Փաստ ինֆո

Մայրենի լեզվի, սեփական պատմության ու մայրենիով ստեղծված գրականության հանդեպ մեր վերաբերմունքն իր մեջ ամփոփում է ազգային պետության հանդեպ մեր իսկ վերաբերմունքը:

Կրթության և գիտության, մշակույթի գերատեսչությունն իր վերաբերմունքն առ հայոց լեզու, հայ գրականություն և հայոց պատմություն արտահայտել է այն օրենսդրական նախաձեռնությամբ, որը վերջերս շրջանառության մեջ է դրել: Թող որ այն դեռևս հում լինի, կամ աշխատանքային նախագիծ, դա ամենևին իրերի բնույթը չի փոխում:

Եթե պետական գերատեսչությունից դուրս է գալիս փաստաթուղթ, որում գրված է, թե՝ «Հայոց լեզու», «Հայ գրականություն» և «Հայոց պատմություն» առարկաների դասավանդումն այլևս կարող է պարտադիր չլինել՝ բուհերում, ուրեմն սա ինքնին որոշակի նպատակ է ենթադրում:
Հարց է ծագում՝ ո՞րն է միտքը հղացողների բացատրությունը: Ո՞րն է այս արժանապատվությունից զուրկ օրենսդրական նախագծի, նախաձեռնության իմաստը, միտք բանին: Սրանք հռետորական հարցեր չեն, սրանց պատասխանները ռազմավարական նշանակություն ունեն մեր պետության համար: Շրջանառության մեջ են դրել է և սպասում են, թե ինչ արձագանքներ կստանան պետական այլ օղակներից, բուհերից, հանրությունից, լրատվամիջոցներից: Ի դեպ, ԵՊՀ-ից ստացել են արդեն պատասխան, որը կոնկրետ է և մերժողական:

Ընդհանրապես, առաջին հարցը, որ պիտի տրվի այն է, թե՝ ի՞նչ կարգավիճակ ունի ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի հարցերի նախարարությունը: Վերջինս պետությու՞ն է, թե՞ ոչ: Եթե պետության մի օղակն է, ապա պիտի իր ամենակարևոր գործառույթը լիներ հայերենը, հայոց լեզվով ստեղծված գրականությունը և հայոց պատմությունը հազար ու մի ոտնձգություններից պաշտպանելը, խթանելն ու տարածելը, բայց եկեք տեսեք՝ հենց ինքն է դարձել նման ապազգային նախագիծը շրջանառության մեջ դնողը:

Հիմա, ՀՀ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի հարցերի նախարարն իր ՖԲ էջում իր կարծիքով փորձել է կանխել ահագնացող ահազանգը, թե՝ գիտեք՝ « Քանի որ որոշ շրջանակներ աղմուկ են բարձրացնում «Բարձրագույն կրթության և գիտության» օրենքի աշխատանքային նախագծի որոշ դրույթների վերաբերյալ, որն այս օրերին շարունակվում է փոփոխվել, կոչ կանեմ լրատվամիջոցներին և հասարակությանը չտրվել էժանագին սադրանքների և սպասել նախագծի հրապարակմանը, որից հետո կլինեն պարզաբանումներ»:

Սկսենք նրանից, որ նման աշխատանքային նախագիծ ի սկզբանե չպետք է լիներ խնդրո առարկա գերատեսչությունում: Եղել է, և, ի դեպ, այն աննախադեպ մի բան չէ ներկա իշխանության համար, մենք շարունակաբար նման դրսևորումների ականատեսն ու վկան ենք լինում: Գործող իշխանությունը եկած-չեկած հարձակում է սկսել հայագիտական առարկաների հանդեպ, ինչը նշանակում է՝ կրթության և գիտության գերատեսչությունը Հայաստան պետության դեմ է գործում: Նաև՝ Արցախի, նաև՝ Ջավախքի, քանի որ հայերենի եւ հայ գրականության կրճատված դասաժամերը կրճատող և չվերականգնող վրաց իշխանությունների ձեռքին այսօրինակ աշխատանքային նախագիծն անգամ կարող է զենք լինել:

Այն, որ ԿԳՄՍ մշակած «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» նոր օրինագծը, որ տվյալ գերատեսչության պատասխանատուները պատրաստվում են հանրային քննարկման ներկայացնել՝ հակապետական բնույթ ունի և պիտի համարժեք գնահատականի արժանա, երկու կարծիք լինել չի կարող:

Դեռևս 15 տարի առաջ ընդունված ու մինչև այսօր գործող օրենքով «անկախ սեփականության ձևից և մասնագիտությունից՝ բարձրագույն մասնագիտական հիմնական կրթության բակալավրի կրթական ծրագրում հայոց լեզու և հայ գրականություն, հայոց պատմություն առարկաների ուսուցումը, որ ներառում է առնվազն երկու կիսամյակ՝ ավարտվելով գիտելիքների պարտադիր ստուգմամբ, հստակ և նպատակային քաղաքականության արդյունք է, որ հատուկ է ազգային պետություններին:

Կրթության ոլորտի մերօրյա ռեֆորմատորները կարո՞ղ են մտքներով անցկացնել, թե նման աշխատանքային նախագիծն ի՞նչ գնահատականի կարժանանար Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Ռուսաստանում, Ճապոնիայում, կամ՝ Իրանում ու Թուրքիայում:

ԸՆդհանրապես, նման անարժանապատիվ նախագիծ արդյո՞ք նշածս որևէ երկրի կրթական գերատեսչություն կարող էր մտածել: Լեզուներ, որոնցով խոսողներն աշխարհում բազմամիլիոն են: Իսկ մեր լեզվով՝ , հայերենով խոսողն ու գրողը աշխարհում մենք ենք միայն ՝ հայերս:
Եվ մեզ համար, առավել քան այլ որևէ ազգի, միանշանակ և աքսիոմատիկ է հնչում Աղասի Այվազյանի բանաձևումը՝ լեզուն պետություն է, մեր հիմքն է լեզուն:

Իսկ այսօրինակ նախագիծ հեղինակողներն ուղղակի խարխլում են մեր պետությունն ու պետականությունը:

Հեղինակ` Անահիտ Եսայան