Փաստ ինֆո

Ուղիղ հարյուր տարի առաջ այս օրը՝ 1918թ. մայիսի 28-ին հայ ժողովրդի պատմության մեջ տեղի ունեցավ աննախադեպ մի իրադարձություն. մեր իրականության մեջ առաջին անգամ հիմնադրվեց պետություն, որտեղ իշխանությունը պատկանում է ոչ թե թագավորի, ոչ թե իշխանների, այլ իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին, քաղաքացիներին, և այդ պատճառով այս պետությունը կոչվեց հանրապետություն, Հայաստանի Հանրապետություն:

Այս մասին Հայաստանի Առաջին Հանրապետության կազմավորման հարյուրամյակին նվիրված հանդիսությանը Սարդարապատում հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:

Ու քանի որ մեր ժողովրդի պատմության մեջ նման բան նախկինում երբեք չէր եղել, այս պետությունը կոչում ենք նաև Առաջին Հանրապետություն: Իր պատմության մեջ առաջին անգամ հայ ժողովուրդը ոչ թե հպատակ էր, այլ քաղաքացի, ոչ թե ծառա էր, այլ տեր, և սա ճակատագրական շրջադարձ էր: Իհարկե, դա առայժմ միայն իրավական կարգավիճակի փոփոխություն էր, բայց այդ կարգավիճակը հայ ժողովուրդը ոչ թե նվեր ստացավ ինչ-որ մեկից, այլ նվաճեց քրտինքով ու արյունով, Բաշ-Ապարանում և Սարդարապատում տարավ իր պատմության փառահեղ հաղթանակներից, ջախջախելով թուրքական զորամիավորումներին, և այդ հաղթանակի թագն ու պսակը դարձավ Առաջին Հանրապետության հռչակումը:

Հերոսական այս ճակատամարտերի պատմությունը աներևակելի է. այդ ինչպե՞ս կարողացավ ցեղասպանության ենթարկված, սրի քաշված, թալանված ու ոչնչացման եզրին կանգնած հայ ժողովուրդը հաղթել թուրքական բանակին: Արդյո՞ք դրա համար կային սոցիալ-տնտեսական, ռազմա-քաղաքական նախադրյալներ, ո՛չ և երիցս ո՛չ: Պրագմատիզմի և սառը հաշվարկի տեսակետից հայ ժողովուրդը չուներ հաղթելու ոչ մի շանս, ոչ մի հնարավորություն, բայց մենք հաղթեցինք, որովհետև սթափեցնող միասնացումով հասկացանք, որ մեր երակներով հոսում է Մեսրոպ Մաշտոցի արյունը, Արտաշես արքայի արյունը, Վարդան Մամիկոնյանի արյունը:

Հայ ժողովուրդը հաղթեց, որովհետև իր պատմության վերջին չորս հարյուր տարում առաջին անգամ հույսը դրեց ոչ թե ուրիշների, այլ ինքն իր վրա, հայ ժողովուրդը հաղթեց, որովհետև հասկացավ, որ ազգային պետությունն է ինքնության ու արժանապատվության միակ երաշխիքը, որ մեզ՝ քաղաքացիներիս, պատկանող պետությունն է միայն, որ կարող է ապահովել մեր իրավունքը, մեր անվտանգությունն ու ապագան:

Մենք հասկացանք, որ ազգային որևէ երազանք հնարավոր չէ ի կատար ածել առանց պետություն ունենալու, ինքնիշխանություն ունենալու, անկախություն ունենալու, և անկախ պետությունը յուրաքանչյուր ազգային երազանք ի կատար ածելու առաջին անհրաժեշտ նախապայմանն է: Հայ ժողովուրդը հաղթեց, որովհետև ուներ Արամ Մանուկյանի պես նվիրյալ առաջնորդ, ով պատրաստ էր ոչ թե վայելել իշխանության բարիքները, այլ կրել զրկանքներ և զոհվել հանուն սեփական ժողովրդի, ով պատրաստ էր հանուն իր ժողովրդի կռիվ տալ մինչև կյանքի վերջին վայրկյանները:

Հայ ժողովուրդը հաղթեց, որովհետև ուներ այնպիսի զորահրամանատարներ, ինչպես Թովմաս Նազարբեկյանը, Դրոն, Մովսես Սիլիկյանը, Դանիել Բեկ-Փիրումյանը, հայ ժողովուրդը հաղթեց, որովհետև որոշեց հաղթել, հայ ժողովուրդը հաղթեց և դրանից հետո հաղթել է բոլոր այն դեպքերում, երբ որոշել է, որ պետք է հաղթի և հավատացել է ինքն իրեն, իր մտքին, իր բազկին, իր անցյալին և ապագային: Սա է մեր ժողովրդի հաղթանակի բանաձևը՝ մենք հաղթել ենք և հաղթելու ենք բոլոր այն դեպքերում, երբ որոշենք հաղթել, և մեր հույսը դնենք մեր և ոչ թե ուրիշների վրա և չընկրկենք որևէ դժվարության առաջ և սիրենք, անսահման սիրենք մեր Հայրենիքն ու միմյանց և չփորձենք մեր նեղ անձնական շահերը կապել սեփական ժողովրդի և պետության վզին և յուրաքանչյուր քաղաքացի գիտակցի, որ տեր է սեփական երկրում, ոչ թե հպատակ, և սիրո այդ զգացումը ոչ միայն իրավունք է, այլև պարտականություն, այլև պարտավորություն, երբ Հայրենիքի ամեն անկյան վերաբերվենք խանդաղատանքով և մեկս մյուսիս վերաբերվենք հարգանքով, համբերությամբ ու արժանապատվորեն:

Սարդարապատի հաղթանակից ուղիղ հարյուր տարի անց՝ 2018թ. ապրիլ-մայիսին, հայ ժողովուրդը տարավ իր հերթական փառահեղ հաղթանակը՝ սեփական իշխանությունը հաստատելով, սեփական Հայրենիքում: Այդ հաղթանակը նույնքան անհնար էր թվում, և շատերը մինչև օրս հարց են տալիս, թե ինչպե՞ս դա պատահեց և ինչո՞ւ: Պատասխանը հետևյալն է՝ հայ ժողովուրդը հերթական անգամ հույսը դրեց իր և ոչ թե ուրիշների վրա: Հայ ժողովուրդը հավատաց ինքն իրեն, վստահեց իր ուժերին և ապագային: Հայ ժողովուրդը պիտի հաղթեր, որովհետև իր երակներում հոսում է Սարդարապատի ու Բաշ-Ապարանի հերոսների արյունը, Արամ Մանուկյանի արյունը, Թովմաս Նազարբեկյանի արյունը, Մովսես Սիլիկյանի արյունը, Դանիել Բեկ-Փիրումյանի արյունը:

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն իր խոսքում նշեց, որ Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը ընդամենը երկու տարվա կյանք ունեցավ, բայց Առաջին Հանրապետության հիմնադիր հայրերը անհեռանկար գործերով չէին զբաղվում, այլ Հայոց նոր պետականության հիմքերն էին դնում: Միայն Առաջին Հանրապետության գոյության շնորհիվ է, որ Հայաստանը Խորհրդային Միության կազմում ընդգրկվեց որպես լիարժեք միութենական հանրապետություն և միայն այս կարգավիճակի շնորհիվ է, որ Հայաստանը կարողացավ անցնցում դուրս գալ ԽՍՀՄ կազմից և ստանալ միջազգայնորեն ճանաչված անկախ երկրի կարգավիճակ: Ասել է, թե՝ Առաջին Հանրապետության հիմնադրումը պսակվեց Երրորդ Հանրապետության հռչակմամբ, փառավորվեց արցախյան պատերազմում մեր ժողովրդի տարած հաղթանակով և աշխարհահռչակվեց ոչ բռնի, թավշյա, ժողովրդական հեղափոխությամբ, ասաց ՀՀ վարչապետը:

«Եվ ահա հայ ժողովուրդը, Հայաստանի քաղաքացին այսօր տոնում է Առաջին Հանրապետության հարյուրամյակը, և հայ ժողովուրդը, Հայաստանի քաղաքացին ապրում է քաղաքացիական պատմության ամենափառապանծ էջը, երբ երկրում հաստատված է ժողովրդի անշրջելի իշխանություն և այլևս երբեք ոչ ոք չի համարձակվի բռնանալ ժողովրդի կամքի վրա, այլևս երբեք որևէ մեկը չի համարձակվի ժողովրդին նվաստացնել ընտրակաշառքի, վարչական հարկադրանքի կամ որևէ այլ միջոցով: Հայ ժողովրդի վերածնունդն ու թռիչքը կասեցնելու, ժողովրդի հույսն ու լավատեսությունը կոռուպցիայի ու ամենաթողության մեջ խեղդելու ցանկացած փորձ կարժանանա ջախջախիչ հակահարվածի, և Հայաստանի Հանրապետության հաղթական քաղաքացին այլևս երբեք թույլ չի տա պետականության կամ քաղաքացիության կորուստ, ինքնիշխանության և իրավունքի կորուստ, հավատի և լավատեսության կորուստ:

Հայաստանի Հանրապետությունը Երկիր մոլորակի վրա պետք է գոյություն ունենա հավիտյան: Հայաստանի դրոշը պետք է հավիտյան ծածանվի՝ խորհրդանշելով մեր ոգին և հպարտությունը, մեր ազատությունն ու ինքնիշխանությունը, և մեզ համար այսօր պատմական աննախադեպ հնարավորություն է ստեղծվել դառնալ մեր ժողովրդի հազարամյա ցավերի դարմանողը, անփարատելի սգի ամոքիչը, դարավոր երազանքների իրականացնողը»,- ասաց Նիկոլ Փաշինյանը, հավելելով՝ կեցցե՛ հայ ժողովրդի հաղթանակների մայիսը, կեցցե՛ն Բաշ-Ապարանի, Ղարաքիլիսայի, Սարդարապատի հերոսները, կեցցե՛ն Առաջին Հանրապետության հիմադիր հայրերը, և ուրեմն՝ կեցցե՛ ազատությունը, կեցցե՛ Արցախի Հանրապետությունը, կեցցե՛ Հայաստանի Հանրապետությունը, կեցցե՛նք մենք ու մեր երեխաները, որ ապրում ենք ու շարունակելու ենք ապրել ազատ և երջանիկ Հայաստանում:

ՀՀ վարչապետը շնորհավորեց հայ ժողովրդին Հայաստանի Առաջին Հանրապետության և մայիսյան հերոսամարտերի հարյուրամյակի առիթով: «Փա՛ռք Հայաստանի Հանրապետությանը, փա՛ռք Հայաստանի զինված ուժերին», - այս բառերով ավարտեց իր խոսքը Նիկոլ Փաշինյանը:

Աղբյուր` Փաստինֆո