Փաստ ինֆո

Օրերս ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանին մեղադրանք է առաջադրվել։ Նրա փաստաբան Ամրամ Մակինյանը հայտարարեց, որ Սերժ Սարգսյանին մեղադրանք է առաջադրվել իր պաշտոնական դիրքի բերումով կատարված որոշակի գործողությունների վերաբերյալ: Մինչդեռ ՀՀ Սահմանադրության 2005 և 2015 թվականի փոփոխությունները ՀՀ նախագահին օժտում են անձեռնմխելիությամբ, ինչը տվյալ պարագայում չի հաղթահարվել։ 

Հարցի վերաբերյալ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է փաստաբան, միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանի հետ։

-Պարո՛ն Ղազարյան, ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի փաստաբանը բողոք է ներկայացրել Դատախազություն՝ նշելով խախտվել է գործառութային անձեռնմխելիության մասին։ Վարույթն իրականացնող մարմինը մեղադրանք է առաջադրել՝ առանց այդ արգելքը հաղթահարելու։

-Նույն խնդիրն է, ինչ Ռոբերտ Քոչարյանի գործում։ Բոլոր այն դեպքերում, երբ անձն ունի անձեռնմխելիության իրավունք, նախ պետք է առանձին կառուցակարգով որոշվի անձեռնմխելիությունից զրկելը կամ հաղթահարելը և հետո նոր սկսվի քրեական հետապնդումը։ Ոչ ոք չի կարող նախօրոք ասել՝ քանի որ կաշառքով է մեղադրվում, ուրեմն նրա կարգավիճակից չէր բխում։ Դա պետք է ասել ոչ թե հենց այնպես՝ ուղղակի, այլ պետք է առանձին վարույթի շրջանակներում դա որոշվի։ Մենք պետք է կառուցակարգ ունենանք, իսկ մենք դա չունենք։ Պետք է լինի առանձին մասնագիտացված մարմին՝ քրեական դատավարության շրջանակներում( դա ՍԴ-ն արդեն ասել է), գուցե դա պետք է լինի կոլեգիալ մարմին, գուցե պետք է ներգրավված լինեն քաղաքական ուժերը, չէ որ, ի վերջո, խոսքը գնում է նախկին նախագահի մասին։ Բայց այստեղ որոշում է ընդամենը քննիչը։ Չի էլ երևում որոշումից, թե ինչպես է որոշել, ուրեմն մտքում է որոշել։ Ինչքան ենք այդ ինստիտուտն արժեզրկում, որ քննիչն իր մտքում է որոշում՝ ամենայն հավանականությամբ դա չի բխում իր կարգավիճակից և սկսում է քրեական հետապնդում։ Դա նախագահական ինստիտուտի արժեզրկում է։ Նույն խնդիրը կա և՛ Սերժ Սարգսյանի գործում, և՛ Ռոբերտ Քոչարյանի գործում։ Պետք է առանձին վարույթ իրականացվի՝ պարզելու՝ արարքը բխե՞լ է նախագահի կարգավիճակից, թե ոչ, որովհետև դա պետք է լինի թափանցիկ։ Դա կամայականության դեմ կարևոր երաշխիք է և դրա շրջանակներում նաև կալանքի հարցն է որոշվում։

-Պարո՛ն Ղազարյան, ստացվում է, որ վարույթն իրականացնող մարմինը գործու՞մ է հակասահմանադրական։ Քանի որ ՀՀ նախագահը, համաձայն 2005թ. և 2015թ. Սահմանադրության, անձեռնմխելի է։

- Անպայման չէ հենց Սահմանադրությանը, ուղղակի նրա հիմնարար իրավունքների անտեսմամբ է գործում։ Այդ անձեռնմխելիությունը նախագահին տրված երաշխիք էր։ Մենք ունենք նաև դիվանագիտական անձեռնմխելիություն։ Նախագահներն օժտված են անձեռնմխելիությամբ, որովհետև որոշումները, որոնք իրենք կայացնում են, չեն կայացնում իրենց անձնական շահից ելնելով, այլ՝ ի շահ պետության։ Ուստի նրանք ուզում են, որ նման որոշումները, եթե ապագայում քրեականացվեն կամ, եթե նման որոշումն իր մեջ պարունակում է հանցակազմ, իրենք չդատվեն, հակառակ դեպքում՝ նրանք չեն ուզի դառնալ նախագահ։ Անձեռնմխելիության նպատակն այն է, որ նրանք կարողանան անկաշկանդ աշխատել։Անձեռնմխելիություն ունեն ԱԺ պատգամավորները, դիվանագետները։ Երկրներ կան, որ ԱԺ պատգամավորն ունի վիրավորանքի, զրպարտության դեմ անձեռնմխելիության իրավունք։ Այսինքն՝ նա կարող է վիրավորել, զրպարտել և չենթարկվել քրեական պատասխանատվության, բայց դա այն դեպքում, երբ նա դա անում է ի պաշտոնե՝ ԱԺ պլատֆորմում։ Մենք նման մի բան ունենք 1087-րդ հոդվածի պրիմում։ Դա որոշակի իմունիտետ է՝ տրված ԱԺ պատգամավորներին՝ ելնելով հանրային գերակա շահից։ Հաճախ նախագահների անձը վերանում է և նրանք սկսում են նույնականացվել պետության հետ։

-Բայց պարոն Ղազարյան, մենք տեսնում ենք, որ նոր իշխանությունները տարբեր կերպ են մեկնաբանում Սահմանադրության նորմերը, օրենքները։

-Դա միշտ էլ այդպես է եղել՝ նոր իշխանությունները մեկնաբանում են քաղաքական օրակարգով, դրա համար էլ գոյություն ունի օրենքի գերակայությունը։ Անկախ նրանից իշխանությունները փոխվում են, թե ոչ՝ օրենքները և իրավունքները պետք է մեկնաբանվեն նույն կերպ, մարդու իրավունքները ունիվերսալ հասկացողություն է։ Քաղաքական կարիկատուրայի չպետք է ենթարկվի և դրա համար էլ գոյություն ունի դատավորների անփոփոխելիության սկզբունքը, որ իշխանափոխությունից հետո դատավորներն էլ չփոխվեն։ Հակառակ դեպքում չես կարող ապահովել դատական իշխանության անկախությունը։ Այդ ամբողջը կարևոր է ժողովրդավարության համար։

- Եթե սահմանադրական այդ նորմը մեկնաբանվում է տարբեր կերպ և տեսնում ենք, որ գործառութային անձեռնմխելիությունը ոչ միշտ է գործում, գուցե անհրաժեշտ է ընդհանրապես վերացնե՞լ այդ նորմը։

-Ո՛չ, նպատակահարմար չէ։ Դա կարևոր է, անհրաժե՛շտ է։ Անձեռնմխելիությունն օգնում է, որ հանրային իշխանություն իրականացնող որոշ պաշտոնատար անձինք անկաշկանդ կարողանան որոշում կայացնել՝ ի շահ հանրության, ի շահ պետության։ Դա եկել է միջնադարից։ Դա միջազգային սովորութային նորմ է։ Երկրի նախագահներն ունեն իմունիտետ միջազգային հետապնդումից։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո