Փաստ ինֆո

 Դատարանների անկախության, դատաիրավական բարեփոխումների և դատական համակարգի ճնշումների վերաբերյալ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է դատավոր,ԲԴԽ անդամ Մեսրոպ Մակյանի հետ։

-Պարո՛ն Մակյան, ըստ Ձեզ դատարանները բավականաչափ անկա՞խ են։

-Ավելին քան երբևէ, եղել է անկախ։ Դա կարող եմ իսկապես արձանագրել։ Այո՛։

-Դատարանների նկատմամբ ճնշում կամ ճնշման փորձ Դուք նկատու՞մ եք։

-Դատարանների նկատմամբ ճնշումն ամեն մարդ պետք է իր մեջ փնտրի և զգա՝ արդյո՞ք ինքը ճնշվում է այսօր հասարակության մեջ տարածված տրամադրություններից, դատարանների հասցեին հնչող արտահայտություններից։ Եթե դատավորն այնպիսին է, որ ունի ներքին անկախություն,  կամք, խիզախություն, ապա ցանկացած ելույթ,  դատարանի հասցեին հնչեցված ցանկացած պախարակում կամ անարգանքի խոսք, նրան չպետք է վերաբերի և դատավորը պետք է լինի այն մարդը, որը պետք է զերծ լինի այդ արտաքին ազդակների ազդեցությունից, դատական ակտերը կայացնի իր ներքին համոզմամբ՝ իրավունքի գերակայության սկզբունքի հիման վրա։

-Բայց երբեմն լինում են դեպքեր, երբ այդ «ճնշման փորձերն» արդեն անցնում են որոշակի սահմանը։ Օրինակ՝ ՍԴ դատավոր Ալվինա Գյուլումյանի դեպքը, դատավոր Դավիթ Բալայանի դեպքը...

-Եթե դա կդիտվի հակաօրինական նույնիսկ ոչ թե արարք, այլ՝ զանցանք, որը կարող է վարչական պատասխանատվության ենթակա լինել, դեմ եմ նման դրսևորումներին։ Մշտապես որպես նաև ԲԴԽ անդամ, կոչ ենք արել և՛ հասարակությանը, և՛ իշխանության ներկայացուցիչներին, զերծ մնալ դատական իշխանության հասցեին  նմանատիպ հայտարարություններից։ Ցանկացած պարագայում դատավորն ինքն իր մեջ պետք է լինի խիզախ, ինքը չպետք է տրվի ճնշումներին և գործի օրենքների սահմաններում։

-Պարո՛ն Մակյան, ըստ Ձեզ մեր դատաիրավական համակարգն առհասարակ բարեփոխումների կարիք ունի՞։

-Իհարկե։ Բոլոր համակարգերը բոլոր երկրներում մշտապես բարեփոխման կարիք ունեն։ Կյանքը մշտապես զարգանում է, իրավահարաբերությունները զարգանում են և դատական համակարգը, ինչպես նաև մյուս բոլոր համակարգերը, այդ զարգացումներից պետք է ետ չմնան։ Ընդհակառակը՝ պետք է լինեն առջևում, որպեսզի լոկոմոտիվի նման մյուս ոլորտներն իրենց ետևից տանեն։

-Պարոն Մակյան, դատաիրավական բարեփոխումների փաթեթի մասին ի՞նչ կարծիք ունեք։

-Բարեփոխումների փաթեթն այնքան ընդգրկուն է։ Շատ բազմաշերտ է, բազմազան է, մեծ լայն սպեկտր է ընդգրկում։ Ի՞նչն է Ձեզ հետաքրքրում։

-Այդ բարեփոխումների ծրագրով դատավորների տարիքային շեմն իջեցվել է բավականին, վերացվել է մագիստրոսական պարտադիր կրթությունը...

-Որպես ԲԴԽ անդամ, մենք՝ ԲԴԽ կազմով, այդ օրենսդրական նախագծի վերաբերյալ մեր կարծիքն արտահայտել ենք և ուղարկել ենք Արդարադատության նախարարություն։ Ես անձամբ և ԲԴԽ-ն դեմ ենք եղել տարիքային շեմի իջեցմանը։ Ես իմ անունից կարող եմ հայտարարել, որ 25 տարեկանում դատավոր դառնալը չեմ ողջունում։ Իհարկե, չի կարելի բացառապես բոլորի մասին խոսել, բայց իմ կարծիքով, արդեն տարիների փորձ ունենալու հեռավորությամբ նայելով , կարող եմ ասել, որ դատավոր պետք է դառնա 35 տարեկանից ոչ պակաս ՀՀ քաղաքացին։ Դատավորը ոչ միայն գիտելիքների կամ իմացությունների հանրագումար է, այլև՝ կյանքի փորձ է, հայացքների ամբողջություն է, խիղճ է, տեսակետ է, աշխարհայացք է։ Դա ամեն ինչ է մեկ մարդու մեջ, իսկ նման բաները, չեմ կարծում, որ 25 տարեկան երիտասարդն արդեն հասցրած կլինի յուրացնել, հասկանալ և կիրառել իր ամենօրյա՝ որպես դատավորի աշխատանքում։ Մագիստարտուրայի հետ կապված մի քիչ վերապահում ունեմ։ Բակալավրի գիտական աստի-ճան ունեցող մարդը կարող է դատավոր աշխատել, որովհետև ես միշտ ասել եմ և մնում եմ իմ կարծիքին, որ մեր ԲՈՒՀ-երը տալիս են ակադեմիական կրթություն, դա Խորհրդային միությունից եկած ավանդույթ է։ Իհարկե, այսօր բարեփոխվում է բուհական կրթությունը, բայց մեր ուսանողների մեջ բոլորը տեսնում են առաջին հերթին գիտնականներ։ Ես կարծում եմ, որ մագիստրատուրան չավարտած երիտասարդը համապատասխան տարիքի և աշխատանքային փորձի պարագայում կարող է աշխատել բակալավրիատի կրթությամբ։ Չպետք է մոռանանք, որ բացի բուհական կրթությունից մենք ունենք նաև ինստիտուտներ, օրինակ՝ Արդարադատության ակադեմիան, որը տալիս է արդեն կոնկրետ մասնագիտական հմտություններ և այդտեղ ավարտելուց հետո կարող ենք ունենալ պատրաստված դատավորներ։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո