Փաստ ինֆո

 «Փաստինֆո»-ի զրուցակիցն է ԱԺ նախկին պատգամավոր Աղվան Վարդանյանը։

-Պարոն Վարդանյան, մեկ տարի առաջ այս օրը  վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ժողովրդին առաջնորդեց դեպի ԱԺ-ի շենք, խորհրդարանը շրջափակեց ՝ այն ցրելու պահանջով։  2019-ի հոկտեմբերի 2-ին ի՞նչ կարող ենք արձանագրել։

-Արձանագրում ենք այն, ինչ արձանագրել էինք մեկ ու կես տարի առաջ, որովհետեւ հոկտեմբերի 1-2-ին տեղի ունեցածը իշխանության թավշյա բռնազավթման հերթական քայլն էր։ Վստահ եմ, որ ժամանակն ամեն ինչ իր տեղը  կդնի եւ  դա կմնա հերթական անգամ սահմանադրական կարգի տապալման օրինակներից մեկը։ Այդ ժամանակ դեռ կար որոշակի հանրային բարձր էյֆորիա, այդ ժամանակ վարչապետը կարողացավ հավաքել 10-15 հազար մարդ խորհրդարանի բակում եւ ուղղակի ճնշում գործադրել խորհրդարանի վրա։ Ցավոք, պատգամավորները չդիմակայեցին  այդ ճնշմանը, չկարողացան ազդեցությունից վեր կանգնել, եւ մենք ունեցանք հապճեպ իրականացված ԱԺ ընտրություններ եւ  հիմա ունենք այն պատկերը, ինչ ունենք, այսինքն՝ մեկ մարդու Ազգային ժողով։Այսօրվա խորհրդարանական մեծամասնությունը, ցավոք մեկ մարդու կամակատարն է, խամաճիկը՝ պատրաստ իրականացնել նրա ցանկացած թելադրանք ։ Ամբողջ մեխանիզմը հետեւյալն է. Փաշինյանը ասում է՝ սա պիտի անեք եւ անկախ նրանից, թե մարդիկ ինչ են մտածում կամ երեկ ինչ են հայտարարել, իրենք անում են այսօրվա հանձնարարականները։ Նրանց մեջ էլ կան  մտածող, գիտակցող մարդիկ, որ այս ամենը լավ տեղ չի տանելու, բայց այսօր այդ ազդեցությունը միանշանակ է։ Հոկտեմբերի 2-ին  սահմանադրական կարգի հերթական  տապալման հաջողված փորձն էր եւ ես կարծում եմ՝ տարբեր ժամանակներում այս կուտակումները այսօր արդեն հասցրել են մի վիճակի, երբ ի վերջո, այսօր արդեն այդ ռեսուրսը՝ հանրային էյֆորիան կամ վարչապետի ցանկացած հանձնարարություն հանրային մեծ ընկալում չունի։  Դժվարությամբ, բայց հանրությունը կամաց-կամաց գիտակցում է իր արածի վտանգավորությունը։

-Այն, ինչ տեղի ունեցավ մեկ տարի առաջ, Ձեր գնահատմամբ, սահմանադրական կարգի տապալման օրինակ էր, ուշագրավ է, որ այդ նույն մեղադրանքով քրեական գործն է այսօր ներքաղաքական  զարգացումների առանցքը։

-Այսօրվա իշխանությունը եւ իշխանության կողքին  կանգնած ուժերը հիմնականում մարգինալ ուժեր են, որովհետեւ այսօր  Փաշինյանի կողքին մնացել է ՀԱԿ-ը՝ իր վաղուց անցյալ ժամանակի դեմքերով, եւ վրեժխնդրությամբ վերականգնվելու ձգտումով, մնացել են  ահաբեկչական կազմակերպության անդամները, որոնք պետության դեմ ահաբեկչություն են իրականացրել եւ այսօր պաշտպանում են Փաշինյանին եւ  փորձում են նրան  մղել դեպի արտաքին քաղաքականության կողմնորոշման փոփոխություն, փորձում են  ուժային  կառույցների վրա ճնշում գործադրել եւ հաջողում են, Փաշինյանը, փաստորեն, համագործակցում է նրանց հետ։ Մնացել են նրա կողքին Հայաստանի եւ հայկականության հետ առնչություն չունեցող մի շարք կազմակերպություններ եւ անհատներ եւ  մնացել է մարդկանց մի  շերտ՝ ֆեյքային կամ ոչ ֆեյքային, որոնց թիվը աստիճանաբար նվազում է, որոնք ուղղակի զոմբիացված վիճակում են եւ ցանկացած  քայլ ողջունում են, բայց հասարակության շատ ավելի լայն շրրջանակ այսօր գիտակցում է մեր պետականության վիճակը եւ  վտանգավորությունը։ Ուղղակի պետք է կազմակերպել այս  հատվածը, այդ հատվածը առաջնորդել դեպի իրական պետական օրակարգերի  ձեւավորում եւ դիմադրության խնդիր։Վստահ եմ՝ եթե իշխանությունը փորձի հոկտեմբերի 2-ի նման մի ակցիա անել, ապա հանրային աջակցությունը կլինի շատ ավելի փոքր։ Հիշում եք՝ դատարանները արգելափակելու  որոշմանը որքան մարդ մասնակցեց։ Դա եւս  սահմանադրական կարգի տապալման հերթական փորձ էր։ Աբսուրդ է չէ՞, այսօր մարդկանց մեղադրում են դատական իշխանության վրա ճնշում բանեցնելու կամ արդարադատությանը խոչընդոտելու համար, երբ այդ ակցիան  արդարադատությանը խոչընդոտելու ամենամեծ, աներեւակայելի քայլ էր։ Այդ օրը, որքան հիշում եմ, ՀՀ դատարաններում  մոտ 560 գործ պետք է լսվեր։ Ուրիշ ի՞նչ պետք է լիներ, որ արդարադատության իրականացմանը չխոչընդոտվեր։  Այս երկակի ստանդարտները՝ ինձ կարելի է, ձեզ՝ չի կարելի, այս իշխանությունների ձեռագիրն է,  եւ վաղուց  ժամանակն է, որ մենք հասկանանք՝ հուշելով, համոզելով, որեւէ բան հնարավոր չէ։ Այս մարդու բնույթն այդպիսին է՝ նախահարձակ լինել։ Նա որեւէ ռացիոնալ քայլերի անընդունակ է եւ փորձելու է ցանկացած գնով իր իշխանությունը երկարաձգել։ Սա է մեր իրականությունը։

-Դուք տեսնո՞ւմ եք այն ուժերին, որոնք կարող են հասարակությանը ոտքի հանել։

- Ուղղակի այլընտրանք չկա, մենք տեսնում ենք, որ նորանոր ուժեր, խմբավորումներ, անհատներ արդեն իսկ տեսնում են այս ընթացքի վտանգավորությունը, պարզապես դժվար է համատեղ միասնական օրակարգ ձեւավորվում, որովհետեւ, գիտեք մեր հանրությունը եւ մեր ուժերի մտածողությունը հաճախ այնպիսին է, որ  համարձակ ոտքի կանգնելու եւ ոչ ասելու առանձին-առանձին ցանկությունը հաճախ պակասում է, թեեւ այդպիսիք էլ այսօր շատ կան։ հիշենք, թեկուզ  Արցախի հերոս Բալասանյանի դիրքորոշումը, բայց յուրաքանչյուր խումբ, յուրաքանչյուր ուժ մտածում է՝ հանկարծ իրենք թիրախ չդառնան, պայմանական ասած ընդդիմության դաշտում իր շահերը կամ նպատակները չվնասվեն։ Այսուհանդերձ, տեղեկացված եւ մասնակից լինելով, ես տեսնում եմ, որ այդ օրակարգը ձեւավորվում է եւ վաղ , թե ուշ, վստահ եմ՝ շատ  կարճ ժամանակահատվածում լինելու է կոնկրետ խնդիրների շուրջ համախմբում, որտեղ թիմ մեկ խնդիրը, իմ գնահատմամբ՝ համախմբվել եւ այս վարչապետին հեռացնել գործադիրի ղեկավարի պաշտոնից, այլապես մենք կունենանք շատ  վատ ընթացք հայկականության ու պետականության առումներով։ Միայն այդ պարագայում հնարավոր կլինի կոնկրետ օրակարգ ձեւավորել, կարող, աշխատելու ունակ, ոչ թե՝ ինտրիգներ ստեղծող թիմ ձեւավորել, որը որոշակի ժամանակահատվածում երկիրը կբալանսավորի, կբերի կայուն վիճակի եւ հիմքեր կստեղծի զարգացման համար։

-Դեռ 1.5 տարի առաջ դուք, ըստ էության հայտարարեցիք, որ Փաշինյանի հետ չեք կարող ճանապարհ անցնել։  Ձեր մտահոգություններն ավելացել են։

-Այն ժամանակ իմ գնահատականը , կարծիքը վտանգների կանխազգում էր, բայց այն, ինչ կատարվել է այս  մեկ ու կես տարվա ընթացքում, իմ կանխատեսումները գերազանցել է։ Դժվար է մտածել, որ համախմբելու փոխարեն մարդը կարող է գնալ հասարակությունն այսպես պառակտելու մթնոլորտ ստեղծելուն եւ այն համախմբումը, որը կար եւ կարող էր  փոփոխություններ բերել, զարգացման հիմք դարձնել, ուղղակի գնաց բոլորովին այլ ուղղությամբ։ Հիմա ես համոզվել եմ, որ սա մարդու բնույթն է, մարդու տեսակն է, ինքը միայն ջնջելու, քանդելու կարողություն ունի  միայն, կառուցելու, համախմբելու,  միասնաբար պատկերացում կազմելու երկրի ապագայի վերաբերյալ, այդ բանը նրան տրված չէ այդ անհատին ։ Այնպես, որ  մենք այլ տարբերակ չունենք, քան համախմբվել եւ երկրում իրական , արմատական փոփոխությունների դու բացել։ Դա լինելու է, ես համոզված եմ։ Արդեն տեսնում եք՝ իշխանության ներսում եւս տարանջատումներ կան, արդեն մարդիկ, որոնք այն ժամանակ՝  ոգեւորության ալիքի վրա եկել էին եւ կարեւոր պաշտոններ էին զբաղեցնում, այս կարճ ժամանակահատվածում հասկացել են, որ այս թիմի հետ, այս մարդու հետ հնարավոր չէ կառուցողական աշխատանք տանել եւ արդեն բաժանում կան, հայտարարություններ կան։  Հիմա գործում են առանձին ուժեր, առանձին խմբեր՝ յուրաքանչյուրը իր գնահատականներով, բայց գալու է օրը, երբ նրանք միավորվելու են մեկ օրակարգի ներքո։ Սա մղելու է այդ մարդուն նոր ռեպրեսիաների, նոր ձերբակալություններ, բայց սա արդեն անվերադարձ ընթացք է՝ հանրությունը հասկանում է, որ  սրանով երկիր չես կառավարի, երկիր կառավարելը բոլորովին այլ ունակություններ է ենթադրում։ Իսկ այն, ինչ կատարվում է 2-րդ նախագահի հետ, դա ուղղակի անձնական, քաղաքական  հետապնդում է՝ վրեժխնդրություն, էլ չեմ խոսում աշխարհաքաղաքական նրբությունների մասին։ Պարզ է, որ նպատակը հանրության՝  էյֆորիայի մեջ չգտնվող հատվածին անընդհատ նոր ձերբակալություններով սնելն է, նոր գործ բացելը, փորձել անընդհատ քննարկելն ու լարվածությունը պահելն է։ Ակնհայտ է, որ արդար դատաքննության դեպքում Ռոբերտ Քոչարյանը ոչ միայն ազատ կարձակվի, այլեւ հնարավոր չի լինի նրան որեւէ մեղադրանք ներկայացնել։ Այսօր Մարտի 1-ի իրական մեղավորները փորձում են իրենց վրայից մեղքը  հեռացնել, իրենց խղճի վրա եղած արյունը մաքրել, փորձել այն  ուղղել այլ ուղղությամբ, բայց գալու է ժամանակը եւ ամեն ինչ իր տեղն է ընկնելու։ Սա է խնդիրը, մենք պետք է փորձենք հասկանալ, թե ինչ  է կատարվել մարտի 1-ին, որովհետեւ այսօր  Մարտի 1-ի էությունը հասկանալու ցանկություն չկա, հակառակը՝ միակողմանիորեն մեկ անձի վրա այդ մեղքը բարդելու ցանկություն կա։ ՍԴ-ի որոշումից հետո արդեն ակնհայտ է, որ Հայաստանում պարոն Քոչարյանը քաղբանտարկյալ է եւ այս  գործընթացը անձնական նպատակներ է հետապնդում ու պետության հեռանկարի հետ առնչություն չունի։

-ՍԴ-ի շուրջ զարգացումները այս ամենի համատեքստո՞ւմ եք դիտարկում։

-Իհարկե, այդ անձը այլ նպատակ չունի, քան ամբողջ պետությունը ենթարկեցնել իրեն։ գործադիր իշխանությունը միայն ինքն է, թեեւ այնտեղ մարդիկ կան,  որոնք կարող են այլ  պայմաններում գործադիրի անդամ լինել, ԱԺ-ն ամբողջովին ենթարկեցրել է իրեն, այնտեղ էլ կան մարդիկ իմ նշած դատողության սահմաններում, հիմա փորձում է դատական համակարգը ամբողջովին ենթարկեցնել իրեն՝ «պետությունը ես եմ» տրամաբանությամբ։ Սահմանադրական դատարանը վերջին հանգրվանն է։   Պետությունը ինքը չէ, պետությունը շատ ավելի խորքային երեւույթ է եւ ես խորապես համոզված եմ եւ ուզում եմ հավատալ, որ ՍԴ անդամների մեծ մասն իր մեջ ուժ կգտնի եւ թույլ չի տա սահմանադրական կարգը հերթական անգամ ջախջախել եւ դարձնել մեկ անձի բացարձակ իշխանություն։ Մեկ անձի բացարձակ իշխանությունը դատապարտված է՝ լինի Նիկոլ Փաշինյանը, թե մեկ ուրիշը։  Շատերը ասում են, որ նա հանրության շրջանում աջակցություն ունի, բայց  հատուկ շահեր ունեցող արտաքին խմբերին թողնենք մի կողմ, մեր հանրությունը իր մեջ խորքային արժեքներ ունի, որոնք վերարթնանալու եւ դրսեւորվելու մեծ հնարավորություն ունեն առաջիկայում։

-Վերջում Արցախից խոսենք, Դուք հիշատակեցիք Վիտալի Բալասանյանի ահազանգերը։ Հայաստանի շուրջ ստեղծված արտաքին քաղաքական ֆոնի ներքո, ի՞նչ ռիսկեր ու վտանգներ եք տեսնում։

-Ցավոք սրտի, Հայաստանի իշխանությունը այս մեկ ու կես տարվա ընթացքում ռացիոնալ մոտեցում Արցախի հարցում չի դրսեւորել, այս ամբողջ ընթացքում մենք միայն կորուստներ ենք ունեցել։ Հայտարարությունները այնքան հակասական ու այնքան  պրոբլեմներ ստեղծող են, որ բացառված չէ՝ նորից պատերազմի դուռ կարող է բացել։ Մենք պետք է հասկանանք, որ առանց Հայաստանի Հանրապետության չկա Արցախի Հանրապետություն եւ առանց Արցախի Հանրապետության, չկա Հայաստանի Հանրապետություն։ Արցախում դավադիրներ փնտրելը, ինչպես ասում է՝ Հայաստանը ես եմ, փորձել ասել՝ Արցախն էլ եմ ես, պիտի ցանկացած մեկը իմ տեսակետը պաշտպանի, դա չի անցնելու։ Արցախը Հայաստանի դարպասն է, Հայաստանի  անվտանգության երաշխավորն է, ինչպես Արցախը՝ Հայաստանի։ Հենց այս  խորքային, հայկականության արմատներին դիպչող խնդրում նրա ձախողումներն անպատասխան չեն մնալու։  Արցախը մեկ ամբողջություն է եւ ես տեսնում եմ, թե Արցախի  ժողովրդի շրջանում ինչ վերաբերմունք կա այսօր։ Հայաստանում էլ այդ մտահոգությունը, դիմադրության  օրախնդիրն աճում է եւ մենք առաջիկայում ունենալու ենք  իսկապես  կարող իշխանություն, որը բոլորովին այլ կերպ  կմոտենա հայկականության ու հայկական պետականության անվտանգության խնդիրներին։ Իսկ արտաքին  քաղաքականության մեջ, որքան էլ իշխանությունը փորձի հակառակը ներկայացնել, նույնիսկ երեկվա իրադարձություններն էլ նկատի առնելով, մենք որեւէ  զարգացում ու  առաջընթաց չունենք՝ ոչ ռազմավարական դաշնակցի հետ հարաբերություններում, ոչ Իրանի հետ հարաբերություններում նոր  օրակարգ ունենք, ոչ եվրոպական երկրների հետ, ոչ՝ ԱՄՆ-ի։ Ամեն տեղ անհստակ, ոչ ռազմավարական, ոչ ծրագրային  մոտեցումներն են։ Տեսեք, թե ովքեր են զբաղվում Հայաստանի անվտանգության հայեցակարգի նոր ռազմավարության ձեւավորմամբ։ Այսօր չէ, վաղը սրա արձագանքները մենք ունենալու ենք։ Հայաստանի իշխանությունը այսօր պատրաստ չէ իր կարեւոր դերակատարությունը տարածաշրջանում իրականացնելու, իր քայլը ներքին պառակտումն է , ռեպրեսիաների շարունակությունն է,  որը միայն թուլացնելու է մեր հավաքական դիմադրողականությունը  արտաքին աշխարհում։

Աղբյուր` Փաստինֆո