Փաստ ինֆո

«Այս գեղեցիկ, հիմնարար երեւույթի անձրեւանոցի ներքո մեր իշխանությունները որոշել են մտնել մասնավոր սեկտոր, ոչ միայն բիզնեսի տեսանկյունից, այլ յուրաքանչյուր անձի տիրույթ եւ հարցականի տակ դնել ձեռք բերված գույքի օրինականությունը»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց Իրավունքի ուղի ՀԿ համահիմնադիր Սիրանուշ Սահակյանը՝ անդրադառնալով «Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին» օրենքի նախագծին:

Նրա խոսքով, դեռեւս առաջին նախագծի հրապարակման ընթացքում մասնագետները բարձրաձայնել են, որ հնարավոր հանցագործությունների ցանկը, որոնց դեպքում հնարավորություն է տրվելու շրջանցել քրեադատավարական ընթացակարգերը եւ առանց այդ երաշխիքները պահպանելու անձանց գույքազրկել, անհամեմատ լայն են, ինչը աննախադեպ է եւ միջազգային պրակտիկայում:

«Այդ գործիքը երբեք չի կիրառվում այդքան լայն շրջանակի հանցագործությունների համար»,-շեշտում է Սիրանուշ Սահակյանը, բացատրելով, որ միջազգային պրակտիկայում այն կիրառվում է կոռուպցիոն հանցագործությունների, փողերի լվացման, ահաբեկչության, ահաբեկչության ֆինանսավորման եւ յուրահատուկ կազմակերպված հանցավորության տեսակների դեպքում, որոնք միջազգային բնույթ ունեն եւ այդ հանցագործությունների դեմ պայքարը միջազգայնորեն ինտենսիվացված է: Այդ շարքում չկան այնպիսի տարրական հանցագործություններ, ինչպիսին, օրինակ հափշտակությունն է՝ իր ձեւերով:

«Այստեղ կարեւորվել է նախ դիրքի օգտագործումը եւ երկրորդը՝ հանցագործության ցանցերում մասշտաբային արարքներ կատարելը, որը վտանգում է պետությունների անվտանգությունը: Եթե հիմնական թիրախը լինեին պաշտոնատար անձինք կամ փողերի լվացման, ահաբեկչության, կազմակերպված հանցավորության մեջ ներգրավված սուբյեկտները, այդ տրամաբանությունն ընդունելի կլիներ, բայց կրկնում եմ, այդ անվան ներքո ներխուժել են չափազանց լայն տիրույթ, որտեղ անձի գույքի պաշտպանվածության ստանդարտները էականորեն նվազում են ու չարաշահումների մեծ ռիսկեր են պարունակում»:

Հիշեցնենք, որ հնարավորություն է ընձեռվելու իրավասու մարմնին՝ Գլխավոր դատախազությանը, համապատասխան հիմքերի առկայության դեպքում ուսումնասիրել գույքի ձեռքբերման օրինականությունը և ներկայացնել գույքի բռնագանձման պահանջով հայց, եթե հայտնաբերվում է գույք, որի ձեռքբերումը չի հիմնավորվում, օրինակ, եկամտի աղբյուրներով և որի արժեքը ներկայում գերազանցում է 50 մլն դրամի շեմը:

Սիրանուշ Սահակյանի խոսքով, իհարկե, պետությունը, հանրային շահերից ելնելով կարող է օրինակ, անձին մեղադրանք առաջադրել, հափշտակության համար եւ ապացուցման պարտականությունը կրելով՝ հիմնավորի անձի մեղավորությունը եւ որպես հետեւանք կիրառի գույքի բռնագանձումը: Բայց այս դեպքում քրեադատավարական կարեւորագույն երաշխիքները , որոնք մարդու իրավունքների պաշտպանության հիմնասյուներն են, շրջանցվում են եւ ապացուցման բեռն անցնում է մասնավոր կողմին եւ եթե վերջինս, անգամ բարեխիղճ է եւ ունի օրինական աղբյուրներ, բայց, այդ թվում ձեւական հիմքերով, հնարավորություն չունենա ապացուցել իր գույքի ձեռքբերման օրինականությունը, այդ գույքը շատ արագ կերպով բռնագրավվելու է օգուտ պետության:

«Այստեղ է սպառնալիքն այն է, որ պետությունը, չունենալով մասնավոր սեկտորում կոռուպցիայի դեմ պայքարի օրենսդրություն ու մեխանիզմ, չգիտես ինչու ներխուժում է մասնավոր դաշտ՝ քաղաքացիների տիրույթ եւ վերջիններիս հեշտացված կարգով ունեզրկելու գործընթացներ է իրականացնում»,-նշում է մասնագետը:

Սիրանուշ Սահակյանը չբացառեց, որ հանցագործությունների լայն շրջանակի ընտրությունը կարող է չարաշահվել եւ առհասարակ, այս նախագիծը կարող է օգտագործվել ընտրովի : «Ցանկացած դեպքում, երբ արդարադատությունը իրականացվում է ընտրողաբար եւ պատասխանատվության ենթարկելը ոչ թե հետեւողական համակարգային գործելակերպի արդյունք է, այլ ինչ-ինչ գործոններով պայմանավորված ընտրողականությամբ, միշտ մտավախություն կա, որ ներխուժող նոր գործիքակազմը օգտագործվելու է որպես ճնշման մեթոդ, այլ ոչ թե ծառայելու է իր նպատակին եւ ըստ հայեցողության գործադրվելու է անցանկալի կամ անհնազանդ խմբերի նկատմամբ: Մենք ներխուժող գործընթացների նկատմամբ կարողանում ենք մեզ պաշտպանված զգալ, երբ կայացած արդարադատության համակարգ ունենք, որտեղ քննչական մարմինները անկախ են եւ իրենց տրված ինքնուրույնությունը ծառայեցնում են հանուն հանրային շահի եւ նույն գործելակերպն իրականացնում են նաեւ դատախազությունն ու դատարանները »:

Ըստ մասնագետի, եթե ինստիտուցիոնալ ու աշխատանքային անկախություն այս մարմինները չունեն, նշված գործիքները, որպես կանոն, չարաշահվում են:

Սիրանուշ Սահակյանը նախագծում այլ խնդրահարույց դրույթներ էլ է նկատել, օրինակ, այն, որ նախագիծը հնարավորություն է տալիս դատախազությանը ներգրավվել մի ոլորտում, որտեղ ուսումնասիրություն իրականացնելը չի բխում դատախազության սահմանադրական գործառույթներից: «Այստեղ մասնագետը հակասահմանադրական լուծումներ է տեսնում: Առհասարակ, լուծումները, ուսումնասիրության ժամկետները, որոնք նշված են նախագծում, որեւէ ողջամիտ մեկնաբանություն չունի եւ իմ ընկալմամբ, անձերի տրամադրությունների կամ քմահաճույքների, այլ ոչ թե հիմնավոր քաղաքականության արդյունք են »,-ասել է նա։

Աղբյուր` Փաստինֆո