Փաստ ինֆո

Ազգովի պետք է գնանք մոմ վառենք, որ աշխարհագրական դիրքով կատակլիզմական երկրում չենք ապրում, որ ինչ-որ աղետներ, երկրաշարժներ լինեն, որովհետև այն մարդիկ, որոնք աղետներից չէին մահանա, կմահանային բժիշկների ձեռքից։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման կարծիք արտահայտեց Նարեկ Գրիգորյանը, ով մեկ տարի առաջ կորցրել է իր մանկահասակ դստերը։ Պատմում է՝ 2018 թվականի հունիսի 5-ին երեխային Հերացի թիվ 1 պոլիկլինիկայում պատվաստել են, որից 42 ժամ անց երեխան մահացել է։ Դեպքի առթիվ ՀՀ ՔՕ 130-րդ հոդվածի, այն է բժշկական օգնություն իրականացնողի մասնագիտական պարտականությունները չկատարել, հարուցվել է քրեական գործ, որը քննիչի որոշմամբ  կարճվել է։ Նարեկ Գրիգորյանը բողոքարկել էր քննիչի որոշումը։ Նշենք, որ բողոքի քննությունը պետք է իրականանար այսօր Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանում՝ դատավոր Դավիթ Բալայանի նախագահությամբ, սակայն դատախազի, քննիչի նիստին չներկայանալու և դատարանին քրեական գործի նյութերը չուղարկլելու պատճառով դատական նիստը հետաձգվեց 2020 թվականի մարտի 19-ին։

Նարեկ Գրիգորյանը պատասխանել է «Փաստինֆո»-ի հարցերին.

- Ի՞նչ պատվաստանյութ են ներարկել երեխային։

-Երեխայիս ներարկել են ԱԿԴՓ կորեական հնգավալենտ պատվաստանյութ, ժամկետնանց պոլիոմերիտի կաթիլային վակցինա և պրեմակոկային վակցինա։

- Փորձաքննության արդյունքու՞մ է պարզ դարձել, որ պատվաստանյութը ժամկետն անց է եղել։

- Գործի ընթացքում Հերացի թիվ 1 պոլիկլինիկայից ձեռք բերված փաստաթղթերից երևում է, որ ներդիրները, որոնք տրամադրվել են վարույթն իրականացնող մարմնին, խոսքը գնում է կոնկրետ պոլիոմերիտի վակցինայի մասին,  եղել է 2015 թվականի։ Հաշվի առնելով, որ պոլիոմերիտի վակցինայի առավելագույն պահպանման ժամկետը -20 աստիճանում երկու տարի է, իսկ երեխայիս պատվաստել են 2018 թվականին, ստացվում է՝  երեխայիս տրամադրել են մեկ տարի ժամկետ անցած դեղորայք։ Քննության ընթացքում ոչ մի իրեղեն ապացույց, որ նման բան չի եղել, որ պատվաստանյութը եղել է ժամկետների սահմանում, չի ներկայացվել։ Գոյություն չունի փաստաթուղթ, որն այդ մասին է վկայում։ Դատաբժշկական փորձաքննության համաձայն՝ երեխայիս մոտ հայտնաբերվել է շուրջ 30 լրջագույն առողջական խնդիրներ, այդ թվում նաև բնածին սրտի արատ, որը չի հայտնաբերվել ո՛չ հղիության ընթացքում, ո՛չ ծննդաբերությունից հետո, ո՛չ  Հայաստանում գործող այլ մասնագետների կողմից։  Դատաբժշկական ողջ փորձաքննությունը թերի է կատարվել՝ սկսած նրանից, որ բացակայում են կոնկրետ կարևորագույն հանգամանքներ։  Բաբլոյան հիվանդանոցում, որտեղ երեխաս մահացել է,  նրան  շուրջ 10 անգամ ներարկել են ադրենալին և ատրոպին, սակայն փորձաքննության արդյունքներում բացակայում են այդ դեղորայքների քանակները։ Եթե հաշվի առնենք, որ երեխաս ստացել է պատվաստանյութ, ինչպես նաև տոքսինները, որոնք պարունակում են պատվաստանյութ, որոնք պատճառահետևանքային կապ ունենալ, ապա դատաբժշկական փորձագետը գտել է, որ դատաքիմիական փորձաքննություն անցկացնելու կարիք չկա։ Այսինքն  իրեղեն ապացույց, որ պատվաստանյութը կամ պատվաստանյութի մեջ գտնվող թունավոր նյութերից մեկը մահվան հետ պատճառահետևանքային կապի մեջ չի գտնվում, գոյություն չունի։ Ինչ վերաբերում է սրտի բնածին արատին, որը կյանքի հետ անհամատեղելի արատ է, ապա չկա որևիցե փաստ, որ այդ արատն առհասարակ գոյություն ուներ։ Այսինքն դատաբժշկական փորձաքննության ընթացքում բացակայում է այդ լուսանկարը, որտեղ երևա երեխայի սիրտը հենց չափման պահին որպես իրեղեն ապացույց, որ ահա սա է աորտան և դրա տրամաչափը կազմում է 0.6 սմ։ Նման բան գոյություն չունի։

- Այսինքն երեխան նախկինում առողջական խնդիրներ չի՞ ունեցել։

- Երեխաս որևիցե առողջական խնդիր չի ունեցել, ինչի մասին նաև վկայում է 1.5 ամսեկան հասակում կատարված ընդհանուր արյան հետազոտությունը։ Այդ ժամանակ պարզվել է՝ երեխաս ընդամենը ալերգիկ է, այսինքն ալերգիկ տիտրերը բավական բարձր են, ինչը նշանակում է՝ ցանկացած սնունդ կամ դեղորայք կարող է սուր ալերգիկ նշաններ ցույց տալ։ Դա, սակայն,  Հերացի պոլիկլինիկայում  հաշվի չեն առել երեխայիս պատվաստանյութ ներարկելիս։ Նման դեպքերում առհասարակ կա պատվաստման այլ ընթացք։ Այսինքն ավելի թեթև, ոչ կոմբինացված պատվաստանյութերով են պատվաստում։ Առանձնացված, որպեսզի օրգանիզմը կտրուկ շոկ չվերապրի։ Դա ևս բժիշկների կողմից արհամարհվել է։ Նշեմ, որ երեխաս պատվաստվել է ժամկետների կոպիտ խախտմամբ։ Եթե գործող հիմնական օրենքը, հրամանն ասում է, որ ԱԿԴՓ պատվաստումները կատարվում են եռանվագ՝ սկսած 3 ամսական հասակից՝ պահպանելով 45 օր ընդմիջում, որը  չի թույլատրվում կրճատել, երեխայիս պատվաստել են 30 օր ընդմիջումով։ Թե ինչ հետևանքներ դա կարող էր բերել, այդ թվում  ներքին օրգանների դիստրոֆիկ փոփոխությունների, դա ևս պարզաբանված չէ։

 Քրեական գործը, սակայն,  կարճվել է հանցակազմի բացակայության պատճառով։ Ստացվում է՝  ես իմ առողջ երեխային բերում եմ պատվաստման, նրան պատվաստում են, մահանում է և պատվաստանյութը կապ չունի, բայց երեխաս ունենում է բնածին սրտի արատ, որը ևս բժիշկների կողմից  չի հայտնաբերվել և փաստորեն սա  ևս բժշկական սխալի հետևանք չէ։ Այսինքն մեր օրենքը, մեր օրինականությունը Հայաստանում հետևյալն է, որ մարդիկ ուղղակի առանց որևէ պատճառ մահանում են, և դրա համար ոչ մեկ պետք էլ չէ, որ պատժվի։ Այսինքն ոչ ոք մեղավոր չէ։ Եթե նույնիսկ ընդունենք, որ երեխաս ունեցել է սրտի բնածին արատ, ապա այդ նույն հոդվածը՝ 130-րդ 2-րդ մասով, պետք է հարուցված լիներ թե՛ «Աստղիկ» ԲԿ-ի բժիշկների նկատմամբ, թե՛ Հերացի պոլիկլինիկայի, քանի որ միայն այն փաստը, որ նախօրոք ծնողին չեն տեղեկացրել, երեխայի առողջականի մասին ճշգրիտ տեղեկություն չեն տվել, բերել է առողջության կտրուկ վատացման, ինչի հետևանքով երեխան մահացել է։ Հայաստանում մասնագետ կոչվում է այն մարդը, ով տարիների ընթացքում կա՛մ Առողջապահության նախարարությունում պաշտոն է զբաղեցրել, կա՛մ ինչ-որ հաճոյանալու կամ ծառայություններ մատուցելու շնորհիվ փորձում է ավելի լավ աթոռ զբաղեցնել, այ դա է մեզ մոտ որպես պրակտիկա ընդունված։ Չկա որևիցե պետական անկախ կառույց, որը ստուգում է բժշկի բժիշկ լինելը։ 

- Առողջապահության նախարարություն դիմե՞լ եք։

- Առղջապահության նախարարություն դիմել եմ։ Մեկ տարի առաջ հանդիպել եմ Արսեն Թորոսյանի հետ, ով ինձ հետ զրույցի ընթացքում կարելի է ասել «ախպերավարի» մոտեցում էր ուզում ցուցաբերել։ Ասաց՝  այ օրինակ ես, որ պապա եմ, իմ երեխային տանում եմ պատվաստման, ես գիտակցում եմ, որ իմ երեխան կարող է այդ մեկ միլիոնից մեկը լինի, ով մահանա։ Այսինքն մարդը մտածում է՝ ծնողին նման պատասխան տալով հանգստացրեց կամ մխիթարեց։ Չեմ ասում չպատվաստեք կամ դեմ եմ պատվաստումներին, բայց հաշվի առնենք՝ տարեկան քանի երեխա է մահանում հետպատվաստական շրջանում։ Ստացվում է՝ առողջ երեխաները պատվաստումից հետո մահանում են և ձեռք են բերում բազմաթիվ առողջական խնդիրներ։ Եթե Հայաստանում առհասարակ չի գրանցվում ոչ մի դեպք, իսկ դա պարտավոր են գրանցել, նույնիսկ եթե պատվաստման հետ կապ չունի, սակայն եթե ուղղորդվել է պատվաստման շրջանի հետ դա պետք է միանշանակ գրանցվի։ Եթե չի գրանցվում հանրության համար, ապա գրանցվում է միանշանակ այն ընկերությունների համար, որոնք տրամադրում են մեզ այդ պատվաստանյութերը։

- Այսինքն ի՞նչ միտում եք տեսնում այստեղ։

- Վերջին 10 տարիների ընթացքում ՀՀ-ի պատվաստման ազգային օրացույցը կրճատվել է 2.5 անգամ։ Աշխարհում ոչ մի պետություն երեխաներին չի պատվաստում 6 շաբաթական հասակից։ Նույն Միացյալ Նահանգներում, որ միշտ օրինակ են բերում, այնտեղ երեխային սկսում են պատվաստել երկու ամսական հասակից, սակայն  որպեսզի Հայաստանը ստանա ավելի էժան, ավելի շատ դեղորայք, ի դեպ քանակության առումով մենք մի քանի անգամ ավելի շատ պատվաստանյութ ենք ստանում, քան Հայաստանում այդքան երեխա է ծնվում։ Բայց բոլորն էլ սպառում ենք, այսինքն ինչու զարմանանք, եթե Առողջապահության նախարարը կարող է ընդամենը մեկ հրամանով ՀՀ-ում պոլիոմերիտի համաճարակ հայտարարել և սկսել երեխաներին պատվաստել։ Այսինքն միտումը կայանում է նրանում, որ երբ Արսեն Թորոսյանն ասում էր՝ մենք այն պետություններն ենք, որ մասնակցում ենք կլինիկական փորձարկումներին, այդ մարդը չի խաբել։ Մարդն անկեղծ ասել է, ուղղակի սովորական քաղաքացին չի հասկանում՝ կլինիկական փորձարկումը որն է։ Եթե այդպես խոսենք, ապա ըստ օրենքի՝ այս վերջին տասը տարիների ընթացքում ազգային պատվաստման օրացույցը կրճատվել է՝ հաշվի առնելով, որպեսզի մենք դեղը ստանանք ավելի շատ և ավելի էժան և ներկայացնենք կլինիկական փորձարկումների հաշվետվություն։ Երեխայիս գործը կոծկելու միտումը կայանում է միայն նրանում, որ եթե նույնիսկ Առողջապահության նախարարությունը հետազոտությունների արդյունքից ելնելով՝ ընդուներ, որ այո երեխաս այդ 1 միլիոնից  մեկն է, ապա պատվաստման վարկանիշը, որն առանց դրա էլ կարելի է ասել Հայաստանում ընկած է ուղղակի պատվաստման գործընթացի վերջը կլիներ։  Մարդիկ արդեն հասկացել են, որ սահմաններն անցել են և գործի ընթացքում ձեռք են բերվել այնպիսի փաստաթղթեր, որ հավատացնում եմ թե՛ վարույթն իրականացնող մարմինը, թե՛ դատախազությունը, հետագայում կրելու են իրենց պատասխանատվությունը։

- Ի՞նչ եք ակնկալում առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանից։

- Ակնկալում եմ  նախևառաջ վերացնել  քննիչի՝ քրեական գործը կարճելու վերաբերյալ որոշումը, նշանակել երկրորդական դատաբժշկական փորձաքննություն՝ պատասխանելով այն բոլոր հարցերին և լրացնելով այն բոլոր անհրաժեշտ հետազոտությունները, որոնք պարտավոր էր դատաբժիշկն անել։ Մոտ օրերս ոստիկանություն հանցագործության մասին հաղորդում կներկայացնեմ՝ դատաբժշկական հանձնաժողովային անդամների նկատմամբ, քանի որ մարդիկ տվել են ակնհայտ կեղծ եզրակացություն՝ ներկայացնելով կեղծ փաստեր, կեղծ փաստաթղթեր և երեխայիս մահվան իրական պատճառը, եթե դա եղել է պատվաստման հետևանքը, ապա կգնանք այդ ուղղությամբ, եթե դա եղել է սրտի բնածին արատը, ապա սկսած «Աստղիկ» ԲԿ-ից, Հերացի պոլիկլինիկայով, բոլոր բժիշկները, որոնք երեխայիս զննել են և հայտնել են, որ երեխաս առողջ է եղել, պետք է օրենքով համապատասխան պատիժ կրեն։

Հեղինակ՝ Հասմիկ Կոշկարյան

Աղբյուր` Փաստինֆո