Փաստ ինֆո

Այն, որ նոր պետականության հիմնադիր Արամ Մանուկյանի, Արամի արձանը հանրության բոլոր շերտերի միտքն է շարժել, քննարկման, բանավեճի առարկա դառնալով՝ ընդհուպ ամենածայրահեղ գնահատականներ, վկայում է, որ մարդիկ անտարբեր չեն մայրաքաղաքի կարևոր մի հատվածի մշտական բնակիչ դարձած խորհրդանշային անհատի հանդեպ:

Երբ ասում եմ, որ տարիներ առաջ Առնո Բաբաջանյանի արձանի շուրջ էլ նման մթնոլորտ էր ստեղծված, նկատի չունեմ բացառապես և միայն Առնոյի քանդակի գեղարվեստական արժանիքները, որոնք, ի դեպ, կատեգորիկ մերժում էին այն օրերին քանդակագործ Դավիթ Բեջանյանի ընդդիմախոսները: Իմ շեշտադրումը գլխավորապես տվյալ գեղարվեստական ստեղծագործության երևութական լինելուն է վերաբերում: Ի վերջո, արվեստը, շատ անհատական ապրումի արգասիք լինելով, միաժամանակ նաև նույնքան անհատական ընկալում է ունենում:

Բնականաբար, այս համատեքստում առանց բանավեճի, առանց բևեռայնության, առանց սիրո և ատելության դրսևորումների հնարավոր չի լինում: Տարիներ շարունակ ոստիկանության առջև տեղակայված Արամի՝ խստաբարո և կանոնիկ, շաբլոն ոճի մեջ ինքնապարփակ կիսանդրին ոչ մեկին չհուզեց: Լա՞վ էր, իհարկե՝ ոչ:

Բազմիցս եմ ասել՝ մոնումենտալ քանդակներից հոգնել է Երևանը, մարդկային, մարդեղեն քանդակների պակաս ունենք մենք: Ավելի դասական-մոնումենտալ, քան՝ Միքայել Նալբանդյանի արձանն է, հաստատ էլ չենք ունենա: Ուղղակի չարժե էլ ընդօրինակել: Դա անցած էտապ է, անցած փուլ:

Հիմա՝ եկել է քանդակագործ Դավիթ Մինասյանի Արամը, եկել է եռագույնի մեջ փաթաթված, քանզի պետականության ամենագունեղ խորհրդանիշը հենց դրոշն է: Պատահական չէ, որ առաջնորդները միշտ էլ փարում են դրոշին, մեր ապրած օրերում Մովսես Գորգիսյանի օրինակը՝վկա, որ առաջինը բարձրացրեց եռագույնը՝ Երրորդ հանրապետության: Մինչ այդ՝ հետխորհրդային վաղ շրջանում եռագույնը թաքուն էր, անթաքույցն էլ՝ թևկապի հանգույն էր, մի տեսակ՝ ավելի նեղ- նշանային, ավելի ընդհատակյա... Մինչև Մովսեսը առաջնորդեց և եռագույնը ծածանեց անվախ՝ որպես անկախության խորհուրդ ու խորհրդանիշ:

Իսկ Արամը, հենց Արամն է եռագույնը բերողը և կրողը և ուրեմն, բնավ տարօրինակ չպետք է լիներ այն, որ առաջնորդի ծնունդը բառի բուն իմաստով որպես դրոշակակրի հայտնություն է:

Վստահ եմ, պետականության խորհրդանիշ-եռագույն դրոշի թատերական երևութականացման մեջ ոչ պակաս բաժին ունի նաև Անդրանիկ Ծառուկյանն իր հայտնի բանաստեղծությամբ:

...Արյունից ծնված երիզ մի կարմիր,
Երկնքից պոկված ծվեն մի կապույտ,
Հասուն արտերի շողն արևագույն,
Եվ վեց դարերի խավարի վրա`
Դրոշ` Եռագույն…

Ավելին, եթե նկատել եք՝ Արամին պարուրող եռագույնի երանգները հենց բանաստեղծության քանդակային վերծանությունն են:

Կարծում եմ, որպես առաջնորդ՝ Արամի կերպարի բացահայտման համատեքստում ամենաուժեղ դրվագը գլուխն է՝ մտքի ուժի, ուղեղային կենտրոնը: Հետևելով հատկապես մասնագիտական գնահատականներին, զգում ու համոզվում եմ, որ այս տպավորությունն ազդու է և դեռ ազդեցության դաշտը տարածվելու է:

Ինչ վերաբերում է տեղին և տարածքին, ապա դրոշակակիր հերոսի հայտնությունը Հանրապետության Հրապարակ անունը կրող խորհրդանշային կայարանից է, հանգրվան, ուր հանդիպում են Առաջին և Երրորդ հանրապետությունները: Այս հանդիպման համար էլ, վստահ եմ՝ պետականության սիմվոլիկան իր գործունեության հիմքում դրած երևելի ճարտարապետը՝ Ջիմ Թորոսյանը, հյուրընկալ էր լինելու:

Հաստատ կարելի է տարածություն և ժամանակի անպարագիծ ընկալումներով էլի ու էլի հեռուն գնալ, բայց ավելի ճիշտ է թողնել, որ մարդու երևակայությունը թռիչքներ ունենա...

Հեղինակ՝ Անահիտ Եսայան

Աղբյուր` Փաստինֆո