Փաստ ինֆո

«Փաստինֆո»-ի հարցերին է պատասխանում Սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Գոհար Մելոյանը։

-Տիկին Մելոյան, նախկին դատավոր Սամվել Ուզունյանի դեպքում ԲԴԽ-ն է քննարկել է անձեռնմխելիությունից զրկելու հարցը, թույլ տվել, որ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդում սկսվի։ ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանի դեպքում նման հայտարարություն չի եղել ։ Արդյո՞ք կարող են ՍԴ նախագահին մեղադրանք առաջադրել՝ առանց համապատասխան թույլտվության։

-Այս դեպքում ձեռնպահ կլինեմ, որովհետև պետք է նախ ծանոթանամ մեղադրանքի բնույթին և հասկանամ, թե ինչ գործի շրջանակներում է առաջադրվել մեղադրանքը։ Ընդհանրական ասեմ, որ Հրայր Թովմասյանն օժտված է անձեռնմխելիությամբ, որովհետև նա որպես ՍԴ անդամ էր նշանակվել նախկին՝ 2005թ.-ի «Սահմանադրության» կարգավորումներով, համաձայն որոնց՝ այն ժամանակ գործում էր ամբողջական գործառութային անձեռնմխելիությունը և այս պարագայում նմանաբնույթ մեղադրանք առաջադրելու համար անհրաժեշտ է ՍԴ համաձայնությունը։ Առավել մանրամասն որակումներ տալու համար պետք է ծանոթանանք համապատասխան իրավական փաստաթղթերին, չնայած՝ արդեն իսկ կարող եմ ինձ թույլ տալ որակումներ տալ՝ հաշվի առնելով տեղի ունեցող իրադարձությունները և տարաբնույթ զարգացումները, քրեական գործերը։

Օրինակ՝ պարոն Բաբայանի հետ կապված կամ իշխանության յուրացման գործը, որը ևս որակելու համար բառեր չեմ գտնում։ Իրավական պետությանը ոչ հարիր իրադարձություններ են տեղի ունենում։ Կանխատեսելի իրավիճակի հետ ենք առնչվում։ Առնչվում ենք իրավական անվտանգության խնդրին։ Հենց այս պահին վտանգված է ՍԴ անկախությունը և իրավունքի գերակայությունը։ Դատական իշխանության շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների համատեքստում առանցքային դեր է նվիրված ՍԴ-ին և ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանին։ Օրհասական է ՍԴ ոչ յուրային դատավորների ձերբազատման փուլը և նախագահի կողմից օրենքի ստորագրումից անմիջապես հետո հաջորդեցին ճնշման գործընթացները։ Բնականաբար ճնշումները և՛ ՍԴ նախագահի նկատմամբ է, և՛ ՍԴ մյուս դատավորների նկատմամբ։

-Տիկին Մելոյան, կարելի է նկատել, որ մի որոշ ժամանակով, կարծես թե, հանդարտվել էր ՍԴ ճնշումների գործընթացը, սակայն երեկվանից վերսկսվեցին այդ գործընթացները։ Ինչով է դա պայմանավորված։

-Եթե հետադարձ հայացք նետենք, կրկին ակնհայտ է, որ պատահական չէր այդ ժամանակավոր լռության փուլը։ Ըստ էության՝ լռության փուլ չէր։ Եթե կհիշեք ՍԴ դատավորներին վաղաժամ կենսաթոշակի ուղարկելու մասին նախագիծը դեռևս ամռանն էր ներկայացվել և ներկայացվել էր ընդհանուր դատաիրավական բարեփոխումների համատեքստում։ Բնականաբար հարուցված քրեական գործերի հանցակազմը բացակայում էր։ Սա իրավական պետության խայտառակությունն էր։ Բնականաբար որոշում կայացվեց ինչ-որ այլ գործիքակազմ որդեգրել և այս ընթացքում այդ փաթեթից առանձնացվեց ՍԴ մասին օրենքում փոփոխությունները, անհետաձգելի կարգով ներկայացվեց ԱԺ։ Ընդունվեց այս օրենքը և տեղի ունեցավ այն, ինչ տեղի ունեցավ։ Նախագահի կողմից ստորագրվեց և անմիջապես՝ ըստ մամուլում շրջանառվող լուրերի, ընդամենը 20 րոպե անց քննիչները այցելել էին ՍԴ։ Սա լրջագույն հետևանքներ է ունենալու։ Համոզված եմ, որ արժանանալու է միջազգային կառույցների գնահատանքին, որովհետև նույն Վենետիկի հանձնաժողովը առավել ծավալուն այս բարեփոխումների փաթեթին անդրադարձել էր և ընդգծել, որ կամաարտահայտության վրա որևէ ճնշում չգործադրվի։ Ենթադրելի է, որ ճնշումները կշարունակվեն։ Պետք չէ զարմանալ որևէ զարգացման ընթացքից, ճնշման բնույթից, որովհետև իշխանությունների առաջնահերթություններից է դարձել ՍԴ-ն յուրայիններով լցնելու խնդիրը՝ որոշակի այլ առաջնահերթություններ հետագայում կյանքի կոչելու նպատակով։

-Տիկին Մելոյան, եթե ՄԻԵԴ-ը որոշում է կայացնում երկրի դեմ, ապա դա որոշակի հետևանք ունենում է։ Վենետիկի հանձնաժողովի դեպքում, եթե այն հավանություն չի տվել հարկադրաբար ՍԴ դատավորներին վաղաժամ կենսաթոշակի ուղարկելուն, բայց մենք տեսնում ենք, որ օրենքն ընդունվել է։ Այս դեպքում որևէ հետևանք կլինի՞՝ քաղաքական սանկցիա կամ այլ հետևանք։

-Չեմ կարող որակում տալ՝ կոնկրետ ինչ կլինի։ Այնպիսի իրավիճակ է, որ բոլոր միջազգային կառույցները պետությունների օրվա իշխանությունների հետ փորձում են բարիդրացիական հարաբերություններ ձևավորել։ Անգամ այս պայմաններում ականատես եղանք, որ արդեն գնահատականներ հնչեցվել են։ Այս դեպքում արդեն կոնկրետ նախապես զգուշացվել են իշխանությունները, որ դատավորի անկախությանը և կամաարտահայտության միջամտությունը կամ ճնշումը որևէ հետևանք է ունենալու և չի կարող ողջունվել։ Այս երկու ամիսների ընթացքում բավականին շատ իրադարձություններ տեղի կունենան՝ ՍԴ յոթ դատավորների շուրջ, որոնց վրա այս օրենքը տարածվում է։ Դատավորների իրավունքները խախտելու, ՍԴ անկախությանը միջամտելու պարագայում հետագա գնահատականներ հնչեցվելու են և հնարավոր է նաև հետագա հետևանքներով։ Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացության որոշակի պահանջներ չեն պահպանվել, օրինակ՝ կարևորագույն խնդիր էր առկա, որ որոշ դատավորներ իրենց վարույթում գործեր ունեն և Վենետիկի հանձնաժողովը նշել էր, որ պետք է այնպիսի կարգավորումներ նախատեսվեն, որ այդ գործերի վրա որևէ էական ազդեցություն չունենա։ Այս օրենքը որևէ կարգավորում չի նախատեսել և երկու ամիս ժամկետը շատ սեղմ է։ Բավականին շատ գործերի ճակատագրի վրա կարող է ազդեցություն ունենալ։ Նույն ՄԻԵԴ-ը հնարավոր է, որ նոր դիմումներ ստանա։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո