Փաստ ինֆո

Վերջերս քննարկման առարկա է դարձել Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) առաջին նախագահի ընտրության՝ ՀՀ Սահմանադրության պահանջներին համապատասխանելու հարցը: Մամուլում հրապարակվել է նաև հոդված, որում այնպիսի հետևություն է արվում, որ ԲԴԽ առաջին նախագահը պետք է ընտրվեր դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված ԲԴԽ հինգ անդամներից: Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում է կատարել իրավաբան Արամ Վարդևանյանը:

Ներկայացնում ենք գրառումն ամբողջությամբ.

Նման պնդման «հենասյունը» հանդիսանում է «հաջորդաբար» եզրույթը, որը տեղ է գտել ՀՀ Սահմանադրության 174-րդ հոդվածի 7-րդ մասում, համաձայն որի՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն իր կազմից Դատական օրենսգրքով սահմանված ժամկետով եւ կարգով ընտրում է խորհրդի նախագահ՝ հաջորդաբար դատավորների ընդհանուր ժողովի և Ազգային ժողովի կողմից ընտրված անդամներից:

Նախ գտնում եմ, որ հարկավոր է անդրադառնալ ՀՀ Սահմանադրության նույն հոդվածի 8-րդ մասին, համաձայն որի՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի կազմավորման մանրամասները սահմանվում են Դատական օրենսգրքով: Այնուհետև հարկավոր է վերադառնալ նույն հոդվածի 7-րդ մասին, որում մինչ «հաջորդաբար» եզրույթի գործածումը ուղղակիորեն սահմանադրի կողմից տեղի է ունենում հարցի կարգավորման պատվիրակում ավելի ստորադաս իրավաբանական ուժ ունեցող իրավական ակտի, սակայն կրկին պետք է նշել ՊԱՏՎԻՐԱԿՎՈՒՄ Է հենց այդ ակտին սահմանելու ժամկետը և կարգը խորհրդի նախագահ ընտրելու մասով, իսկ «հաջորդաբար» եզրույթը հանդիսանում է ոչ թե հենց առաջին նախագահի ընտրության այլ առհասարակ ԲԴԽ-ում նախագահի մասով ռոտացիոն կարգի ներդրման ելակետը:

Սահմանադրական նորմերը և/կամ ձևակերպումները մեկուսի, դրանց հետ փոխկապակցված այլ դրույթներից կտրված վերլուծության դեպքում ստեղծվում է այն թյուր կարծիքը, որ ԲԴԽ առաջին նախագահը պետք է ընտրվեր դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված անդամներից: Իրականում դա այդպես չէ, քանի որ Սահմանադրության 174-րդ հոդվածի 7-րդ մասի նախադասությունը պետք է ամբողջությամբ վերլուծել և հաշվի առնել սահմանադրի կամքը՝ խորհրդի նախագահի և առհասարակ ԲԴԽ կազմավորման մանրասմները Դատական օրենսգրքով կարգավորելու վերաբերյալ: Իսկ հենց այդ կարգը և մանրամասները տեղ են գտել Դատական օրենսգիրք սահմանադրական օրենքում, որի 84-րդ հոդվածի 1-ին և 166-րդ հոդվածի 8-րդ մասերում տեղ գտած նորմերի միջև ոչ թե առկա է հակասություն, այլ տեղ է գտել այն նույն տրամաբանությունը, որն առկա է Սահմանադրության 174-րդ հոդվածի 7-րդ մասում:

Այսինքն՝ ամրագրվում է ընդհանուր սկզբունքը, որ պետք է գործի ռոտացիոն կարգ, իսկ 166-րդ հոդվածի 8-րդ մասում ամրագրվում է, թե առաջին նախագահը ԲԴԽ կազմի որ «խմբից» պետք է լինի: Օրենսդիրը նպատակահարմար է գտել, որ առաջինը պետք է լինի Ազգային ժողովի կողմից ընտրված ԲԴԽ անդամներից: Նշվածը հանդիսանում է սահմանադրի կողմից պատվիրակված հայեցողության իրացում, որը սակայն ավարտվում է դրանով, քանի որ հաջորդ նախագահը պետք է լինի դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված անդամներից՝ դրանով իսկ երաշխավորելով Սահմանադրության 174-րդ հոդվածի 7-րդ մասի պահանջը: Այդ իսկ պատճառով առկա է ԴՕ սահմանադրական օրենքի 84-րդ հոդվածի 1-ին մասով ամրագրված կարգավորումը: Սահմանադրականության խնդիր ուղղակիորեն կառաջացնար, եթե սահմանադրական պատվիրանն՝ ուղղված Դատական օրենսգրքին, կարգավորվեր ցանկացած այլ իրավական ակտով, ինչն այս դեպքում բացակայում է:

Սահմանադրական նորմերը չեն մեկնաբանվում տրոհված, մեկուսի և առանձնացված, այլ որպես ամբողջություն, ինչի պարագայում պարզ է դառնում, որ ԲԴԽ նախագահի ընտրության գործընթացում առկա չէ որևէ խախտում, առկա է օրենսդրի հայեցողության օրինական իրացում և ելակետային պայմանի պահպանում: Ուստի գտնում եմ, որ նույնսիկ անհրաժեշտ չէ ծանրաբեռնվել բառի և/կամ բառերի բացատրական բառարաններում առկա սահմանումներով:

Աղբյուր` Փաստինֆո