019-ին 7-7.5 տոկոս էր եւ աբսուրդ իրավիճակ է ստեղծվում՝ բյուջեի մասին օրենքում 4.9 տոկոս ունենք, իսկ ինքը ասում է, որ մենք պետք է ունենանք 7-7.5 տոկոսանոց աճ ։ Սա Սահմանադրության 111-րդ հոդվածի խախտում է, որովհետեւ այն սահմանում է, որ ԱԺ-ն պետք է վերահսկողություն իրականացնի պետբյուջեի կատարման նկատմամբ։ Ակնհայտ է, որ եթե նվազ ցուցանիշներ բերես, ինչ էլ անես, խորհրդարանը չի կարող դա համեմատել ռեալ աճի հետ»։

Գագիկ Մինասյանը համոզված է, որ այս անհամամասնությունը կրկին խորհրդարանին անգործության է մղում, որովհետեւ օրենսդիրը, ըստ էության, չի կարողանում իրականացնել իր հիմնական գործառույթներից մեկը, որի համար աշխատավարձ է ստանում։

«Պատճառը կրկին նույնն է՝ մենք չունենք իշխանություն, որտեղ թեւերը բաժանված են օրենսդրի, դատականի եւ գործադիրի։ Այդ ցուցանիշը համակարգն է սահմանում, մատից հոտ քաշելով թվերը չեն գրվում, համակարգն է տալիս, թե որքան կարող է կազմել տնտեսական աճը։ Դա նշանակում է, որ այս տարիների աշխատանքը, որ ծրագրային համակարգով են որոշվում մակրոտնտեսական ցուցանիշները, այլեւս պետք չէ,։ Սա նման է նրան, որ մենք լուսաբացը որոշելիս առաջնորդվենք ոչ թե ժամացույցով, այլ աքլորականչով»,-բացատրեց Գագիկ Մինասյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո