Փաստ ինֆո

«Մուդիս» միջազգային վարկանիշային կազմակերպությունը օրերս Հայաստանի սուվերեն վարկանիշը բարձրացրել է ` «B1»-ից դարձնելով «Ba3»։ «Մուդիսը» իր կողմից հաստատված, մշակված մեթոդաբանությամբ գնահատում է այս կամ այն երկրի վարկունակությունը։ Թե ինչ է դա և ինչպես կազդի ՀՀ տնտեսության վրա, մանրամասնել է ՀՅԴ բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի ղեկավար, տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի հետ։

- Ի՞նչ է նշանակում սուվերեն վարկանիշի բարձրացումը և որո՞նք են դրա առավելությունները։

- Որքան բարձր է վարկանիշը, այնքան տվյալ երկրին հնարավորություն է տրվում ավելի ցածր տոկոսադրույքներով վարկային միջոցներ, փոխառություններ ձեռք բերել։ Այսինքն` դա միջազգային հանրությանը, միջազգային կառույցներին նշան է, որ այս երկիրը վարկունակ է և կարող եք ավելի ցածր տոկոսադրույքներով վարկեր տրամադրել։ Այսինքն, ըստ էության, վարկանիշի բարձրացումը երկրին, տնտեսությանը կամ ֆինանսական համակարգին պատրաստում է նոր պարտքեր վերցնելուն։ Մասնավորապես այս տարվա ընթացքում նախատեսված է արտաքին պարտքն ավելացնել 450 մլն դոլարով և, ընդհանուր առմամբ, կունենանք մոտ 7.5 մլրդ դոլար պարտք, իսկ մյուս տարի նախատեսված է մարել եվրոբոնդերը և նրանց տոկոսադրույքները, խոսքը մոտավորապես 800 մլն դոլարի մասին է։ Այդ գումարի մարումը լինելու է նոր եվրոբոնդերի թողարկմամբ և տեղաբաշխմամբ։ Ֆինանսական գործընթացներ են։ Պետական հատվածը փորձ է անում միջազգային խոշոր կազմակերպություններից ավելի մատչելի պայմաններով դրամական միջոցներ ձեռք բերել ։ Սակայն սա ժամանակավոր երևույթ է, քանի որ շատ արագ, նոր պարտքի ավելացմանը զուգընթաց կարող է վերանայվել Հայաստանի վարկունակության վարկանիշը՝ կրկին վերադառնալով «B1»-ի կամ ավելի ցածր մակարդակի։ Հետևաբար` սա պետք չէ դիտարկել որպես բացառիկ երևույթ։ Պարզապես պետք է դիտարկել, որ ֆինանսական հատվածը պատրաստվում է նոր պարտքի։

- Կառավարության նիստի ժամանակ վարչապետն ընդգծեց, որ սա 2006թ.-ից ի վեր սպասված իրադարձություն էր, բայց 2015թ.-ին ունեցել ենք կրկին նույն՝ «Ba3» վարկանիշը։ Ինչու՞ 2015թ.-ի մասին խոսք չի գնում։

- Դա թյուրիմացություն էր։ Իշխանական տնտեսագետի կողմից էր այդ սխալը ներկայացվել, հրապարակվել, բայց, փաստացի, պաշտոնական տվյալները կամ պաշտոնական վիճակագրությունը փաստում են դրա մասին, որ 2015թ.-ին ունեցել ենք «Ba3»։ Դա հեշտ է ստուգել՝ ուղղակի մտնելով «Մուդիս»-ի կայք։
Իսկ 2006թ.-ին ունեցել ենք ավելի բարձր՝ «Ba2» վարկանիշ։ Դա հիմնականում պայմանավորված էր այդ ժամանակահատվածում վարվող պարտքի քաղաքականությամբ։ Տվյալ ժամանակահատվածում հնարավորինս նվազեցնում, մարում էինք մեր պարտքը և նոր պարտքեր չէինք կուտակում։ Միայն 2008-2009թ.թ.-ից սկսվեց մեր հարկային բեռի ավելացումը, որը հասավ մինչև պարտքեր-ՀՆԱ հարաբերակցության 59 տոկոսի։

-Վարկանիշի բարձրացումն ի՞նչ ազդեցություն կունենա պարտատոմսերի թողարկման վրա։ Արդյո՞ք տասնյակ միլիոններ կնայվեն։

-Եթե վարկանիշավորումը չփոխվեր, եվրոբոնդերն ավելի բարձր տոկոսադրույքներով պետք է տեղաբաշխվեին։ Հիմա վարկանիշավորումը բարձրացվեց, որի արդյունքում տոկոսադրույքները կիջեցվեն։ Այսինքն` օրինակ նախկինում մենք պարտատոմսեր պետք է թողարկեինք , տեղաբաշխեինք 6 տոկոսով, հիմա կարող ենք 5 տոկոսով տեղաբաշխել։

-Երեկ կառավարության նիստի ժամանակ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը նկատեց, որ վարկանիշավորման բարձրացումը դրական ազդեցություն կունենա նաև մասնավոր ընկերությունների վարկանիշի վրա։ Ի՞նչ եք կարծում։

- Հայաստանի մի շարք ֆինանսական կազմակերպություններ, բանկեր ունեն իրենց վարկանշավորումը և առանձին դեպքերում հնարավոր է դրանք ավելի բարձր լինեն, քան Հայաստանինը։ Ամեն դեպքում չեմ կարծում, որ սա ուղղակի ազդեցություն կարող է ունենալ։ Սա լավ պայմաններ կարող է ստեղծել նրանց բանակցությունների համար։ Բայց բանկերում հիմա մեծ քանակությամբ գումար կա, որոնք չգիտեն ինչպես կամ չեն գտնում տնտեսվարող, որպեսզի տեղաբաշխեն։ Այսինքն՝ բանկերն ունեն գումար, սակայն չեն կարողանում գտնել վարկունակ ֆիզիկական և իրավաբանական անձինք, որպեսզի տան այդ գումարը։ Հետեվաբար բանկերն այս պահի դրությամբ նոր փոխառու միջոցների շտապ պահանջարկ չունեն, կարիք չունեն. Նույնիսկ իրենց գումարներն այս պահի դրությամբ ամբողջությամբ արդյունավետ չեն կարողանում տեղաբաշխել։

Հեղինակ` Հասմիկ Կոշկարյան