Փաստ ինֆո

Երկու տարի առաջ, երբ դեռ Հին ու Նոր Հայաստան չկար, Մեկ Հայաստան էր, երբ դեռ սևեր ու սպիտակներ չկային, երբ դեռ հեղափոխականներ ու հակահեղափոխականներ չկային, ֆեյսբուքյան օգտատերերը ակտիվ շրջանառության մեջ էին դրել շատերին հայտնի նոտարի շենքը՝ տանիքին բուսնած  իր բազմաթիվ կցակառույցներով, որ շենքի գլխին մի նոր շենք լիներ ասես: Հետո այդ թեման որպես կենսապատկեր ներկայացվեց այդ տարվա ճարտարապետական բիենալեում: Վենետիկում: Ինքնակամ կառույցների խնդիրը վեր բարձրացվեց ու բիենալեի մակարդակով ներկայացվեց: Քաղաքաշինական, ճարտարապետական, սոցիալական հիմնահարց որպես, նաև՝  երկրի քաղաքակրթային նիշ որպես: Ցավոք, այս և այսօրինակ խնդիրները մնացին առկախ: Մի տեսակ՝ աղբի տակ մնացին:

Հիմա այդ և բազմաթիվ երևանյան շենքերի, բակերի ու փողոցների առավել դիտարժան կենսապատկերը աղբակույտերն են, գարշահոտությունը,  ուստի մեր ժամանակների կենսապատկերը աղբն է՝ իր տարբեր դրսևորումներով: Ի դեպ, կենցաղային աղբի թեման, Երևանում երբևէ կենսական թեմա չի եղել՝ ոչ սովետի ժամանակ, ոչ էլ՝ անկախության տարիներին: Մի տեսակ այդ թեման այնքան աշխատանքային կարգով էր լուծվում և մեծ հաշվով, «աղբ», բառի գործածումը հիմնականում  շինաղբի համատեքստում էր:

Բայց աղբն այսօր համատարած է և  մի տեսակ աղբին վարժեցնելու և աղբը սովորական դարձնելու մտայնությունն արդեն հոգեբանական շեշտադրումներ է ստանում:

Այսինքն, աղբը զուտ կենցաղային-կոմունալ դրսևորույթ լինելուց վերածվում է երևույթի: Եվ աղբի երևութականացման գործընթացն ամենուր է: Ցանկացած ազգի մեջ և լավը կա, և վատը: Ցավոք, մեր օրերում արդեն բազմաթիվ են դրվագները՝ մտորելու, որ  տականքը, աղբը  ելել է վեր, ջրի երես և ստուկաչների, դանոսչիկների, սուտ մատնության մասնագետների բազմացման ժապավենն է նորից պտտվում:   

Հապա՝ խոսքի մշակույթը… Երբ  պաշտոնական բառապաշարի մեջ բացահայտ ներմուծվեց սպառնալիքն ու գռեհկաբանությունը, այդ տոնայնությունը նոր    գաղափարաբանություն դարձավ  և  համատարած բնույթ ստացավ:

Դեմքը՝ դիմակ է, դիմակը՝ դեմք:

Թե՛ իրական կյանքում, թե՛ վիրտուալ տիրույթում խոսքի մշակույթը զրոյացված է, բյուրեղյա-մաքուր խոսքը ուժ չունի, աղբն է դոմինանտը: Սրա դեմն առնել է պետք, այլապես աղբը դառնում է մեր օրերի  հիմնական կենսապատկեր, իսկ սա ավելի վատ ու վատթար է, քան՝ ցուրտ ու մութ տարիների կենսապատկերը:

Ամեն ինչ սկսվում է աղբը հանդուրժելուց, այն համեմատության մեջ չարյաց փոքրագույն համարելուց, բառի բուն և բոլոր իմաստներով՝ ամեն օր արտանետվող գարշահոտությունը շնչելու, այն արդարացնելու մտայնությունից:

Աղբը անտեսել չի կարելի, այն ձնագնդի էֆեկտով ահագնանում է ու երկիրն է դառնում աղբի ճարակ:

Հեղինակ` Անահիտ Եսայան