Փաստ ինֆո

Իրանի և ԱՄՆ-ի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումների շուրջ «Փաստինֆո»-ի հարցերին է պատասխանում  իրանագետ Ահարոն Վարդանյանը։

-Ի՞նչ սպասել մեր տարածաշրջանում իրանցի գեներալի սպանությունից հետո։

-Տարածաշրջանը միշտ խառն է եղել, այսօր էլ է խառը և պետք չէ սպասել լայնամասշտաբ պատերազմի, ինչպես հայտարարում են ոմանք։ Բայց և այնպես այդ պատերազմները կարող են տեղի ունենալ ներկայում ընդունված հիբրիդային պատերազմների տեսքով, դրանք կարող են թեժանալ և ընդլայնվի դրանց աշխարհագրությունը։ Քանի որ իրանցի գեներալը տեղի բնակիչների համար ամենևին էլ հասարակ գեներալ չէր, նա Իրանի բոլոր խավերի կողմից ընդունված գեներալ էր։ Եթե իշխանությունից դժգոհ է իրանցիների մի մասը, իսկ մյուսը՝ ոչ, ապա այս դեպքում գեներալը շատ ընդունելի կերպար էր, և ներկայումս նրան նույնիսկ հերոսացնում են ու համեմատում Իրանի ազգային էպոսի կերպարներից Ռոստամեի հետ, տարբեր մեմեր են պատրաստում։ Դա ցույց է տալիս այն հեղինակությունը, որ նա վայելում էր Իրանում և ոչ միայն. տարածաշրջանում՝ Իրանից դուրս գտնվող բոլոր շիայական խմբավորումները ընդունում էին նրան, իսկ թշնամական երկրները պարզապես հարգում էին։

-Ինչ եք կարծում՝ ԱՄՆ-ն դիտավորյա՞լ գնաց այս տարածաշրջանում իրավիճակի սրման։ 

-Այդ հարցին ավելի լավ կկարողանան պատասխանել ամերիկագետները։ Դիտավորյալ, թե ոչ, կարծում եմ՝ այս դեպքում այդքան էլ էական չէ։ Սակայն այդ քայլը կանխամտածված էր, քանի որ Ղասեմ Սոլեյմանի պես կերպարին սպանելը չէր կարող պատահականություն լինել, և ինչպես ամերիկյան կողմն էլ ասում է, դա կանխամտածված, հաշվարկված քայլ էր, և մինչ այդ կարծում եմ որոշակի խորհրդակցություններ եղել են։ Նշվում է, որ Պենտագոնը, Սենատը դեմ են եղել, սակայն Թրամփի խորհրդականները կողմ են եղել, և ինչպես լրատվականներն են նշում, Թրամփի հրամանով է այդ ամենը տեղի  ունեցել։ Այսինքն` սա դիտավորյալ և կանխամտածված քայլ էր։

-Հունվարի 2-ին սպանվում է իրանցի գեներալը, որից միայն օրեր անց է՝ հունվարի 5-ին,  պաշտոնական Երեւանը հայտնում ցավակցություն, այն էլ իրանական կողմի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցած հեռախոսազրույցի ժամանակ։  Ինչո՞ւ միայն  օրեր անց, և արդյոք սա որևէ հետևանք կունենա հայ-իրանական հարաբերությունների վրա:

-Հենց Սուլեյմանի սպանության հաջորդ օրը ես ֆեյբուքում գրառում եմ կատարել՝ նշելով, որ պետք է, անպայման, ցավակցություն լինի հայկական կողմից, թե ինչ մակարդակով, դա կարող էին որոշել։ Լավ է, որ այն եղավ։ Կարծում եմ, դիվանագետներն իրավիճակին ավելի լավ են տիրապետում ու ավելի ճկուն են այդ հարցերում, քան մենք՝ փորձագետներս։ Ի վերջո դիվանագիտության մեջ կան որոշակի նրբություններ, համենայն դեպս կարծում եմ, ուշ ցավակցելը թերություն չէ, մանավանդ որ ոչ ոք ամսի 3-ին կամ 4-ին չի ցավակցել իրանական կողմին, պարզապես այս ամենը դիվանագիտական եզրաբանության հարց էր։ Ինչ վերաբերում է զանգին, ապա դրան պետք չէ ուշադրություն դարձնել կամ նշել՝ ում կողմից է եղել այդ նախաձեռնությունը, որովհետև իրանական կողմում տեքստային հատվածում չէր նշվում, թե ով է ցավակցում, պարզպես ասվում էր, որ Իրանի ԱԳՆ-ն խորհրդակցություններ, հեռախոսազրույցներ է ունեցել տարածաշրջանի ԱԳՆ-ների հետ ու նրանից ընդունել ցավակցական արտահայտություններ, քննարկել իրավիճակը։ Իրանական կողմում կարևորություն չի տրվել, թե ում կողմից էր նախաձեռնությունը։

-Ինչու՞ առհասարակ տեղի ունեցավ կեղծ լուրի հետ կապված աղմուկը, և ինչու վարչապետի մակարդակով հնչեց  դրան արձագանքը, այն էլ 1,5 օր անց։

-Բնական է, որ ցանկացած նման իրավիճակում ադրբեջանական կողմը փորձելու է օգտվել, չնայած երեկ ԱԱԾ-ն տարածեց հայտարարություն, որ այդ կեղծ լուրի աղբյուրը հայկական կողմից է եղել, սակայն աղբյուրը մի կողմի թողնենք։ Կեղծ լուրից բնական է, որ ադրբեջանական կողմը փորձելու է օգտվել, քանի որ փորձում է հայկական կողմի նկատմամբ ձեռք բերել քարոզչական գերակայություն հենց Իրանի հատվածում։ Ադրբեջանը փորձում է այսպես ասած շրջափակման մեջ վերցնել Հայաստանին, և Հայաստանի հարավային սահմանը Հայաստանի համար այն եզակի դարպասներից է, որը ճեղքում է այդ շրջափակումը, և ադրբեջանական կողմը շատ լավ հասկանալով դա, փորձում է այս հատվածն էլ փակել ու վատթարացնելով հայ-իրանական հարաբերությունները՝ նմանատիպ կեղծ լուրերով փորձել, հասնել ինչ-որ արդյունքի, չնայած վստահ եմ, որ չի հաջողվի, քանի որ հայկական կողմի ջանքերով ակտիվ աշխատանքների շնորհիվ,  տարբեր մակարդակներով այդ հակաքարոզչությունն ամբողջովին չեղարկվեց և ներկայումս Իրանում շատ դրական ֆոն կա և գոհ են  հայտարարություններից, ցավակցական ուղերձներից ու Հայաստանի վերաբերմունքից։ Պարզապես այլ հարց է, որ ադրբեջանական կողմը միշտ փորձելու է օգտվել նմանատիպ իրավիճակներից ու դրան միշտ պետք է պատրաստ լինել։ Ի վերջո` ներկայիս պատերազմներում հաղթում են նաև քարոզչությամբ։

Մանրամասները՝ տեսանյութում։

 Հեղինակ՝ Սոնա Գեւորգյան

Աղբյուր` Փաստինֆո