Փաստ ինֆո

1990 թվականի հունվարի 13-19-ը հայերի նկատմամբ Բաքվում տեղի ունեցած ջարդերն իրականացվել են Ադրբեջանի և Խորհրդային միության ղեկավարների կողմից:  Բաքվի հայկական ջարդերի 29-րդ տարելիցին նվիրված քննարկման ժամանակ այս մասին նշեց քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը:

«Բաքվի հայկական ջարդերը 1988 թվականի Սումգայիթում սկսած ջարդերի շարունակությունն էր։ Ցավոք, իրողությունն այդ օրերին այնպիսի էր, որ ամեն ինչ չէ, որ հնարավոր էր վերահսկել, ամբողջական տեղեկատվություն ստանալ մեր հայրենակիցների ճակատագրերի մասին: Ամեն դեպքում 30 տարի անց դեռ շարունակվում են նոր վկայություններ, նոր փաստեր ի հայտ գալ, որոնք վերահաստատում են Ադրբեջանի հանցագործ քաղաքականությունը», - ասել է քաղաքագետը:

Հրանտ Մելիք Շահնազարյանը նշեց, որ այսօր խոսվում է հասարակություններին խաղաղության պատրաստելու մասին, սակայն անդրադարձ չի կատարվում երկու երկրների միջև կուտակված պատմական բեռին, և դրա առաջացման պատճառներին: Քաղաքագետի կարծիքով պետք է ակտիվ լինել քարոզչական դաշտում և հասնել Ադրբեջանի հանցագործ գործողությունների իրավական գնահատականին:

«Միջազգային հանրությանը ձեռնտու է աչք փակել: Ադրբեջանն էլ, աչք փակելուց բացի, ակտիվորեն խեղաթյուրում է իրողությունները: Նրանք պատրաստ են կատարվածի համար մեղադրել նույնիսկ այլմոլորակայիններին, հորինվում են կեղծ պատմություններ»,-ասաց նա:

«Ընդդեմ իրավական կամայականության» ՀԿ գործադիր տնօրեն Լարիսա Ալավերդյանի խոսքով, Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից հունվարի 13-ը պատահական չէր ընտրված: Հայտնի էր, որ Բաքվի հայերը մեծ շուքով էին նշում հին Նոր տարին: Եվ ահա այդ օրը ջարդերը սկսելով, ըստ Լարիսա Ալավերդյանի, իշխանությունները վստահ էին, որ դիմադրություն չի լինելու:

«Ամեն ինչ հաշվարկված էր, թե օրով, թե ժամերով: Այդ սահմռկեցուցիչ գործողությունների մասին վկայող բազամաթիվ վկայություններ ու փաստաթղթեր կան: Ցավում եմ, որ նորանկախ Հայաստանում չի ընդունվել որևէ բանաձև, հայտարարություն՝ Ադրբեջանի գործողությունները որակելով ցեղասպանություն: Մենք պետք է շարունակենք ներկայացնել միջազգային հանրությանը, որ Ադրբեջանի ցեղասպան գործողությունները տարբեր տարիներին տարբեր դրսևորումներով շարունակում են ի հայտ գալ՝ սումգայիթյան դեպքերից սկսած, մինչև 2016 թվականի ապրիլյան դեպքեր և այլն»,-ասաց Լարիսա Ալավերդյանը: 

«Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավար Մարինա Գրիգորյանը նշեց, որ վերջին տասը տարիներին հրատարակվել են բազմաթիվ գրքեր, նկարահանվել են ֆիլմեր, աշխատանք է տարվել այն մարդկանց հետ, ովքեր անցել են այդ վայրագությունների միջով:

«Հայթայթել ենք արխիվային փաստաթղթեր, տեսանյութեր, գտել ենք մարդկանց, ովքեր այդ ամենի միջով անցել են և ստեղծվել է շատ մեծ, հարուստ արխիվ: Հայերի նկատմամբ հանցագործությունն իրականացվել է 3 մակարդակով՝ Սովետական Ադրբեջանի իշխանություն, ընդդիմությունն՝ ի դեմս «Ազգային ճակատ»-ի, և կենտրոնական իշխանությունը՝ Միխայիլ Գորբաչովի գլխավորությամբ: Զորքերը մեկ շաբաթ ուշացան և այդ ընթացքում հասցվեց քաղաքը մաքրել հայերից»,-ասաց Մարինա Գրիգորյանը: Նա ընդգծեց, որ Ադրբեջանի ցեղասպան քաղաքականություն շարունակվել է Բաքվի ջարդերին հաջորդող տարիներին և առանց Ադրբեջանի ապաշխարանքի խոսք չի կարող լինել համերաշխության, ժողովուրդների խաղաղության մասին:

 
Միջազգայնագետ Միհրան Հակոբյանը նշեց, որ Բաքուն ամեն ինչ անում է, որ մոռացության մատնվեն հայերի նկատմամբ իրականցված այդ սարսափելի իրադարձությունները:  Նրա խոսքով՝  մենք իրավունք չունենք զիջելու կամ պարտվելու տեղեկատվական դաշտում:

«Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը տեղեկատվական դաշտում պատերազմ է մղում, հետևաբար այս հարթակում նույնպես մենք պետք է հաղթենք: Մենք մտնում ենք վտանգավոր շրջափուլ, մինչև ատամները զինված ագրեսիվ մեր հարևանը տարիների քարոզչական աշխատանքներով փորձում է միջազգային հանրությանը հրամցնել այն տեսակետը, թե ղարաբաղյան հարցը զուտ տարածքային խնդիր է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև»,-ասաց Միհրան Հակոբյանը:

Փորձագետներն ընդգծեցին, որ քարոզչական դաշտում աշխատանքը պետք է ակտիվացնել և շարունակել Ադրբեջանի հանցագործությունների վերաբերյալ իրողությունները հասցնել միջազգային հանրությանը:

1990 թվականի հունվարի 13-19-ին տեղի է ունեցել Ադրբեջանի ժողովրդական ճակատի (ԱԺՃ) կազմակերպած և իշխանությունների կողմից հովանավորված հայերի ջարդեր Բաքվում: Բազմահազարանոց հանրահավաքից հետո ամբոխը խմբերի բաժանված, նախանշված հասցեներով ներխուժել է հայերի բնակարանները և սկսել ծեծ ու բռնարարքներ, մարդկանց դուրս նետել պատուհաններից, սպանել երկաթե ձողերով ու դանակներով: Կարգուկանոնը վերականգնելու պատրվակով միայն հունվարի 19-ին, երբ վտանգվել է խորհրդային իշխանությունը Բաքվում, Միխայիլ Գորբաչովը հրամանագիր է ստորագրել Բաքվում արտակարգ դրություն մտցնելու մասին: Զինված դիմադրության ժամանակ սպանվել են մեկ տասնյակից ավելի գրոհայիններ, շատերը ձերբակալվել են: 1990-ի հունվարի 13-19-ի ջարդերից հետո հայաթափվել է Բաքուն, սպանվել և անհայտ կորել են հազարավոր հայեր:

Աղբյուր` Փաստինֆո