Փաստ ինֆո

Առանձին կայքերում հրապարակումներ են հայտնվել, որոնք ակնհայտորեն աղավաղում են Բարձրագույն դատական խորհրդի ԲԴԽ 23-Ո-47 որոշման էությունը: Այս մասին հաղորդագրությամբ է հանդես եկել Դատական դեպարտամենտի մամուլի ծառայությունը:

«Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 22-րդ հոդվածը սահմանում է.

«1. Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատական տարածքը համապատասխանաբար Երևան քաղաքի, մարզի կամ մարզերի տարածքն է:

2. Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանն ունի կենտրոնական և այլ նստավայրեր: Բարձրագույն դատական խորհուրդն ուսումնասիրում է համապատասխան դատարանի նախագահի առաջարկությունը և կայացնում է որոշում դատարանի նստավայրերը և նստավայրի սպասարկման տարածքը սահմանելու մասին»:

Միաժամանակ Օրենսգրքի 26-րդ հոդվածը սահմանում է.

«1. Մասնագիտացված դատարանների դատական տարածքը Հայաստանի Հանրապետության տարածքն է:

2. Մասնագիտացված դատարանների կենտրոնական նստավայրերը գտնվում են Երևան քաղաքում:

3. Մասնագիտացված դատարաններն ունեն նստավայրեր մարզերում: Բարձրագույն դատական խորհուրդն ուսումնասիրում է համապատասխան դատարանի նախագահի առաջարկությունը և կայացնում է որոշում մասնագիտացված դատարանների նստավայրերը և նստավայրի սպասարկման տարածքը սահմանելու մասին»:

Ակնհայտ է, որ Բարձրագույն դատական խորհուրդը երկու դեպքերում էլ սահմանադրական օրենքով է լիազորված որոշելու դատարանների նստավայրերը և նստավայրի սպասարկման տարածքը: Պայմանն այն է, որ նման որոշման կայացման հիմքը համապատասխան դատարանի նախագահի հիմնավորված առաջարկությունն է:

Բացի դրանից, Օրենսգրքի 89-րդ հոդվածի 25-րդ մասի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդը «սահմանում է առաջին ատյանի դատարանների` սույն Օրենսգրքով չսահմանված նստավայրերը, նստավայրերի սպասարկման տարածքը, հաստատում է դատավորների` ըստ նստավայրերի և մասնագիտացման բաշխումն ու թվակազմը»:

Բարձրագույն դատական խորհրդի հիշյալ որոշումն այս լիազորությունների իրականացման կարգն է միայն ամրագրում՝ հաշվի առնելով, որ.

1. դատարանի նախագահի առաջարկությամբ նստավայրերի սահմանումը և հնարավոր փոփոխություններն անմիջականորեն առնչվում են այս կամ այն նստավայրում դատավորների բաշխմանն ու թվակազմին,

2. որպես տվյալ դատարանի (այլ ոչ նստավայրի) դատավոր նշանակված անձի համար պետք է կանխատեսելի լինեն նույն դատարանի նստավայրերի փոփոխման, ինչպես նաև դրա շրջանակներում իր հնարավոր տեղափոխման հիմքերը և կարգը,

3. կարող են լինել բացառիկ դեպքեր, երբ դատարանի նախագահը, արդարադատության արդյունավետության շահերից ելնելով, առաջարկի փոփոխություններ կատարել տվյալ դատարանի նստավայրերի կամ դրանց սպասարկման տարածքի առնչությամբ:

Այս խնդրի լուծումը` բացառիկ դեպքերում և դատարանի նախագահի հիմնավորված առաջարկի հիման վրա, Օրենսգրքի համաձայն՝ բացառապես Բարձրագույն դատական խորհրդի իրավասության հարցն է: Այն չի կարող պայմանավորվել տվյալ նստավայրի դատավորի հայեցողությամբ, քանի որ նստավայրերում դատավորների բաշխման ու թվակազմի հարցը լուծելիս առաջնահերթ նշանակություն պետք է ունենան արդարադատության շահը և դատարանի մատչելիությունը, առավել ևս, որ գործող Օրենսգիրքն իր մշտական բնակության վայրից դուրս պաշտոնի նշանակված դատավորին երաշխավորում է տվյալ վայրում բնակարանի վարձին համարժեք փոխհատուցում ստանալու իրավունք (57 հոդվ., մաս 5):

Խորհուրդը նաև նախատեսել է, որ բացառապես դատավորների դիմումի հիման վրա կարող է քննության առարկա լինել նույն դատարանի ներսում մեկ նստավայրից մյուսը պաշտոնների փոխանակման կամ առաջացած թափուր պաշտոնին տեղափոխվելու կարգով նրանց հնարավոր փոխադրման հարցը: Առանց համապատասխան պատճառաբանված դիմումի Խորհուրդը նման հարց քննության առնել չի կարող: Չի կարող այս հարցով դիմել նաև դատարանի նախագահը: Նրա եզրակացությունն ունի միայն խորհրդատվական նշանակություն:

Եթե սույն պարզաբանումներից հետո առանձին անձանց մոտ դարձյալ կպահպանվի կանխակալ տրամադրվածություն, նրանք կարող են այցելել Դատական դեպարտամենտ և ստանալ առավել մանրամասն ու մատչելի պարզաբանումներ:

Աղբյուր` Փաստինֆո