Փաստ ինֆո

Պետությունը փորձում է օրենսդրորեն սահմանափակել ծխախոտի օգտագործումը։ Թվում է դրական քայլ է՝ ուղղված բնակչության առողջության անվտանգության ապահովմանը, սակայն այն միաժամանակ պարունակում է մարդու կյանքին միջամտելու, նրա փոխարեն որոշումներ կայացնելու տարրեր։

Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ա. Ղամբարյանի դիտարկմամբ՝ օրենքի նախագիծը հիմնված է «մարդ-պետություն» փոխհարաբերությունների կոշտ պատերնալիստական հայեցակարգի վրա, որը համատեղելի չէ ՀՀ Սահմանադրության 3-րդ հոդվածում հռչակված սահմանադրական արժեհամակարգի հետ: «Պետությունն իրավասու չէ գիտակից և ինքնավար մարդու փոխարեն որոշելու նրա վարքագծի լավագույն տարբերակը: Եթե գիտակից մարդը կայացրել է ծխելու մասին ինքնավար որոշում, որով նա չի ոտնահարում այլ անձանց առողջության պահպանման իրավունքը, ապա պետությունը չի կարող, առանց լրացուցիչ հիմնավորման, արգելել մարդուն ծխել՝ իր իսկ առողջության պահպանման շահերից ելնելով»,- ասաց Ա.Ղամբարյանը:

Իրավաբանը փաստեց, որ ՀՀ Սահմանադրության 2-րդ գլխում անմիջականորեն ամրագրված չէ ծխելու «իրավունքը», ուստի այն՝ որպես առանձին իրավունք գոյություն չունի, սակայն ծխելու հնարավորությունը պաշտպանվում է ազատ գործելու սահմանդրական իրավունքով: Ազատ գործելու իրավունքի այս դրսևորումը կարելի է սահմանափակել այլ անձանց առողջության պահպանման իրավունքի ապահովման նպատակով: Ազատ գործելու իրավունքի այլ սահմանափակումները պետության կողմից պետք է հստակ հիմնավորվեն: Այս տեսանկյունից խիստ վիճահարույց է, թե Նախագծի հեղինակները ին՞չ իրավաչափ նպատակից ելնելով են փորձում ծխելն արգելել նաև փակ մասնագիտացված ակումբներում (սիգար բարեր և այլն), չէ որ այն նախատեսված է բացառապես ծխողների համար, և այլ անձանց իրավունքները չի ոտնահարվում: Կրկին նշեց՝ եթե պետությունն այս եղանակով ցանկանում է ապահովել ծխող մարդու առողջությունը, ապա դա դեպի բռնապետություն տանող կոշտ պատերնալիզմ է:

Պրոֆ. Ա.Ղամբարյանը քննադատեց ՀՀ առողջապահության նախարարի այն դատողությունը, ըստ որի առողջության պահպանման իրավունքը մարդու մյուս իրավունքների համեմատության գնահատվում է որպես գերակայող իրավունք: Նա նշեց, որ մարդու հիմնական իրավունքների սահմանադրական դոկտրինի տեսանկյունից անթույլատրելի է մարդու այլ իրավունքների, այդ թվում՝ ազատ գործելու իրավունքի համեմատությամբ մարդու առողջության պահպանման իրավունքն in abstracto որակել որպես գերակայող իրավունք: Նույնիսկ մարդու կյանքի իրավունքը մյուս իրավունքների համեմատությամբ a priori կամ in abstracto չի դիտարկվում որպես գերակայող իրավունք:

«Ծխելու համապարփակ արգելքը (պետական հոգածություն, թե՞ մարդու ինքնավարություն)» թեմայով Հայ-Ռուսական համալսարանի Իրավունքի տեսության և սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցած քննարկման արդյունքում մասնագետները  նշվեցին, որ Նախագիծը կարիք ունի համալիր փոփոխությունների:

Աղբյուր` Փաստինֆո