Փաստ ինֆո

Զանգվածային ցույցեր են սկսվել մեկ շաբաթ առաջ հավկիթի թանկացման դեմ ակցիայից: Շուտով բողոքի ցույցերը սկսել են անցկացվել ամբողջ երկրով և ձեռք բերել քաղաքական երանգավորում:

Համարվում է, որ հիմնական հարթակը, որի միջոցով մարդիկ իմանում էին բողոքի ցույցերի մասին և համակարգում իրենց գործողությունները, եղել է Telegram-ի մեսենջերը:

Վերջին տարիներին Թեհրանը սկսել է արգելափակել Վիկիպեդիայի կայքէջը, YouTube-ը, Facebook-ն ու Twitter-ը:

Զարմանալի չէ, նշում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը, որ այդ իրավիճակում Telegram-ն Իրանում ունի ռեկորդային ցուցանիշներ: Հավելվածից օգտվում է 40 մլն-ից ավելի մարդ՝ դա երկրի բնակչության համարյա կեսն է: Իրանը նաև խոշորագույն շուկան է Telegram-ի համար օգտատերերի թվով:

Իրանի ներկայիս ղեկավար Հասան Ռոուհանին իր նախընտրական արշավի ժամանակ խոստացել էր, որ չի արգելափակելու Instagram-ն ու WhatsApp մեսենջերը: Բողոքի ցույցերի սկսվելուց ճիշտ մեկ շաբաթ առաջ Ռոուհանին կրկնել է այդ խոստումը:

Շատ իրանցիներ օգտագործում են Telegram-ը ազգականների ու ընկերների հետ շփվելու համար, սակայն ոչ միայն դրա համար: Telegram-ում կարելի է գտնել նորություններ, որոնց չես հանդիպի Իրանի պաշտոնական ԶԼՄ-ների հաղորդագրություններում:

Իրանի կիբերանվտանգության հարցերով բարձրագույն խորհրդի հետազոտության տվյալներով, երկրում Telegram-ի միջին վիճակագրական օգտատերը բաժանորդագրված է 18 և ավելի ալիքների:

Ընդ որում, սովորաբար նման ալիքներից յուրաքանչյուրն ունի 5 հազարից ոչ պակաս բաժանորդ:

Ամենաժողովրդականություն վայելող խմբերից մեկը՝ BBC-ի պարսկական ծառայության ալիքը, ունի 1,2 մլն-ից ավելի բաժանորդ:

Ընդ որում, BBC-ի պարսկական ծառայությունը պաշտոնապես արգելված է Իրանում և հեռարձակվում է Լոնդոնից: Ծառայության աշխատակիցները և նրանց ընտանիքները իրանական իշխանությունների կողմից պարբերաբար ենթարկվում են հետապնդումների:

Բողոքի ցույցերի սկսվելուց շատ չանցած Իրանի Տեղեկատվական ու հեռակոմունիկացիոն տեխնոլոգիաների նախարարությունը հայտարարել է, թե իբր Telegram-ը հրաժարվում է արգելափակել որոշ «ահաբեկչական ալիքներ»:

Գերատեսչությունում պահանջել են, որպեսզի մեսենջերը դադարեցնի ալիքի աշխատանքը, որով Մոլոտովի կոկտելի օգտագործմամբ զանգվածային անկարգությունների կոչ են անում:

Telegram-ի ստեղծող Պավել Դուրովն ի պատասխան հայտարարել է, որ մեսենջերը արգելափակում է բռնության կոչեր անող ալիքները ընդամենը մի քանի ժամվա ընթացքում: Ըստ Դուրովի, իրանական չինովնիկների հիշատակած ալիքը նույնպես փակվել է:

Այդ որոշումն առաջացրել է իրանական ընդդիմադիր ակտիվիստների քննադատության փոթորիկ: Նրանք Telegram-ի գործողությունները որակել են որպես կապիտուլյացիա և զիջում իշխանություններին:

ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչության և Ազգային անվտանգության գործակալության նախկին աշխատակից Էդվարդ Սնոուդենը, ով ներկայումս բնակվում է Ռուսաստանում, նախազգուշացրել է Դուրովին, որ իրանական իշխանությունները կարող են կանգ չառնել միայն մեկ ալիք արգելափակելու խնդրանքի վրա:

Սնոուդենը իրավացի է եղել: Բողոքների չորրորդ օրը Իրանի իշխանությունները արգելափակել են Telegram-ը ու դրա հետ միասին նաև Instagram սոցցանցը:

Դուրովն ընդգծել է, որ Telegram-ն իր կողմից չի արգելափակել և ոչ մի ալիք, որը խաղաղ բողոքի ցույցերի կոչ է արել:

Իրանի որոշ կրոնական առաջնորդներ արդեն կոչ են անում մշտապես արգելափակել մեսենջերը:
Այդ ընթացքում շատ օգտատերեր միացել են WhatsApp-ի մեսենջերին: Այն դեռևս աշխատում է Իրանի տարածքում:

Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հրամանատար, գեներալ Մոհամմադ Ալի Ջաֆարին չորեքշաբթի հայտարարել է երկրում «խռովության ավարտի ու ապստամբության պարտության» մասին:

Սոցցանցերում դեռևս շարունակվում են ցույցերի տեսանյութեր ու լուսանկարներ հայտնվել, նրանց ակտիվությունը նվազում է:

Իրանում բողոքի զանգվածային ակցիաները չէին հանդարտվում համարյա մեկ շաբաթ: Դա հազվադեպ ու բավականին անսպասելի երևույթ է այդքան զարգացած ռեպրեսիվ ապարատ ունեցող երկրի համար: Բարձր ինֆլյացիայից, իսլամական հոգևորականության իշխանությունից ու երկրի արտաքին քաղաքականությունից դժգոհների բողոքներն Իրանում խոշորագույններն են դարձել 2009թ.-ից ի վեր, այն ժամանակ փողոցներ էին դուրս եկել նախագահական ընտրություններում Մահմուդ Ահմադինեժադի հաղթանակի հետ չհամաձայնող միլիոններ, գրում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը:

Աղբյուր` Փաստինֆո