Փաստ ինֆո

2015 թվականի հունիսի 16-ին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի Գերագույն պալատը հրապարակեց Սարգսյանն ընդդեմ Ադրբեջանի և Չիրագովն ու ուրիշներն ընդդեմ Հայաստանի գործով վճիռները:

Հյուսիսային Արցախի Շահումյանի շրջանի Գյուլիստան գյուղի նախկին բնակիչ Մինաս Սարգսյանը 2006 թվականի օգոստոսի 11-ին հայց է ներկայացրել իր տան քանդման և սեփական բնակավայրից բռնի արտաքսման կապակցությամբ։

Իր հայցում Սարգսյանը նշել է, որ իր տանը հիմա ապրում է ուրիշ մարդ, ամենայն հավանականությամբ՝ ադրբեջանցի։ 2009-ին Սարգսյանը մահացել է, սակայն նրա այրին և երեխաները ճանաչվել են իրավահաջորդ: Նույն օրը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում սկսել են քննել մեկ այլ՝ մի խումբ ադրբեջանցիների կողմից Հայաստանի դեմ ներկայացված հայցը (Չիրագովն ու ուրիշներն ընդդեմ Հայաստանի)։

Տվյալ գործերը համարվում են նմանատիպ հայցերի խմբի նախատիպը։ Սարգսյանն ընդդեմ Ադրբեջանի գործով ՄԻԵԴ-ի Գերագույն պալատը հաստատել է, որ խախտվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 1-ին հոդվածը (սեփականության պաշտպանություն), 8-րդ հոդվածը (անձնական և ընտանեկան կյանքը հարգելու իրավունք) և 13-րդ հոդվածը (իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցի իրավունք): ՄԻԵԴ-ի Գերագույն պալատի մյուս որոշմամբ՝ Մարդու իրավունքների նույն կոնվենցիաները խախտվել են նաև Չիրագովն ու ուրիշներն ընդդեմ Հայաստանի գործով:

Դեկտեմբերի 12-ին ՄԻԵԴ-ի մեծ պալատը կհրապարակի նախադեպային՝ Սարգսյանն ընդդեմ Ադրբեջանի և Չիրագովն ընդդեմ Հայաստանի գործերով արդար փոխհատուցում տրամադրելու որոշումները:

«Առաջին լրատվական»-ը թեմայի շուրջ զրուցել է Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյանի հետ։

Ներկայացնում ենք զրույցը՝ կրճատումներով

– Պարոն Մելիքյան, ի՞նչ ակնկալիքներ կան այս գործով հրապարակվելիք ՄԻԵԴ-ի Մեծ պալատի որոշումից։

– Այս որոշումներին պետք է վերաբերվել որպես հիմնական որոշումներից բխող լրացուցիչ որոշումներ։ Չեմ կարծում, թե դրանք սկզբունքային նշանակություն կարող են ունենալ։ Մի քանի տարի առաջ Եվրոպական դատարանը հրապարակել է հիմնական վճիռները ձեր նշած երկու գործով և արդարացի փոխհատուցման հետ կապված հատվածը թողել է հետագա քննարկման, այսինքն՝ հիմա հրապարակվողը հենց դա է։ Ըստ էության, այս որոշումները չունեն սկզբունքային նշանակություն՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ դրանք վերաբերելու են բացառապես հիմնական հարցից բխող հարցին։ Իսկ հիմնական հարցերն իրենց տեղն են գտել բուն վճիռներում։

– Եվ այնուամենայնիվ, Արցախում ի՞նչ մոտեցում կա այս գործի հետ կապված։ Արդյոք դրական ակնկալիքի հույսեր կա՞ն։

– Ես չեմ կարող խոսել ընդհանուր տրամադրությունների մասին, կարող եմ միայն ընդգծել, որ այս պահի դրությամբ Ադրբեջանն այն միակ պետությունն է, որը սկզբունքորեն չի կատարում Եվրոպական դատարանի վճիռները, և այդ պատճառով հարցի շուրջ որևէ սպասելիք լինել չի կարող։ Ցավոք սրտի, արդեն տևական ժամանակ է՝ Ադրբեջանը չի կատարում նույնիսկ Արցախյան խնդրի հետ կապ չունեցող, բայց շատ կարևոր Եվրոպական դատարանի վճիռը՝ Մամադովի գործով վճիռը, և այդ պատճառով ենթարկվում է աննախադեպ ընթացակարգի։ Այս առումով ես չեմ կարծում՝ կարող ենք ակնկալել, որ այդ վճիռը Ադրբեջանը հեշտ ու հանգիստ կկատարի։

– Հենց Ադրբեջանի շուրջ ձևավորված մթնոլորտը կարո՞ղ է նպաստել, որ այս գործով հայանպաստ որոշում կայացվի։

– Ես հավատում եմ, որ Եվրոպական դատարանի դատավորներն անկողմնակալ են և առաջնորդվում են բացառապես տվյալ գործի հանգամանքներով։ Որևէ հիմք չունեմ եզրակացնելու, որ դա կարող է որևէ հետևանք ունենալ նրանց կողմից կայացվելիք որոշման բովանդակության վրա։

Աղբյուր` Փաստինֆո