Փաստ ինֆո

Արարատյան արտեզյան ավազանից տարեկան միջին ջրառը հորատանցքերով 1984թ. դրությամբ կազմել էր միջինը 34.7 խմ/վրկ կամ 1մլրդ 94 մլն խմ/տարի, որն էլ իրավասու պետական  մարմնի կողմից անսահմանափակ ժամանակահատվածի համար սահմանվել էր որպես օգտագործման` թույլատրելի միջին տարեկան ջրաքանակ: Սա պայմանավորված էր նրանով, որ այս ջրաքանակի օգտագործման դեպքում չի խախտվում Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրային պաշարների հաշվեկշիռը: Այս մասին հայտնում է ՀՀ ԷԵԲՊՆ ջրային կոմիտեի լրատվական ծառայությունը:

Իսկ վերջին 15 տարիների ընթացքում հարթավայրում հորատանցքերով ջրառը կազմել է շուրջ 55 խմ/վրկ, որը թույլատրելի միջին ջրաքանակը գերազանցել է մոտ 21 խմ/վրկ-ով,  կամ 650 մլն խմ/տարի: 55 խմ/վրկ ջրաքանակից միայն ձկնաբուծության նպատակով ջրառը կազմել է 35 խմ/վրկ կամ 1100 մլն խմ/տարի:

Ձկնաբուծական տնտեսությունների թույլատրելի ջրառը չպետք է գերազանցեր 12 խմ/վրկ, այնինչ ջրառը սահմանվածից 23 խմ./վրկ-ով ավելին է, որը տարեկան կտրվածքով կազմում է մոտ 720 մլն խմ/տարի:

Արարատյան հարթավայրի (Արարատի և Արմավիրի մարզեր) տարածքում գործող 903.5 կմ բաց դրենաժային ցանցերից 185 կմ հատվածը ծառայում է տարածքի ձկնաբուծական տնտեսությունների հետադարձ ջրերի տեղափոխման համար, որը հանգեցրել է ցանցերում ջրի մակարդակի և հարակից տարածքների գրունտային ջրերի մակարդակի բարձրացմանը, հողերի  գերխոնավացմանը, բնակավայրերի տարածքների ջրակալմանը, հողերի աղակալմանը և ալկալիացմանը, դրենաժային ցանցերի աշխատունակության խաթարմանն ու, վերջին հաշվով, գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության անկմանը:

Վերջին 15 տարիների ընթացքում ձկնաբուծական տնտեսությունների կողմից ստորերկրյա ջրերի անխնա օգտագործման արդյունքում Սևջուր գետի հոսքը ներկայումս կազմում է առավելագույնը 0.5խ.մ/վրկ, այն դեպքում երբ 1991-1992 թթ. այն կազմել է 20-22 խ.մ/վրկ և մինչև 2004թ. 8-10 խ.մ/վրկ: 1983 թվականի գույքագրման տվյալներով 44 համայնքներում դրական ճնշում ունեցող հորատանցքերի իշխման տակ գտնվող տարածքները կազմել են 32.7 հազ.հա,

2013թվականի տվյալներով դրական ճնշում ունեցող համայնքների թիվը կազմել  է 13 համայնք 10.2 հազ. հա տարածքով: Մինչև 2000թ. Սևջուր գետից Արևշատի և Ռանչպարի պոմպակայաններով Ստորին-Հրազդանի ջրանցք է մղվել շուրջ 90 մլն խ.մ. ջուր և Սևանա լճից օգտագործվել է ընդամենը 5-10 մլն խ.մ. ջուր:

Արևշատի պոմպակայանը, գետի ելքերի բացակայության արդյունքում, սկսած 2004թ, չի շահագործվում, իսկ Ռանչպարի պոմպակայանով 2017թ. Ստորին-Հրազդանի ջրանցք է մղվել  ընդամենը 8.մլն խ.մ և Սևանա լճից օգտագործվել է շուրջ 80 մլն խ.մ. ջուր:

Նախկինում Սևջուր գետից 3 պոմպակայանների և երկու ինքնահոս ջրանցքների միջոցով ոռոգվել են շուրջ 6000 հա հողատարածքներ, ներկայումս ոռոգվում է ընդամենը մոտ 2000 հա:

Արմավիրի տարածաշրջանի Զարթոնք, Արտաշար, Եղեգնուտ, Երասխահուն և Վարդանաշեն համայնքների շուրջ 1500 հա հողատարածքների ոռոգումը խիստ վտանգված է և հրատապ խնդիր է՝ հորատել 12 և վերականգնել ևս 12 խորքային հորեր:

Նախագծային փաստաթղթերն առկա են, հայտարարվել է մրցույթ, շահող կազմակերպությունները հայտնի են, պահանջվող 665.8 մլն դրամ միջոցների բացակայության պատճառով աշխատանքներն առայժմ չեն իրականացվում:

Իր երկշաբաթյա  աշխատանքի ընթացքում՝ այսօր ևս՝ արդեն երրորդ անգամ, Արմավիրի մարզի նշված տարածաշրջան է այցելել Ջրային կոմիտեի նախագահ Ինեսսա Գաբայանը՝ լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների ընկերակցությամբ։

Կոմիտեի ղեկավարը հանդիպումներ է ունեցել ջրօգտագործողների, ՋՕԸ պատասխանատուների, համայնքների ղեկավարների հետ, ներկայացրել ստեղծված իրավիճակի կարգավորման հրատապ և հետագա ուղիները, լսել ոռոգման ջրի հետ կապված՝ գյուղացիների մտահոգություններն ու վստահեցրել, որ եղած ջուրը խելամիտ կօգտագործվի և արդար կբաշխվի, կբացառվեն նախկին բացթողումները։

Աղբյուր` Փաստինֆո