Փաստ ինֆո

Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների միջեւ կայացած հանդիպման մասին տեղեկատվությունը բավականի  ոււշ տարածվեց մեր արտգործնախարարության կողմից, ինչը վկայում է այն մասին, որ  ամեն ինչ չէ, որ  ընթացել է այնպես, ինչպես ակնկալում էր պաշտոնական Երեւանը եւ հանդիպման տեւողությունն էլ՝ մոտ 4  ժամ, խոսում է այն մասին, որ ընդհանուր առմամբ բարդ քննարկումներ են եղել։

«Փաստինֆո»-ի հետ  զրույցում այս մասին ասաց քաղաքագետ Հրանտ-Մելիք Շահնազարյանը՝ անդրադառնալով Բրատիսլավայում կայացած բանակցություններին։ Քաղաքագետը շեշտեց, որ մինչեւ  հանդիպումը, արդեն իսկ իրավիճակը բավականին լարված էր, որովհետեւ ադրբեջանական կողմը ԵԱՀԿ նախարարների խորհրդին ներկայացրել էր իր դիրքորոշումը, որն ըստ էության բանակցելու որեւէ տեղ չէր թողնում, դրանք` Ադրբեջանի նույն առավելապաշտական եւ մաքսիմալիստական մոտեցումներն էին։

«Տարօրինակ է, որ Ադրբեջանը այդ փուլում նման հայտարարությամբ հանդես եկավ, որովհետեւ մինչ այդ  Բաքվում ՌԴ ԱԳ նախարարի հետ միասին  հանդիպմանը գնահատականներն այնպիսին էին, որ անգամ ակնկալվում էր համատեղ հնգակողմ հայտարարություն, բայց, արդյունքում, մենք տեսանք, որ  նախ Ադրբեջանը մաքսիմալիստական դիրքերից հանդես եկավ մինչեւ բանակցությունները, ապա պորցեսը շատ երկար տեւեց: Ակնհայտ դարձավ, որ կողմերը նորից մտել են բանակցությունների լիակատար գաղտնի փուլ,  որովհետեւ այն հայտարարությունները, որոնք տարածվեցին  երկու երկրների ԱԳ նախարարությունների կողմից, ըստ էության, ոչնչի մասին էին`  ընդամենը դիվանագիտական բառերի ամբողջություն, որը միանշանակ, ոչ մի կերպ չի արտացոլում բանակցությունների ընթացքը»,-ասաց քաղաքագետը։

Հիշեցնենք, որ Բրատիսլավայում ԵԱՀԿ 26-րդ Նախարարական խորհրդաժողովի շրջանակներում նախօրեին կայացել է  Հայաստանի ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովի հանդիպումը, սակայն դրանից առաջ  Ադրբեջանը շրջանառության մեջ դրեց պաշտոնական Բաքվի պատկերացրած քայլերի վերաբերյալ փաստաթուղթ, որում նշվում է, թե  հակված են կարգավորման փուլային տարբերակին՝ «ԼՂ շրջանից և Ադրբեջանի այլ օկուպացված տարածքներից հայկական զինուժի անառարկելի դուրսբերում»-ից կարգավիճակի սահմանում, որը «պետք է տեղի ունենա խաղաղ պայմաններում օրինական գործընթացների շրջանակներում՝ Ադրբեջանի շրջան Լեռնային Ղարաբաղի ամբողջական և հավասար մասնակցությամբ...»։

Հաշվի առնելով այն մթնոլորտը, որը նախորդեց բուն հանդիպմանը, ապա նաեւ վերը նշված հայտարարությունները` քաղաքագետը կարծում է, որ երկու  կողմերի միջեւ ոչ միայն լուրջ տարաձայնություններ կան, այլեւ անգամ՝ հակամարտության սրման հավանականություն։ «Սա, ըստ էության, հաստատվեց  ԵԱՀԿ նախարարների խորհրդաժողովի ընթացքում  Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հայտարարությոններով, որոնցում  բավականին սուր փոխադարձ  քննադատություն կար միմյանց ուղղված:  ԵԱՀԿ գործող նախագահն, ըստ էության, նշեց, որ Արցախում էսկալացիայի իրական սպառնալիք կա, այսինք, պարզ է, որ բանակցային պրոցեսում խնդիրներ կան եւ ես չգիտեմ, թե Ադրբեջանի համար իրավիճակն այդպես սրելու  պատճառը որն է։ Առաջին տպավորությունս այն է, որ  հիմա՝ այս բանակցություններից հետո իրավիճակն Ադրբեջանի հետ շատ ավելի  լարված է, քան մինչեւ այդ»,-շեշտեց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը։

Նշենք, որ ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանն իր ելույթում 7 կետ է առանձնացրել, այդ թվում նա հայտարարել է, որ Արցախի ժողովորդի ինքնորոշման անքակտելի իրավունքը հանդիսանում է խաղաղ կարգավորման հիմնարար սկզբունքը և հիմքը։ «Այս սկզբունքի ճանաչումը ենթադրում է, որ Արցախի վերջնական կարգավիճակի որոշումը չի կարող ենթարկվել որևէ սահմանափակման, ինչը պետք է հստակորեն և միանշանակորեն ընդունվի»,-շեշտել է նա: Մնացականյանը  նաեւ ընդգծել է, որ Արցախի ժողովրդի անվտանգությունն ենթակա չէ զիջման։
 
Ադրբեջանի՝ գործընթացը սրացման տանելու գործողությունները քաղաքագետը չի պայմանավորում այդ երկրի ներքին զարգացումներով։ Ըստ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանի , Ադրբեջանում տեղի է ունենում իշխանական օղակների վերադասավորում ։ «Բացի այս` Ադրբեջանում տեսնում են ռազմական ճանապարհով հաջողության հասնելու հնարավորություն, ընդ որում, մեղքը բարդելով հայկական կողմի վրա։ Մի կողմից նա կարողացել է հասնել որոշակիորեն  միջնորդների կողմից իր դիրքորոշման ընկալման,  ինչի մասին են խոսում նաեւ  Լավորովի հանդիպումները Բաքվում, երբ ՌԴ ԱԳ նախարարը, ըստ  էության հաստատում էր մի շարք հայտարարություններ, որոնք հնչում էին Ադրբեջանի պաշտոնյաների կողմից, մյուս կողմից էլ,  Հայաստանում ստեղծված ներքին իրավիճակը եւ նաեւ մեր արտաքին քաղաքականության հակասական դրվագները Ադրբեջանին առիթ են տալիս  կարծելու, որ այս փուլում հնարավոր է ռազմական ճանապարհով հաջողության հասնել եւ հետո  բանակցություններում ամրապնդել կամ ավելի ուժեղ դիրքերից հանդես գալ»,-ասաց քաղաքագետը։

Անդրադառնալով հայկական կողմի դիրքորոշմանը, քաղաքագետը նշեց, որ այն ըստ էության հրապարակվեց այսօր ԵԱՀԿ նախարարական խորհրդի ժամանակ` արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի ելույթով։ «Նախարարը խոսեց այն մասին, որ խաղաղ կարգավորումն այլընտրանք չունի, անդրադարձավ Արցախի ինքնորոշման իրավունքին , ընդհանուր առմամբ 7 կետ որոնք  հնչեցվեցին մեր ԱԳՆ-ի կողմից։ Ադրբեջանը դա արել էր մինչեւ բանակցային հերթական փուլը՝ հանդիպումից առաջ եւ հանդիպման արդյունքների հետ կապված մեր ԱԳՆ-ի տարածած հայտարարության մեջ որեւէ բառ չկար այն մասին, թե ինչպես է արձագանքել մեր ԱԳ  նախարարը այդ փաստաթղթին, այսինքն, բանակցային սեղանին, ըստ էության,  հայկական կողմը չի ֆիքսել այն փաստը, որ մենք դեմ ենք Ադրբեջանի, ըստ էության, ուլտիմատիվ բնույթի պահանջների»,-ասաց քաղաքագետը՝ նշելով, որ այս պարագայում հայտարարությունը կարող է ընկալվել զուտ  որպես քաղաքական։

Ինչ վերաբերում է հարցին, որ  ԱԳՆ-ի տարածած հաղորդագրության մեջ նշվում էր Արցախիիշխանությունների ուղիղ ներգրավման անհրաժեշտության մասին, քաղաքագետն ասաց.«Այստեղ եւս լուրջ  անհանգստացնող խնդիրներ կան՝ կապված Արցախի սուբյեկտայնության  մակարդակի եւ աստիճանի հետ, որովհետեւ Բաքվում Լավրովը ըստ էության հավասարության նշան դրեց Արցախի Հանրապետության եւ այսպես կոչված Ղարաբաղի ադրբեջանական համայնքի միջեւ եւ պետք է հաշվի առնել, որ Արցախի  սուբյեկտայնությունը պետք է ընդգծված լինի եւ որեւէ կերպ չհավասարվի  այդ համայնքին, իսկ դա դժվար է անել  այն պարագայում, երբ Փաշինյանը անընդհատ խոսում է այն մասին, որ Արցախի եւ ՀՀ իշխանությունների դիրքորոշումները լիարժեք համընկնում են: Սուբյեկտայնությունն այս  ճանապարհով կորսվում է եւ  իր մեջ լուրջ վտանգներ է՝  պարունակում, որ այո, կարող է նստել բանակցային սեղանի շուրջ, բայց մյուս կողմից էլ  կարող  են առաջ բերել նաեւ այդ համայնքը եւ ամեն ինչ իջեցնել  միջհամայնքային հակամարտության »,-եզրափակեց  Հրանտ Մելիք –Շահնազարյանը։

Հեղինակ` Մ.Ղ.

Աղբյուր` Փաստինֆո