Փաստ ինֆո

Ալեքսանյանի վերջերս բացած նոր արտադրամասի շուրջ ինչ կարգի արձագանք ասես տեսա` ամենաանհեթեթ «կեցցե վարչապետից» մինչև ամենահողեղեն «մալադեց Լֆիկին»: Սակայն, ոչ մի լուրջ տնտեսագիտական գիր աչքովս չընկավ:

Հետևաբար, փորձեմ մի թեթև այդ բացը լցնել հետևյալով:

Երկու տարի առաջ Կառավարությունը, թե վերջինիս ստեղծած Բիզնես Արմենիա Հիմնադրամը (էական չէ, թե սրանցից որը) Ասիական Զարգացման Բանկին խնդրել էին հագուստի և կոշիկի արդյունբերության գործընթացների վերաբերյալ տեխնիկական աջակցություն տրամադրել` համադրելով միջազգայինը տեղականի հետ և զարգացման ճանապարհի և ուղղվածության խորհուրդներ տալ:
Այնպես ստացվեց, որ այս աշխատանքները անելու համար ԱԶԲ վարձած թիմին ես էլ միացա` հաշվի առնելով տեղական հագուստի արտադրության ոլորտում ՄԱԿ-ի արդյունաբերության զարգացման կազմակերպության հետ շուրջ 4 տարի կատարված փորձագիտական աշխատանքը: Թիմը բավականին ներառական էր և հետաքրքիր ու կարևոր փորձառության ու գիտելիքի համադրություն էր: Սա ի դեպ, իսկ ասելիքիս բուն առարական հետևյալն է:

Տրամադրած խորհրդատվությունը իմ կարծիքով առարկայական էր ու պետքական: Այս նկարը այդ մեծ աշխատանքի մի մասն է, որտեղ պատկերված է հագուստի և կոշիկի արտադրության արժեշղթան: Ինչո՞վ է սա կարևոր և ինչպե՞ս է առնչվում Ալեքսանյանի բացած նոր արտադրամասի հետ և նրա կողմից արտապատվիրման նոր նախաձեռնություններին:

Ինչպես նկարում երևում է, այս ոլորտի ամբողջ արժեշղթայում արտադրությունը ընդամենը 10 % բաժին ունի: Սա նշանակում է, որ չնայած հագուստի արտադրությունը բարդ ու աշխատատար գործընթաց է, դրանում շատ քիչ արժեք է ստեղծվում: Սա է պատճառը, որ աշխարհում գործող գրեթե բոլոր (ընդամենը 1-2 բացառություն կան) ապրանքանիշերը արտապատվիրում են անում, ինչը կնշանակի իրենք չեն կարում` արտադրում: Դա նրանց փոխարեն հիմնականում անում են Չինաստանում, Վիետնամում, Թուրքիայում և այլուր:

Այս խորհրդատվական աշխատանքի արդյունքն ասում էր, որ ավելի մեծ արժեք ստեղծելու համար, հետևաբար ավելի կայուն և մրցակցային դառնալու համար նաև սեփական ապրանքանիշերը (բրենդ) պետք է ստեղծել: Ինչին կարելի է հետևության գալ այս նկարի բովանդակությունից նույնպես:

Այսպիսով, արձանագրում ենք, որ Ալեքսանյանը լիքը ներդրումներ է անում հիմնականում հայտնի բրենդներից ստացված արտապատվիրում կատարելու համար (հիմնականում եմ գրել քանի որ նա ունի նաև «Ալեքս» ապրանքանիշը ինչի ստեղծումը կարևոր քայլ էր):
Սա նշանակում է, որ չնայած ստեղծվում են աշխատատեղեր, չնայած երկրում արժեք է ստեղծվում, դա կայուն չէ, աշխատավարձերը չեն կարող բարձր լինել և բիզնեսը չի կարող երկարատև ու ցանկալի մակարդակի շահույթ ստանալ:
Հետևաբար, եթե այդ արտադրամասը արտադրեր բացառապես Ալեքս ապրանքանիշի ներքո և դրանով էլ արտահանում աներ, դա կլիներ շատ ավելի կարևոր, հետաքրքիր ու պետքական երկրի համար:

Արտապատվիրումները պետք են որոշակի կարողություններ զարգացնելու համար, բայց դրանցում մենք չենք կարող մրցակից լինել, ո՛չ Չինաստանին, ո՛չ Վիետնամին, ո՛չ Հնդկաստանին և ո՛չ էլ մեր հարևան Թուրքիային: Հետևաբար մերը պետք է լինի այս ամենի գիտելիքահեն մասը, ինչի մասին նաև Կառավարությունն է շարունակաբար խոսում, բայց գործի մեջ այդպես էլ չենք տեսնում, թե ոնց են դա անելու:

Գիտելիքահեն տնտեսություն ասածը ուղղակի բառեր չեն, դրանք Կառավարության և գործարար աշխարհի համատեղ ամենօրյա աշխատանք է, ինչը մեր երկրում դեռ չի էլ սկսվել: Վկան խոշոր հարկատուների ցանկը, որտեղ առաջին հինգ տեղերում երկու հանքարդյունահանող է, երկու ծխախոտ արտադրող և գազ վաճառող օտար ընկերություն: Սա իհարկե ցույց է տալիս երկրի տնտեսության աղետալի վիճակը:

Վերջում էլ ասեմ, որ արժեք ստեղծող պետության և տնտեսության մոդելը չի հենվում արտապատվիրման վրա: Կայուն և մարդակենտրոն ներառական տնտեսությունը (ինչին ես հավատում եմ), որը ունի գիտելիքի մեծ կշիռ, կլինի մեր պետության փրկությունը և զարգացման ուղին: Իսկ սրա համար հարկավոր է հասկանալ որտեղ են մեր` ժողովուրդ և պետություն, մրցակցային առավելությունները աշխարհի համեմատ և կրթության այդ ոլորտում նշանակալի վերափոխումներ և մեծ ներդրումներ իրականացնել:

Թերևս այսքանը, լավ օր բոլորիդ:

Աղբյուր` Փաստինֆո