Փաստ ինֆո

Վարկածն այնպիսին էր, որ հենց ադրբեջանցիներն են ստեղծել ֆեյքին, որպեսզի դրա միջոցով ստեղծեն այդ լուրը և տարածեն։ Դրա համար բավականին տաօրինակ էր, որ պարզվեց՝ ադրբեջանցի չէ։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ Սամվել Մարտիրոսյանը՝ անդրադառնալով «Դիանա Հարությունյան» անունով ֆեյսբուքյան կեղծ օգտատիրոջը։ 

Ավելի վաղ հայտնել ենք, որ հունվարի 3-ին, «Դիանա Հարությունյան» ֆեյսբուքյան էջում կեղծ տեղեկատվություն էր հրապարակվել, որ իբր ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը շնորհավորել է ԱՄՆ նախագահին՝ Իրանի բարձրաստիճան զինվորականի նկատմամբ կատարված գործողության կապակցությամբ։ Կեղծ լուրը տարածում էր ստացել նաև ադրբեջանական և իրանական ԶԼՄ-ներում։ Երեկ՝ հունվարի 5-ին, ԱԱԾ-ն հայտարարեց, որ պարզել են «Դիանա Հարությունյան» ֆեյսբուքյան կեղծ էջը վարողի ինքնությունը։ Վերջինս ձերբակալվել է։

Հարցին՝ արդյոք կարո՞ղ է Ադրբեջանն ամեն դեպքում իր մասնակցությունն ունենալ այստեղ՝ ելնելով այն հանգամանքից, որ տեղեկատվությունն արագորեն տարածում գտավ ադրբեջանական լրատվամիջոցներում, Սամվել Մարտիրոսյանը նկատեց՝ Ադրբեջանի մատը կարող է խառը լինել մեկ դեպքում, եթե ԱԱԾ-ն սխալ մարդու է բռնել. «Ես չեմ պատկերացնում՝ լինի այնպես, որ այդ մարդն աշխատի Ադրբեջանի համար։ Այսինքն` Ադրբեջանին դա պետք էլ չէ։ Ֆեյք գրանցել և ֆեյքի անունից գրառում անելու համար անպայման չէ Հայաստանում մարդ ունենալ։ Բաքվից կարող են բացել, ոչ մի տեղ չի երևում, որ դա հայ չէ, առավել ևս, որ գրառումը ռուսերեն էր արված։ Այսինքն` պետք չէր նաև հայերեն։ Ադրբեջանական հետք այստեղ այնքանով է, որքանով որ ադրբեջանցիներն օգտագործել են դա»,-ասաց Սամվել Մարտիրոսյանը՝ ընդգծելով, որ ադրբեջանցիները վաղուց են մոնիթորինգ անում և նրանք կարդում են ոչ միայն գրառումները, այլև մեկնաբանությունները։

Թե որքանո՞վ է այսօր վտանգված մեր տեղեկատվական անվտանգությունը, փորձագետը նկատեց՝ այն վտանգված է ամբողջ աշխարհում։ Նրա խոսքով սոցիալական ցանցերն այսօր ստեղծել են միջավայր, որտեղ կարելի է վայրկյանական կեղծ տեղեկատվություն ստեղծել և տարածել, ինչի հետևանքով մի շարք երկրներ ֆեյքերի դեմ օրենքներ են ընդունում. «ԱՄՆ-ն այսօր խիստ մտահոգված է եկող ընտրություններով և փորձում է ինչ-որ կարգավորումներ մտցնի։ Ֆեյսբուքն օրինակ լուրջ խստացրել է գովազդը, թվիթերն ընդհանրապես արգելել է քաղաքական գովազդը, որովհետև ամերիկացիները համարում են, որ 2016-ի ընտրությունների վրա եղել է լուրջ ներազդեցություն ռուսաստանյան ֆեյքերի կողմից։ Այսինքն` սա միջավայր է, որտեղ բոլորը խոցելի են դարձել»,-նշեց Սամվել Մարտիրոսյանը։

Վերջինս նկատեց՝ միջոցառումներ ձեռնարկվում են, ԱԱԾ-ն բռնեց այդ մարդուն, սակայն փորձագետի կարծիքով սա երկակի է. «Այսինքն, երբ սկսում են ֆեյքերի դեմ պայքարել և ստեղծում են նրանց դեմ պայքարելու մեխանիզմներ, սա միանշանակ դրական երևույթ չէ, որովհետև եթե ԱԱԾ-ն ունի մեխանիզմներ արագ գտնելու ֆեյքի, որը գործում է Հայաստանի դեմ, դա նշանակում է, որ այդ նույն մեխանիզմը կարող է օգտագործվել նաև, որպեսզի օրինակ մի ընդդիմադիր անուն բացահայտվի, որն օրինակ քննադատում է իշխանություններին»,-ասաց Սամվել Մարտիրոսյանը՝ ընդգծելով՝ ֆեյքերի դեմ պայքարը միանշանակ երևույթ չէ, ինչն էլ ամեն ինչ բարդացնում է։ Փորձագետի խոսքով նույնիսկ ամենադեմոկրատական երկրները, երբ սկսում են պայքարել այդ ամենի դեմ, ունեն մեխանիզմներ, որոնք կարող են հակադեմոկրատական համարվել, սակայն եթե չեն պայքարում, ֆեյքերը սկսում են խաթարել դեմոկրատական գործընթացները. «Ծանր ժամանակներում է ապրում ոչ միայն Հայաստանը, այլև ամբողջ աշխարհը»,-հավելեց փորձագետը։

Նշենք, որ ավելի վաղ «Փաստինֆո»-ին ԱԱԾ-ից հայտնել են, որ «Դիանա Հարությունյան» ֆեյսբուքյան կեղծ էջը վարողին դեռևս մեղադրանք չի առաջադրվել, սակայն հրաժարվել են ասել, թե ՀՀ ՔՕ որ հոդվածի հատկանիշներով է հարուցվել քրեական գործը։

Հեղինակ՝ Հասմիկ Կոշկարյան

Աղբյուր` Փաստինֆո