Փաստ ինֆո

Կաշառք ստանալու մեջ մեղադրվող Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Իշխան Բարսեղյանի գործով այսօր պաշտպանական կողմը դատարանին միջնորդեց կասեցնել գործի դատական քննությունը և դիմել Սահմանադրական դատարան՝ Քրեական օրենսգրքի 311-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 3-րդ կետի՝ ՀՀ սահմանադրության 29, 71 և 78 հոդվածներին համապատասխանելու հարցը որոշելու համար։

Այսպիսով, Իշխան Բարսեղյանի պաշտպան Արա Ղազարյանը նշեց, որ միջնորդությունը բերվում է Քրեական դատավարության օրենսգրքի 31-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված կարգով։

Մասնավորապես, Բարսեղյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 311-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 3-րդ կետի հիման վրա, որը սահմանում է ազատազրկում յոթից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա։

311-րդ հոդվածի 4-րդ մասը սահմանում է երեք տեսակի որակյալ հատկանիշներ հոդվածի առաջին, երկրորդ և երրորդ մասերով նախատեսված քրեորեն հետապնդելի արարքների համար՝ եթե արարքը կատարվել է կազմակերպված խմբի կողմից, առանձնապես խոշոր չափերով և եթե արարքը կատարվել է դատավորի կողմից։

Ինչից հետևում է, որ Բարսեղյանին առաջադրված հոդվածը նախատեսում է առավել ծանր պատիժ, եթե հոդվածի առաջին, երկրորդ և երրորդ մասերով նախատեսված քրեորեն հետապնդելի արարքները կատարվել են դատավորի կողմից։
Ըստ պաշտպանի՝ հոդվածը չի նախատեսում անձի անձնական հատկանիշով պայմանավորված որևէ այլ որակյալ հատկանիշ, բացի անձի դատավոր լինելու անձնական հատկանիշով։ Մնացած մյուս երկու որակյալ հատկանիշները (կազմակերպված խումբ, առանձնապես խոշոր չափեր) անձնական հատկանիշներ չեն ներառում։

Պաշտպանը գտնում է, որ օրենսդիրը դրսևորել է տարբերակված վերաբերմունք որակյալ հատկանիշներն ընտրելիս և սույն հոդվածում ամրագրելիս։ Ուստիև գտնում են, որ նման տարբերակված վերաբերմունքը դատավորի մասնագիտական խմբի նկատմամբ չունի օբյեկտիվ հիմքեր, և նման իրավակարգավորման մեջ բացակայում է ողջամիտ համաչափությունը հանրային և մասնավոր շահերի միջև։

Խտրականությունը անձի նկատմամբ տարբերակված վերաբերմունք է էապես նման իրավիճակում գտնվող այլ մարդկանց համեմատ, եթե տարբերակված վերաբերմունքի համար բացակայում է օբյեկտիվ հիմքը, և եթե բացակայում է ողջամիտ համաչափությունը հետապնդվող իրավաչափ նպատակի, այսինքն Քրեական օրենսգրքի 311-րդ հոդվածի առարկայի, և միջոցի՝ տվյալ դեպքում որակյալ հատկանիշով պայմանավորված պատժաչափի միջև։

Հետևաբար իրենք գտնում են, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 311-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 3-րդ կետը հակասում է ՀՀ Սահմանադրության 29-րդ հոդվածին, քանի որ դատավորի՝ որպես որոշակի խմբի նկատմամբ օրենսդիրը նման կարգավորմամբ դրսևորել է խտրական մոտեցում։

Դատավորը հանրային գործառույթներ իրականացնող պաշտոնատար անձ է։ Որպես այդպիսին, նրա կարգավիճակը կարգավորվում է Հանրային ծառայության մասին օրենքով, իսկ Հանրային ծառայության մասին օրենքի գործողությունը տարածվում է հանրային ծառայության պաշտոնների անվանացանկով նախատեսված պաշտոն զբաղեցնող անձանց վրա: Նման պաշտոն զբաղեցնող անձինք, ըստ սույն օրենքի, բարձրաստիճան պաշտոնատար անձինք են:

Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձինք են, օրինակ՝ Հանրապետության Նախագահը, վարչապետը, Ազգային ժողովի պատգամավորները, նախարարները և նրանց տեղակալները, ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետը և նրա տեղակալները, գլխավոր դատախազը և նրա տեղակալները, ՀՀ կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգության ծառայության պետական պահպանության ծառայության պետը և նրա տեղակալները, և այլն։

