Փաստ ինֆո

Երեկ ՀՀ կրթության և գիտության փոխնախարար Արևիկ Անափիոսյանը tert.am-ին
հարցազրույց է տվել Արարատյան բակալավրիատի (ԱԲ) վերաբերյալ: Հարցազրույցը մտահոգիչ
է, քանի որ դրանում համադրվում են անհամադրելի թվեր և երևույթներ: Այս կապակցությամբ
հայտնում ենք հետևյալը:
1. ԱԲ ծրագրի իրականացման նպատակով «Այբ» հիմնադրամին 2015–2018 թթ. պետության
հատկացրած և նախատեսած 2,5 մլրդ ՀՀ դրամը կազմում է 2015–2018 թթ. ՀՀ կրթության բյուջեի`
509 մլրդ ՀՀ դրամի մոտ 0,5 տոկոսը (ՀՀ կրթության բյուջեն այստեղ`
http://edu.am/index.php/am/about/view/78): ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունը
կրթությանը տրամադրվող օժանդակ ծառայությունների համար 2015–2018 թթ. հատկացրել է մոտ
54 մլրդ ՀՀ դրամ: ՀՀ կրթության բյուջեի այս տողում են ԱԲ-ին (ԿԳԱԾ) տրված պետական
հատկացումները` 2,5 մլրդ ՀՀ դրամը, որը կազմում է նշված բյուջետային տողով ֆինանսավորման
4,7 տոկոսը: Կրթությանը տրամադրվող օժանդակ ծառայությունների համար նախատեսված
գումարները մասնավորաբար ուղղված են կրթության զարգացման և բարելավման տարբեր
ծրագրերի, որոնք իրականացվում են այդ թվում մի շարք ոչ պետական կառույցների կողմից:
Թեպետ նշված ժամանակահատվածում ուսումնական հաստատությունների վերանորոգման կամ
հիմնանորոգման պլանավորված ծախսերը նույնպես այս տողում են և կազմում են 17,5 մլրդ ՀՀ
դրամ (այդ թվում` ԱԶԲ-ի աջակցությամբ սեյսմիկ պաշտպանության ծրագիրը), սակայն
շինարարության և կրթության բովանդակության վրա կատարվող ծախսերը տրամաբանությամբ
տարբեր բաներ են: Համանման ծախսեր կատարում է ցանկացած երկիր, որովհետև կրթության
համար կարևոր է ոչ միայն եղածը պահպանելը, այլ նաև կրթական ծրագրեր ստեղծելն ու
զարգացնելը, նորարարություն խթանելը և այլն:
2. Ճիշտ չէ կրթության բյուջեի հատկացումների 0,5 տոկոսը կամ համապատասխան
բյուջետային տողի 4,7 տոկոսը թիրախավորելը, խնդիրը քաղաքականացնելը: Անհրաժեշտ են
ստուգումների հավասարություն և անաչառություն, ստուգման գործընթացի արդյունավետություն,
բովանդակային և մասնագիտական քննարկումներ: Եթե ստուգում են, պետք է ստուգեն բոլորին,
և միայն ստուգելուց հետո կարելի է կարծիք հայտնել: Այնինչ կատարվում է ճիշտ հակառակը:
3. Համեմատություններ կատարելիս պետք է համեմատել համեմատելի բաներ: Կարիք չկա
կրթության բովանդակությունը և որակը խառնել դպրոցի զուգարանի և կոյուղու խնդիրների հետ`
ապակողմնորոշելով մարդկանց: Դպրոցների վերանորոգումը շատ կարևոր է, բայց կրթության
որակը պակաս կարևոր չէ: Այժմ օրինակով համեմատենք համեմատելի բաներ: 2004-2014 թթ.
ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագրեր միայն Համաշխարհային բանկի վարկային
ծրագրերով ստեղծելու և ներդնելու վրա կատարված ծախսերը կազմում են 9,3 մլն ԱՄՆ դոլար
(ներառված չեն պետական բյուջեից յուրաքանչյուր տարի ԿԱԻ-ին այդ նպատակով տրվող
«Այբ» կրթական հիմնադրամ 2/3
գումարները), իսկ ԱԲ-ի ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագրի ստեղծման և ներդրման
առաջին փուլի վրա ծախսվել է 0,6 մլն ԱՄՆ դոլար, այսինքն՝ 15 անգամ քիչ: Պետական
վերապատրաստման ծրագրերի միջին տևողությունը 5 օր է, իսկ ԱԲ-ինը՝ 1 տարի: Մի շարք
հետազոտություններ ցույց են տալիս, որ պետական վերապատրաստման ծրագրերը պետք է
հիմնովին փոխվեն և համապատասխանեցվեն միջազգային որակական չափանիշների, իսկ ԱԲ-
ի ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագիրը համապատասխանում է OECD TALIS-ի
հետազոտության չափանիշներին: Հայաստանում ուսուցիչների զարգացման պետական ծրագրի
մշակման խորհրդատվության համար պետությունը շուրջ 0,7 մլն ԱՄՆ դոլար է վճարել հետևյալ
միջազգային խորհրդատուներին` Anglia Assessment LTD, IE Partners LTD, ABU Consult Germany: Իսկ
ԱԲ-ի` բոլոր ուսուցիչների համար միջազգային որակի, հայալեզու վերապատրաստման ծրագրի
խորհրդատվության բյուջեն կազմել է 0,4 մլն ԱՄՆ դոլար, և խորհրդատուն է UCL Institute of
Education-ը, որն առաջինն է կրթության ոլորտի համաշխարհային բուհերի դասակարգման
աղյուսակում` ըստ QS World University Ranking-ի:
4. 2016 թ. կատարված Կրթության չափորոշիչիվերլուծությունը(«Այբ» հիմնադրամի և «Ի-Վի
քոնսալթինգ» ընկերության կողմից կատարված) լավագույնս ցույց է տալիս մեր հանրակրթական
պետական չափորոշիչի և առարկայական ծրագրերի վատթար վիճակն ու
անհամապատասխանությունը միջազգային չափանիշներին (հղումը այստեղ`
http://www.cfep.am/files/legislation/538.pdf): Իսկ ԱԲ-ն ունի միջազգային ճանաչում և ԱԲ-ի շնորհիվ՝
Հայաստանը որպես երկիր հայտնվել է միջազգային ճանաչման ամենահեղինակավոր ցանկերում:
Օրինակ` UCAS-ըճանաչում է ԱԲ-ըև դրանով` Հայաստանը, բայց չիճանաչում ՀՀ հանրակրթական
ատեստատը` այն անբավարար համարելով հեղինակավոր բուհեր ընդունվելու համար:
Համեմատության համար նշենք, որ UCAS-ը նաև չի ճանաչում և հեղինակավոր բուհեր ընդունվելու
համար բավարար չի համարում Ադրբեջանի, Վրաստանի, Ռուսաստանի, Չինաստանի և շատ այլ
երկրների հանրակրթության որակավորումները:
5. ԱԲ ծրագիրը համաքննվել է Քեմբրիջի համալսարանի և UK NARIC-ի պես հեղինակավոր
կազմակերպությունների կողմից: UK NARIC-ի կայքում (հղումն այստեղ`
https://www.naric.org.uk/News%20Story.aspx?NewsID=656) մասնավորաբար ասվում է, որ ԱԲ-ը
համապատասխանում է միջազգային ամենաբարձր չափանիշներին, օրինակ՝ բրիտանական A
Level-ին և ամերիկյան Advanced Placement-ին:
6. Իր կրթական բովանդակությամբ, ուսուցիչների պատրաստման և դպրոցների
ինստիտուցիոնալ զարգացման ծրագրերով, քննական համակարգով` ԱԲ-ը մեր հանրակրթության
կարևոր ձեռքբերումն է և Հայաստանի քաղաքացիների հարստությունը: Մենք բոլոր
կառավարությունների հետքննարկել ենք և պատրաստենք քննարկելու ԱԲ-իներդրմանուղիները,
դպրոցների ընդգրկման ծավալները և ռազմավարությունը: Ուզում ենք շեշտել, որ ԱԲ-ը որպես
ծրագիր ամբողջական փաթեթ է, և որևէ մասի առանձնացում ու ներդրում չի կարող արդյունավետ
լինել: Բացի դրանից, ներդրման համար անհրաժեշտ է պրոֆեսիոնալ մասնագետների թիմ, որը
տարիների ընթացքում ձևավորել է «Այբ» հիմնադրամը:
7. «Այբ»-ը Հայաստանի հեղինակավոր կրթական կառույցներից մեկն է, որը
համագործակցել և շարունակում է համագործակցել Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական
ինստիտուտի, Հարվարդի համալսարանի, Քեմբրիջի համալսարանի, Լոնդոնի համալսարանական
քոլեջի Կրթության ինստիտուտի և այլ հեղինակավոր միջազգային կառույցների հետ: ԱԲ-ի
նկատմամբ քաղաքականացված մոտեցումը և քաղաքական պատճառներով դրա կասեցումը մեծ
հարված կարող է հասցնել մեր երկրի միջազգային հեղինակությանը:
«Այբ» կրթական հիմնադրամ 3/3
8. «Այբ» կրթական հիմնադրամը, որը ներկայացնում է բարերարների մի մեծ համայնք և
ունի որոշումներ կայացնելու մշակված մեխանիզմներ, համաֆինանսավորել է այս ծրագիրը` ցույց
տալով Հայաստանի կրթությանը ծառայելու լավագույն օրինակներից մեկը: «Այբ»-ը համարում է,
որ պետք է աջակցել պետությանը` լավագույն կրթության հնարավորությունընձեռելու Հայաստանի
բոլոր երեխաներին:
Ամփոփելով ակնկալում ենք բովանդակային երկխոսություն ԱԲ-ի և ընդհանրապես
կրթության զարգացման ծրագրերի ու տեսլականի շուրջ: Երկխոսությունը և
համագործակցությունը արդյունավետ որոշումների հասնելու բանալիներն են: Միակողմանի
որոշումները բերելու են հակարդյունք, և ԿԳՆ-ի միակողմանի հռետորաբանությունը չի նպաստում
մեր ժողովրդի միասնականության հասնելու սպասումներին: Հազարավոր մտածող և սրտացավ
մարդիկ, որոնք ականատես եղան մեր հեռակա և թեժ հրապարակային բանավեճին, ԿԳՆ-ից և
«Այբ»-ից սպասում են երկխոսությունև համագործակցություն: Շահելու ենք բոլորս: Շահելու են մեր
պայծառ երեխաները:
«Այբ» կրթական հիմնադրամ

Աղբյուր` Փաստինֆո