Փաստ ինֆո

Հայաստանում ընտանեկան բռնության դեպքերի, անչափահասների նկատմամբ բռնության և մուրացկանությամբ զբաղվող անչափահասների մասին «Փաստինֆո»-ն զրուցել է ՀՀ ոստիկանության ՔՀԳՎ անչափահասների իրավունքների պաշտպանության և ընտանեկան բռնության կանխարգելման վարչության պետ, գնդապետ Նելլի Դուրյանի հետ: 

-Տիկին Դուրյան, խնդրում եմ ներկայացրեք Հայաստանում ընտանեկան բռնության դեպքերը: Ի՞նչ միտում է նկատվում: Ընտանեկան բռնության հանցատեսակներն ի՞նչ փոփոխության են ենթարկվել:

-Ընտանեկան բռնության դեպքերի հետ կապված այս տարվա 9 ամիսների կտրվածքով ունեցել ենք 1420 ամփոփագիր: Հաշվառված ունենք շուրջ 900 բռնարար: Նախազգուշացում է կիրառվել 600-ից ավելի դեպքում, շուրջ 200-ի դեպքում ունեցել ենք անհետաձգելի միջամտության կայացված որոշում :

Հիմնականում ՝ ֆիզիկական բռնություններն են, այնուհետև՝ սեռական բռնությունները:

-Ընտանիքում սեռական բնույթի բռնության դեպքերում ի՞նչ միտումներ է նկատվում՝ նախորդ տարվա համեմատ:

-Կարող ենք ասել, որ այս տարի մի փոքր աճ կա՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Այդ դեպքերը չեն պակասում: Ամեն օր ունենում ենք ահազանգեր՝ ընտանեկան բռնության մասին:

-Տիկին Դուրյան, Դուք նշեցիք, որ աճ է նկատվում: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:

- Քաղաքացիներն ավելի շատ են գալիս տարածքային բաժիններ, ավելի շատ են դիմում Ոստիկանություն: Ավելի շատ են դիմում հենց մեզ՝ ՔՀԳՎ ՝ իմանալով, որ այստեղ կա գործող վարչություն: Վստահությունն է բարձրացել Ոստիկանության նկատմամբ, ստորաբաժանման նկատմամբ, որովհետև գիտեն, որ օրենք կա: Նախկինում չէին գալիս, որովհետև գիտեին, որ չկան մեխանիզմներ, չկան պաշտպանական միջոցներ: Գիտեն, որ կկիրառվի որևէ պաշտպանական միջոց և բռնության զոհը կարող է պաշտպանված լինել:

-Այսինքն՝ ինչ-որ տեղ նաև «Ընտանեկան բռնության կանխարգելման մասին» օրենքի ընդունու՞մն է նպաստել:

-Իհարկե՛:Ազգաբնակչությունը՝ իմանալով, որ կա օրենք, որով իրենք կարող են պաշտպանված լինել, գալիս են: Նաև տեսնում են, Ոստիկանության մոտեցումն է փոխվել: Այստեղ վերապատրաստված ոստիկաններ են, որոնք պատրաստ են աջակցել, օգնել զոհերին և համապատասխանաբար որոշումներ կայացնել բռնարարի նկատմամբ: Այսօր Ոստիկանության գործողությունները զոհակենտրոն են: Այսինքն՝ ուշադրության կենտրոնում է գտնվում զոհը, որպեսզի հնարավորինս աջակցություն ցուցաբերվի զոհին:

-Տիկին Դուրյան, կարծես թե ընտանեկան բռնության հիմնական զոհերը կանայք և երեխաներն են: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված: Անչափահասների նկատմամբ ընտանեկան բռնության դեպքերում հիմնականում ի՞նչ հանցատեսակներ են լինում:

-Այո, առաջին խոցելի խումբը կանայք են, որովհետև թվերը ցույց են տալիս, որ բռնության հիմնական զոհերը հիմնականում կանայք են։ Ինչո՞ւ, որովհետև ֆիզիզկապես ավելի թույլ են։ Սա ոչ միայն Հայաստանում է, ամբողջ աշխարհում է այդպես։ Չկա մի պետություն, որտեղ այլ վիճակագրություն կլինի։ Ինչը վերաբերում է երեխաներին, ապա երեխաները ֆիզիկական բռնության են ենթարկվում տանը, բայց դեպքերը բավականին քիչ են։ Սա չի նշանակում, որ ընտանիքում չկա ֆիզիկական բռնություն։ Երեխան ինքնուրույն շատ հազվադեպ կարող է Ոստիկանություն դիմել և ասել, որ ծնողը ծեծում է իրեն։

Ընտանիքում երեխաների նկատմամբ ֆիզիկական բռնության մասին ահազանգում են հարևանները։ Շատ հաճախ Ոստիկանությունը տեղեկանում է բժշկական հիմնարկներից, երբ երեխան ծեծված վիճակում, մարմնական վնասվածքներ ստացած վիճակում հայտնվում է հիվանդանոցում և պարզվում է, որ երեխան բռնության է ենթարկվում։ Թիվը բավականին փոքր է, բայց, եթե պատկերը ներկայացնենք օբյեկտիվ, պետք է ասենք, որ սա չի նշանակում, որ երեխաները բռնության չեն ենթարկվում։ Երեխաները ֆիզիկական բռնության չենթարկվեն, հոգեբանական ենթարկվում են։ Ընտանեկան բռնության դեպքերը հիմնականում լինում են մեկ կամ ավել երեխա ունեցող ընտանիքներում։ Ոստիկանությունը հարց է բարձրացրել, որպեսզի մեխանիզմներ մշակվեն այն երեխաների համար, որոնք ապրում են ընտանիքում, որտեղ բռնություն է տեղի ունենում։

-Ինչպե՞ս կարելի է կանխարգելել ընտանեկան բռնության դեպքերը։ Երեխան ի՞նչ պետք է իմանա։

-Առաջին հերթին յուրաքանչյուրը պետք է իմանա իր իրավունքները։ Ինչը վերաբերում է երեխաների իրազեկվածությանը, Ոստիկանությունը պարբերաբար հանդիպումներ է ունենում դպրոցներում։ Մենք ունենում ենք նաև միամսյակներ, որոնք Ոստիկանության ղեկավարության կողմից հաստատվում են և, համագործակցելով ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության հետ, շուրջ 1400 դպրոցում անց ենք կացնում կիսամյակ, որը նվիրված է լինում հենց ընտանեկան բռնությանը։

-Տիկին Դուրյան, վերջերս տեղի ունեցած ողբերգական դեպքը, երբ ոստիկան սպանվեց և պարզվեց, որ այդ երկու երիտասարդները գիշերը զբաղվում են գողությամբ, ցերեկը՝ մուրացկանությամբ և ժամանակին եղել են ընտանեկան բռնության զոհ։ Նրանք Ոստիկանությունում հաշվառված եղե՞լ են։

-Հաշվառված եղել է երկուսից մեկը, ով կրակել է ոստիկանի վրա։ Պետք է նշեմ, որ տվյալ երեխան Ոստիկանության և տարածքային խնամակալության հոգաբարձության հետ համատեղ աշխատանքի արդյունքում տեղավորվել էր հոգեբուժական հիմնարկում, որտեղից և դիմել էր փախուստի։ Նա ուներ ախտորոշում՝ հոգեբուժարանից։ Երեխայի հետ համապատասխան աշխատանքներ տարվել էր։ Ոստիկանությունը համապատասխան գրություններ է ուղարկել բոլոր տարածքային մարմիններին։ Բայց աշխատանքը չի կարող լինել լիարժեք, եթե չկա ընտանիք։ Երեխան ապրում է ընտանիքում, ունի ծնող, ով ժամանակին զրկված է եղել ծնողական իրավունքներից, այնուհետև վերականգնվել են նրա ծնողական իրավունքները և նրանք ապրում էին միասին։ Մենք կատարում են պրոֆիլակտիկ կանխարգելիչ բնույթի աշխատանք, սակայն ընտանիքն անբերանպաստ է՝ մթնոլորտը, միջավայրը։ Այստեղ անհրաժեշտ է համատեղ աշխատանք։ Առանց ծնողի հնարավոր չէ երեխային ճիշտ ուղու վրա կանգնեցնել։ Եթե մենք մի բան ենք ասում, իսկ տանը լսում և տեսնում է մեկ այլ բան, չես կարող այդ երեխային ուղղել։ Եթե ծնողն ունի երկու որդի և չգիտի, թե իր տղաները որտեղ են, չի հետարքրքրվում նրանց կյանքով։ Ոստիկանը չի կարող ամեն վայրկյան երեխայի ետևից շրջել։ Ցավում եմ, որ այստեղ կա յուրաքանչյուրիս բացթողումը։ Յուրաքանչյուրը պետք է իր մեղքի բաժինը տեսնի նրանում, որ մենք կորցրեցինք մեր ընկերոջը։

- Ի՞նչ եք կարծում, արդյո՞ք Հայաստանում ընտանեկան բռնության դեպքերը մենթալիտետով չեն պայմանավորված։ Օրինակ՝ հայրական ապտակը։

-Կարծում եմ՝ հայրը իր օրինակով է դաստիարակում երեխային։ Վստահ եմ, որ հայրը մեկ հայացքով կարող է սաստել։ Չէ՞ որ այդ ապտակը կարող է ծանր մարմնական վնասվածք հասցնել երեխային։ Փողոցում կարող ես ականատես լինել նրան, որ երկու կամ երեք տարեկան երեխային ապտակում են։ Կարծում եմ ոչ մի նորմալ բան չկա և սա ընդհանրապես չի կարող դաստիարակել 2-3 տարեկան երեխային, նույնիսկ՝ 10 տարեկան երեխային։ Այս ապտակը կարող է ուղղակի չարացնել մարդուն։ Եթե լինում են դեպքեր, երբ երեխան մեծանում և ասում է՝ հայրս ապտակեց և սա ինձ օգնեց, լավ է, որ այդպես է ավարտվել, բայց կարող է հայրիկը ապտակել և խլացնել ականջը։ Ունեցել ենք նման դեպք։ Գիտեք, մենք քիչ ենք խոսում մեր երեխաների հետ։ Եթե մենք չզլանանք և ժամանակ տրամադրենք երեխայի հետ խոսելու համար, վստահ եմ, որ ապտակելու կարիք չի լինի։ Այս նույն տղայի դեպքում, որը մեր ոստիկանին էր սպանել։ Մայրը ժամանակին դանակով խփել էր։ Ի՞նչ պետք է, այս երեխան շատ խելոք և հասկացող երեխա մեծանա՞ր։ Ո՛չ, նա բռնարար է մեծանում և իր համար դա դառնում է սովորական բան և այդպես էլ եղավ։ Եթե ընտանիքում իր մայրը կարող է իրեն դանակով խփել, բնականաբար նա շատ հանգիստ կարող է ձեռք բարձրացնել մեկ այլ անձի վրա։

-Տիկին Դուրյան, իսկ ո՞ր մարզերում է պատկերն ավելի մտահոգիչ։

-Առաջին տեղում Երևանն է, որովհետև այստեղ ազգաբնակչությունը ավելի մեծ է։ Բռնարարները շատ են հաշվառված Արարատի մարզում, միայն Մասիս քաղաքում 100 բռնարար է հաշվառված։ Բայց չասենք, որ բռնության դեպքերը շատացել են, ուղղակի օրենքն է այդպիսին, որ դու պարտավոր ես հաշվառման վերցնել բռնարարին։ Արդյունքում՝ ունենք թիվ, վիճակագրություն։ Մենք չպետք է ամաչենք սրանից։ Իհարկե անհարիր է հայ ազգին ընտանիքում բռնություն ունենալ ընդհանրապես, բայց չպետք է ամաչենք դա բարձրաձայնելուց։ Աշխարհում չկա մի պետություն, մի ժամանակաշրջան, որտեղ չին եղել բռնություն։

-Տիկին Դուրյան, վերջերս նկատվում են մուրացկանությամբ զբաղվող երեխաներ։ Ոստիկանությունը զբաղվու՞մ է նրանց հարցով։

-Մուրացկանությամբ զբաղվող երեխաների թիվը շատ փոքր է, որովհետև Ոստիկանության ուշադրության կենտրոնում է գտնվում այս խնդիրը։ Եթե մենք փողոցում տեսնում ենք մուրացկանությամբ զբաղվող երեխայի, անմիջապես ոստիկանները գնում են անչափահասի մոտ, նրան հրավիրում ենք տարածքային բաժին, որտեղ անմիջապես հրավիրում ենք ծնողներին։ Կա միջգերատեսչական աշխատանքային խումբ, որը Ոստիկանության կազմում է։ Աշխարհում այդ խնդրով զբաղվում են սոցիալական ծառայությունները, իսկ ոստիկանը անդրադառնում է այս դեպքում, երբ տեսնում է, որ ներգրավվում կա, որը կարող է թրաֆիքինգ լինել։ Մենք աշխատել ենք և աշխատում ենք առ այսօր այս ուղղությամբ, որովհետև երեխան, որ մնում է փողոցում, սկսում է գողություն անել, ինքն է ենթարկվում թրաֆիքինգի, կարող է ներգրավվել թմրամոլության մեջ։

-Տիկին Դուրյան, վերջերս ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Զարուհի Բաթոյանը ևս արձանագրեց նման դեպք։ Այդ դեպքի առթիվ Ոստիկանությունն ինչ-որ քայլեր արե՞լ է։

-Այո, տիկին Բաթոյանը նկատել էր և ահազանգել էր Ոստիկանություն։ Մենք անմիջապես այնտեղ ենք ուղարկել ոստիկաններին, ոստիկանները ներկայացրել են տարածքային բաժին։ Պարզվել է, որ ինքը 21-ամյա երիտասարդ է, որն ունի կին և երեխա։ Ուղղակի չափերով բավականին փոքր է և հենց ինքն էլ անձամբ ասաց, որ իրեն հաճախ են շփոթում անչափահաս տղայի հետ։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում

Հեղինակ` Իզաբել Սահակյան