Փաստ ինֆո

«Փաստինֆո»-ի հարցերին է պատասխանում իրավաբան Գոհար Մելոյանը:

- Տիկին Մելոյան, այսօր Վարչապետը հայտարարեց, որ դատավորները պետք է ենթարկվեն վեթթինգի /vetting/: Կարող եք ներկայացնել ինչ է դա իրենից ներկայացնում և ինչպես է գործելու:

-  Վարչապետն այսօր հրավիրած խորհրդակցության ընթացքում, կարելի է ասել, ներկայացրեց դատական համակարգի փոփոխությունների իր տեսլականը, առաջին հերթին՝ նշելով, որ դատավորները պետք է ենթարկվեն վեթթինգի՝ մասնավորեցնելով, որ հանրությունը պետք է տեղեկացած լինի դատավորի գույքային դրության, քաղաքական կապերի և ծագումնաբանության, ծավալած գործունեության, անհատական և պրոֆեսիոնալ հատկանիշների մասին: Նախ, անդրադառնանք վեթթինգ /vetting/ եզրույթին: «Վեթ» եզրույթն ունի 19–րդ դարի բիրտանական սլենգից ծագումնաբանություն: Ներկայումս վեթթինգն ասոցացվում է ստուգման, զտման, մաքրման հետ, այդպես էլ թարգմանում է:

Վարչապետի ելույթի կոնտեքստում գործ ունենք վեթթինգի հետ արդարադատության համակարգում: Միջազգային պրակտիկայում վեթթինգը համարվում և կիրառվում է որպես անցումային արդարադատության իրականացման տեսակ, որի միջոցով իրականացում է պետական համակարգի պաշտոնատար անձանց գնահատում: Հատկանշական է, որ հիմնականում այն կիրառվում է այն երկրներում որոնք գտնվում են պատերազմական, հետպատերազմական կամ ավտորիտար համակարգերից ձերբազատման անցումային շրջանում:

 Խնդիրն այն է, որ հաճախակի գինականները վեթթինգը նույնականացնում եմ լյուստրացիայի հետ, ուստի՝ անհրաժեշտ է բավականին լուրջ ուսումնասիրություններ և մասնագիտական աշխատանք իրականացնել այն` որպես գործիքակազմ իրավական համակարգում ներդնելուց և կիրառելուց առաջ:

Ներկայումս վեթթինգի ներդրման գործընթացը շարունակվում է Ալբանիայում, ընդ որում՝ այդ գործընթացը մեկնարկել է 2014 թ-ից, որի հիմնական պատճառ է հանդիսացել Եվրոինտեգրման գործընթացի խթանումը, քանի որ, Ալբանիայի արդարադատության իրականացման համակարգը բացասաբար էր գնահատվել Եվրոպական Միության համապատասխան զեկույցներում: Վեթթինգի ներդրման երկարատև գործընթացի արդյունքում տեղի են ունեցել՝ սահմանադրական փոփոխություններ, փոփոխվել են մի շարք օրենքներ և ընդունվել է «Դատավորների և դատախազների անցումային վերագնահատման մասին» օրենքը:

- Մեր օրենսդրությունն այսօր թույլ տալի՞ս է ներդնել այդ ինստիտուտը։

- Վարչապետի կողմից ներկայացված ՀՀ արդադատության համակարգում անհրաժեշտ իրականացվելիք փոփոխությունները համակարգային և բավականին ծավալուն են, ուստի՝ անհրաժեշտություն է, որ գործընթացն ավելորդ շտապողականությունից և հուզականությունից զերծ մնա և իրականացվի երկրի լավագույն մասնագետների և հանրության ուղղակի մասնակցությամբ:

Այսպես, հետագա քայլերը. բարձրաձայնած տեսլականը կյանքի կոչելու համար հավանաբար անհրաժեշտ կլինեն՝ սահմանադրական փոփոխություններ, իսկ ՀՀ Սահմանադրության 7-րդ՝ «Դատարանները և Բարձրագույն դատական խորհուրդը» կարող է փոփոխել միայն հանրաքվեի արդյունքում, փոփոխություններ «Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում և մի շարք այլ օրենքներում, հնարավոր է նաև նոր օրենքի ընդունման անհրաժեշտություն /փոխկապակցված շղթայով նաև նախագծերի վերաբերյալ եզրակացություն պետք է ներկայացնի Վենետիկի հանձնաժողովը/, ինչը նույնիսկ մեծ ցանկության պարագայում անընդունելի է իրականացնել կարճաժամկետ կտրվածքում:

Ցանկալի կլիներ՝ գոնե այս գործընթացը կազմակերպվեր հնարավորինս իրավական պետությանը հարիր:

Աղբյուր` Փաստինֆո