Փաստ ինֆո

Թույներն ու տոքսինները վաղուց դարձել են գաղտնի ծառայությունների գաղտնի զենքը ամբողջ աշխարհում: Այս ուղղությամբ սովետական գիտնականները գերազանցել են իրենց գործընկերների մեծ մասին: Այնուամենայնիվ, այն մեթոդները, որոնց միջոցով հատուկ ծառայությունները ստեղծում, ապա փորձարկում էին գաղտնի զենքերը, մինչ օրս հակասություններ են առաջացնում:

1938 թ-ին ՆԳ ժողովրդական կոմիսարիատը (ՆԳԺԿ) ղեկավարում էր Լավրենտի Բերիան: Բերիան «փնթի» գործի երկրպագու չէր: Պատմաբանները նշում են, որ ՆԳԺԿ -ի ղեկավար Լավրենտի Պավլովիչը ցանկացած որոշում կայացրել է՝ հաշվի առնելով զարգացման և հետևանքների տասնյակ սցենարներ:

ՆԳԺԿ -ի առաջին ղեկավար Հենրիխ Յագոդան առաջինը հասկացավ, որ գաղտնի լաբորատորիան, որտեղ պետք է ստեղծվեն զենքեր թշնամիների դեմ պայքարելու համար ինչպես արտերկրում, այնպես էլ երկրի ներսում՝ կարևոր նշանակություն ունի հատուկ ծառայությունների հաջողության համար:

Այս նպատակների համար դեռևս 1935 թ-ին փորձարարական բժշկության համամիութենական ինստիտուտ  եկավ փակ տոքսոլոգիական լաբորատորիայի նոր ղեկավար Գրիգորի Մայրանովսկին: Հենց Մայրանովսկին (Բերիայի ՆԳԺԿ -ի ղեկավարի պաշտոնը ստանձնելուց հետո) դարձավ ԽՍՀՄ-ի առավել պաշտպանվող մարդկանցից մեկը, իսկ նրա լաբորատորիան խորապես գաղտնիացվեց:

Երկար ժամանակ Մայրանովսկու խմբի աշխատանքի հիմնական ուղղությունը տետրոդոտոքսինն էր՝ ծայրահեղ վտանգավոր նյութը, որը փորձարկումների համար հատուկ սինթեզվում էր մեծացված չափաբաժիններով: Պարզվել էր, որ այն չափազանց թունավոր է նույնիսկ սենյակում գտնվող մարդկանց համար:

Այնուամենայնիվ, երկար տարիներ հնարավոր չէր լուծել հիմնական խնդիրը. բոլոր թույների և տոքսինների հետքերը, որոնցով Մայրանովսկու խումբը թունավորել է մահապարտներին գաղտնի լաբորատորիայի պատերի ներսում՝ անխուսափելիորեն հայտնաբերվում էին դիահերձման ժամանակ:

Այդ նյութի ճշգրիտ քիմիական բանաձևը անհայտ է ցայսօր: Որպես կանոն, թույնի ներմուծումից հետո մարդը մահանում էր 10-15 րոպեի ընթացքում:

1951-ին Մայրանովսկին և գաղտնի լաբորատորիայի բոլոր առաջատար թունաբան-քիմիկոսներ  Էիթինգոնը, Ռայխմանը, Սվերդլովը և Մատուսովը, անսպասելիորեն ձերբակալվել են: Պաշտոնական մեղադրանքը եղել է իշխանությունը զավթելու և երկրի բարձրագույն ղեկավարությանը ֆիզիկապես վերացնելու փորձը: Պատմաբանները վիճում են մինչ օրս իրական պատճառների մասին:

Հարցաքննությունների ժամանակ Գրիգորի Մայրանովսկին հայտարարել է, որ ինքը հրահանգներ էր ստանում «ղեկավարության» կողմից, սակայն չի տրամադրել թունավորումների օգնությամբ գաղտնի վերացումը թույլատրող որևէ փաստաթուղթ:

Ռուս բժիշկ -մահի զոհերի ճշգրիտ թիվը հաշվարկել չի հաջողվում: Փորձագետների տվյալները տարբեր են. ոմանք ասում են, որ մի քանի տասնյակ մարդ թունավորվել և սպանվել է «փորձարկման նպատակով», մյուսները պնդում են, որ Մայրանովսկու թիմի կողմից սպանվել է մի քանի հարյուր մարդ:

Ինքը՝ Գրիգորի Մայրանովսկին  դատապարտվել է տաս տարվա ազատազրկման՝ թույների պահման համար, և բանտում գտնվելու ընթացքում չի դադարել բողոքարկել դատավճիռը: Պատժի կետերից մեկն այն էր, որ արգելվում էր ապրել Մոսկվայում, Լենինգրադում և ԽՍՀՄ հանրապետությունների որևէ այլ մայրաքաղաքում: 1962-ին Մայրանովսկին ազատ է արձակվել և տեղափոխվել Մախաչկալա: Այնտեղ նա աշխատանքի է անցել հետազոտական ինստիտուտներից մեկում, իսկ 1964-ին նա հանկարծամահ է եղել իր անկողնում: Դիահերձման արդյունքում պարզվել է, որ մահվան պատճառ է հանդիսացել սրտի կաթվածը: Գիտնականի օրգանիզմում չեն հայտնաբերվել տոքսինների հետքեր, որոնցով Մայրանովսկին երկար տարիներ սպանել է մարդկանց:

Աղբյուր` Փաստինֆո