Նույն օրենքի ուժով Բարսեղյանը իր պաշտոնատար անձ հանդիսանալու, հանրային գործառույթ իրականացնող անձ հանդիսանալու հատկանիշներով գտնվում էր բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց հետ միևնույն կարգավիճակում, այսինքն էապես նման իրավիճակում։

Այսպիսով, ըստ Սահմանադրական դատարանի՝ պաշտոնյայի կողմից կաշառք վերցնելը քրեականացնելու նպատակն է թույլ չտալը, որ «ստեղծվի խտրական իրավիճակ մարդկանց իրավունքների պաշտպանության հարցում»։ Սահմանադրական դատարանի այս մոտեցման հետ համահունչ է վերը նշված դիտարկումը, որ 311-րդ հոդվածի օբյեկտը պետական մարմինների հետ հարաբերություններում մարդու իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանությունն է, մասնավորապես՝ որ չստեղծվի խտրական իրավիճակ պետական մարմինների հետ հարաբերություններում։

Առաջնորդվելով սահմանադրական և կոնվենցիոն վերը նշված սկզբունքով, պաշտպանական կողմը գտնում է, որ դատավորի կողմից կաշառք վերցնելը որպես հանցագործության որակյալ հանգամանք, ծանրացնող հանգամանք ընտրելը արդարացված չէ, քանի որ համաչափ միջոց չէ վերը նշված իրավաչափ նպատակին հասնելու համեմատ։

Պաշտպանը նաև նշեց, որ քրեական իրավունքում հանցագործության որակյալ հատկանիշների սահմանումը պայմանավորված է դրանց հասարակական վտանգավորությամբ։ Սակայն մի՞թե կարելի է պնդել, որ պետական մարմինների նորմալ գործունեության ապահովման հետ կապված հասարակական հարաբերություններում դատավորի կողմից կաշառք վերցնելը բոլոր դեպքերում, առանց որևէ բացառության առավել մեծ հասարակական վտանգավորություն է ներկայացնում, քան, օրինակ՝ նախարարի, վարչապետի, զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի, ազգային ժողովի պատգամավորի, ԱԱԾ պետական պահպանության ծառայության պետի և այլ պաշտոնատար անձանց կողմից, ովքեր դատավորի հետ միասին հանրային ծառայության մասին օրենքի 5-րդ հոդվածի 15-րդ կետի հիմքով համարվում են բարձրաստիճան պաշտոնատար անձինք՝ այսինքն գտնվում են դատավորի հետ էապես համեմատելի, նման իրավական կարգավիճակում։

Պաշտպանը նաև դատարանի ուշադրությունը հրավիրեց այն հանգամանքի վրա, որ նոր քրեական օրենսգրքի նախագծում կաշառք վերցնելու հանցակազմի որպես որակյալ հատկանիշ ընտրված է արդեն ոչ թե դատավորը՝ թիրախավորված կերպով, այլ՝ «բարձրաստիճան պաշտոնատար անձը»:

Ուստիև գտնում են, որ Քրեական օրենսգրքի 311-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 3-րդ կետով սահմանված կարգավորումը անհրաժեշտ չէ ժողովրդավարական հասարակությունում, հակասում է Սահմանադրության 29, 71 և 78 հոդվածներին, և իր բնույթով խտրական է։

Մեղադրող Կարեն Բիշարյանը գտավ, որ ներկայացված միջնորդությունն անհիմն է և ենթակա է մերժման, հավելելով, որ դատավորի կողմից կաշառք ստանալու որակյալ հատկանիշը նախատեսելով օրենսդիրը ոչ թե նկատի է ունեցել դատավորի անձնական հատկանիշն այլև դատավորի հատուկ կարգավիճակը:

Իսկ ինչու է հատուկ կարգավիճակ որովհետև հայտնի է, որ դատավորը՝ դատարանը ներկայացնող է, իսկ դատարանը դատական իշխանության կրողը:

Օրենքի գերակայությունն ապահովելու և կողմերի միջև խտրականություն թույլ չտալու փոխարեն դատավորը կաշառք է ստանում՝ հեղինակազրկելով ողջ դատական իշխանությունը:

Դատարանը միջնորդությունը մերժեց, հաջորդ դատական նիստը նշանակելով դեկտեմբերի 28-ին:

Աղբյուր` Փաստինֆո