Փաստ ինֆո

ՀՀ գլխավոր դատախազությունն առաջարկում է օրենսդրական փոփոխություններ կատարել եւ դատախազի միջնորդագրի հիման վրա ՔԿ քննիչի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելը դարձնել պարտադիր, որի դեպքում ՀՀ քննչական կոմիտեի կարգապահական հանձնաժողովի լիազարությունների շրջանակը կտրուկ կսահմանափակվի։ «Փաստինֆո»-ի հաղորդմամբ՝ ներկայումս գործով իրավակարգավորումների համաձայն՝ կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին միջնորդությունների քննարկումը վերապահված է ՀՀ ՔԿ կարգապահական հանձնաժողովին։

«Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 25-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ «Գլխավոր դատախազը կամ հսկողություն իրականացնող դատախազը կարող է դիմել մինչդատական քրեական վարույթ իրականացնող համապատասխան մարմին հետաքննություն կամ նախաքննություն իրականացնող անձի նկատմամբ ծառայողական քննություն անցկացնելու միջնորդությամբ, որն ուղարկվում է խախտում թույլ տված պաշտոնատար անձի վերադասին, ով պարտավոր է այն ստանալուց հետո` մեկշաբաթյա ժամկետում, սկսել ծառայողական քննությունը և արդյունքների մասին տեղեկացնել համապատասխան միջնորդությամբ դիմած դատախազին»։ Սակայն ըստ ընդունված պրակտիկայի՝ դատախազի ներկայացրած միջնորդությունը քննչական կոմիտեում դառնում է նախնական ուսումնասիրության առարկա, այլ ոչ կարգապահական վարույթի հարուցման հիմք:

ՀՀ դատախազությունում կատարված ուսումնասիրության արդյունքները ցույց են տալիս, որ տարեցտարի նվազում է դատախազների միջնորդությունների քննության արդյունքում կարգապահական պատասխանատվության ենթարկված քննիչների թիվը. 2017 թվականին նախաքննության մարմնի ներկայացուցչի նկատմամբ ծառայողական քննություն անցկացնելու 232 միջնորդություններից 51,2%-ի դեպքում հիշյալ սուբյեկտները ենթարկվել են կարգապահական պատասխանատվության, 43,9%-ի դեպքում  նշված սուբյեկտները չեն ենթարկվել կարգապահական պատասխանատվության, սակայն բանավոր նախազգուշացվել են, ներկայացված միջնորդություններից 8-ի կամ 3,4%-ի քննարկման արդյունքները 2019թ. հունվարի 1-ի դրությամբ դեռևս պարզ չեն եղել։

Ըստ նույն վիճակագրության՝ 2017 թվականի համեմատ, 2018թ. նույնպես կարգապահական պատասխանատվության է ենթարկվել ավելի քիչ դատավարական սուբյեկտ, քան ծառայողական քննություն անցկացնելու մասին դատախազի միջնորդություններն են եղել։

Ըստ Դատախազության՝ «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 25-րդ հոդվածում վկայակոչված  «խախտում թույլ տված» եզրույթից հետևում է, որ օրենսդիրը քննիչի նկատմամբ ծառայողական քննություն անցկացնելու մասին միջնորդություն ներկայացնելու համար հիմք հանդիսացած դատախազի փաստարկներն արդեն իսկ գնահատում է որպես կատարված փաստ, հետևաբար այդ փաստերի նախնական ուսումնասիրություն կատարելու (պարզելու համար՝ արդյոք դրանք խախտում են, թե՝ ոչ,) անհրաժեշտություն չկա:

Մյուս կողմից, «Դատախազության մասին» 2017 թվականի օրենքը սովորույթի ուժով շարունակել է օգտագործել նախորդ՝ 2007 թվականի օրենքում ևս կիրառվող «ծառայողական քննության միջնորդություն» հասկացությունը, ինչը դեռևս նախորդ օրենքի գործողության ժամանակահատվածում համահունչ է եղել նախկինում քրեական գործերի հիմնական մասով նախաքննություն իրականացնող կառույցի՝ ՀՀ ոստիկանությունում ծառայողների նկատմամբ ծառայողական քննության իրականացման կառուցակարգին: Այսպես՝ ինչպես «Ոստիկանության կարգապահական կանոնագիրքը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքը, այնպես էլ «Հատուկ քննչական ծառայության մասին», «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» ՀՀ օրենքները չեն նախատեսում կարգապահական վարույթ հասկացությունը, այլ նախատեսում են ծառայողական քննություն հասկացությունը:

Այսպիսով, Դատախազությունը վերոգրյալից եզրակացնում է, որ բոլոր այն դեպքերում, երբ ՀՀ գլխավոր դատախազը կամ հսկողություն իրականացնող դատախազը կարգապահական խախտման փաստի առթիվ ծառայողական քննության միջնորդություն է ներկայացնում քննչական կոմիտեին, ներկայացված միջնորդությունը պարտադիր հիմք է քննչական կոմիտեի կարգապահական հանձնաժողովի կողմից քննչական կոմիտեի ծառայողի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու և օրենսդրությամբ սահմանված բոլոր երաշխիքների պահպանմամբ անկախ հանձնաժողովի կողմից օբյեկտիվ վարույթ իրականացնելու և քննիչի մեղավորության առկայության կամ բացակայության մասին դատողություններ անելու համար:

Նախագիծը շրջանառության մեջ է դրել ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից։  

Աղբյուր` Փաստինֆո