Փաստ ինֆո

Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը՝ դատավոր Ա.Մաթևոսյանի նախագահությամբ, ճանաչել և հռչակել է ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանի անմեղությունը` Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի՝ Ինքնիրավչությունը, 1-ին մասով նախատեսված հանցանքի կատարման մեջ: Տիգրան Մարդումյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է, նա արդարացվել է, իսկ նրա ընտրված խափանման միջոց չհեռանալու մասին ստորագրությունը՝ վերացվել:

Ըստ մեղադրանքի, Տիգրան Մարդումյանն իր հոր մահից հետո` 2015 թվականի հունիսի 10-ից մինչ օրս, օրենքով սահմանված կարգի խախտմամբ իր ենթադրյալ իրավունքներն ինքնակամ իրականացնելով, թույլ չի տվել բնակարանի համասեփականատեր իր մորը մուտք գործել և բնակվել այդ բնակարանում, ինչի հետևանքով վերջինս մնացել է անօթևան և նրան պատճառվել է էական վնաս:

Դատարանը հանգել է հետևության, որ ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 322-րդ հոդվածի 1-ին մասով առաջադրված մեղադրանքում անհրաժեշտ է ճանաչել անպարտ և նրա նկատմամբ կայացնել արդարացման դատավճիռ:

Դատարանն արձանագրել է, որ ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանին վերագրվող հանցագործության կատարման ժամանակը, օրենսգրքով նախատեսված պահանջների խախտմամբ, պատշաճ կերպով չի ներառվել մեղադրանքի որոշման մեջ: Մինչդեռ այն հանդիսանում է այնպիսի ընդհանուր պայման, որի ընթացքում կատարվում է հանցավոր արարքը, էական ազդեցություն ունի կատարվածի հասարակական վտանգավորության վրա, ազդում է հանցագործության որակման վրա, հանդիսանում է հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի պարտադիր հատկանիշ: Միևնույն ժամանակ դատարանը հարկ է համարել նշել, որ Դատարանը չի կարող գնահատել ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանին վերագրվող հանցագործության կատարման ժամանակը հաշվի առնելով միայն դրա ենթադրյալ սկիզբը՝ 2015 թվականի հունիսի 10–ը, քանի որ տվյալ դեպքում էլ, պետք է գնահատվի կատարման ժամանակը պատճառված էական վնասի ու դրա պատճառահետևանքային կապի հետ համատեքստում։

Դատարանը գտել է, որ ամբաստանյալ Տ.Մարդումյանին առաջադրված մեղադրանքն իրավաչափ չէ այնքանով, որ անձին հնարավոր է մեղադրանք առաջադրել, երբ վարույթն իրականացնող մարմինը համապատասխան դատավարական փաստաթղթերում, այն է՝ որպես մեդադրյալ ներգրավելու որոշման և մեղադրական եզրակացության մեջ, հաստատված է համարում և արձանագրում է, որ անձն արդեն իսկ կատարել է հանցագործություն և այն արդեն իսկ մեղադրանք առաջադրելու օրվա դրությամբ ավարտված է եղել: Այսինքն, անձը կարող է մեղադրվել իրեն որպես մեղադրյալ ներգրավելու օրվան նախորդող ժամանակահատվածում արդեն իսկ կատարված և ավարտված քրեական օրենսդրությամբ նախատեսված այս կամ այն հանցակազմի բոլոր տարրերը պարունակող արարքի համար, այլ ոչ թե որպես մեղադրյալ ներգրավելու և մեղադրանք առաջադրելու պահի դրությամբ դեռևս կատարվող ենթադրյալ հանցավոր արարքի համար:

Դրան զուգահեռ Դատարանն անհրաժեշտ է համարել անդրադառնալ նաև մեղադրանքի կողմի գործողություններին, մասնավորապես, ամբաստանյալ Տ.Մարդումյանին մեղադրանք առաջադրելուն, մեղադրական եզրակացությունը կազմելուն և հաստատելուն՝ դրանք քննարկման առարկա դարձնելով արդար դատաքննության հիմնարար իրավունքի արդյունավետ իրացման երաշխիք հանդիսացող մրցակցության սկզբունքի և պաշտպանության իրավունքի համատեքստում:

Դատարանը գտել է, որ մեղադրանքում բացի արարքի քրեաիրավական որակման հիմքում ընկած փաստերից, արարքի կատարման տեղից, եղանակից, հստակ պետք է նշվի նաև արարքի կատարման ժամանակը: Արդար դատաքննության հիմնարար իրավունքի իրացման առումով անընդունելի է, երբ իրավասու պաշտոնատար անձը համապատասխան դատավարական փաստաթղթերում մեղադրանքը ձևակերպելիս հստակ չի նշում ենթադրյալ հանցավոր արարքի կատարման ավարտը:

Դատարանը գտել է, որ նշված պահանջի պահպանմամբ ամբաստանյալ Տ.Մարդումյանին առաջադրված մեղադրանքը հնարավորություն կտար վերջինիս պատշաճ կերպով իրականացնել իր պաշտպանության իրավունքը, ինչպես նաև կապահովեր դատավարական կողմերի իրավահավասարությունը՝ սեփական դիրքրորոշումները հիմնավորելու և մյուս կողմի փաստարկները հերքելու համար: Մինդեռ, Դատարանի գնահատմամբ, ամբաստանյալ Տ.Մարդումյանը զրկված է եղել արդյունավետ կերպով իր պաշտպանությունն իրականացնելու հնարավորությունից:

Դատարանը նաև արձանագրել է, որ մեղադրանքը չի բովանդակում որևէ փաստական տվյալ այն մասին, թե ամբաստանյալը հատկապես որ օրենքի կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտի խախտմամբ է իրականացրել իր ինքնակամ գործողությունները: Մեղադրանքի կողմը որպես ամբաստանյալի ենթադրյալ ինքնիրավ գործողության հետևանք նշել է, որ տուժողը մնացել է անօթևան և նրան պատճառվել է էական վնաս: Եթե նույնիսկ անօթևան մնալը դիտվի որպես տուժողի իրավունքներին և օրինական շահերին ոչ նյութական էական վնասի պատճառում, ապա Դատարանն ավելորդ չի համարել ընդգծել, որ սույն քրեական գործի քննության ընթացքում հետազոտված ապացույցների բավարար համակցություն ձեռք չի բերվել առ այն, որ տուժողը մնացել է անօթևան: Նշվածի մասին է ցուցմունք է տվել միայն սույն քրեական գործի ելքով շահագրգռված անձն ինքը՝ տուժողը, ում ցուցմունքները, այլ աղբյուրներից ստացված տեղեկությունների հետ համադրելու անհնարինության հետևանքով արժանահավատ դիտվել չեն կարող:

Այսպիսով, եզրահանգել է Դատարանը, ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանին առաջադրված մեղադրանքը չի համապատասխանում օրենսդրի և ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի կողմից սահմանված պահանջներին, անորոշ ու անհստակ է: Դրանում նկարագրված և պարզ նշված չէ՝

ա) թե որ օրենքի կամ այլ նորմատիվ իրավական ակտի խախտմամբ է ամբաստանյալն իրականացրել իր ինքնակամ գործողությունները

բ) թե Տիգրան Մարդումյանը, ինքնիրավչություն կատարելով, ինչ ենթադրյալ իրավունք է իրականացրել՝ սեփականատիրոջ իրավունքը, թե տնօրինելու, տիրապետելու, օգտագործելու իրավունքը և այլն,

գ) թե երբ է ինքնիրավչությունը կատարվել,

դ) դադարել կամ ավարտվել են ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանի ոչ իրավաչափ գործողությունները, եթե այո, ապա՝ երբ:

Դատարանն արձանագրել է, որ ամբաստանյալ Տիգրան Մարդումյանին առաջադրված մեղադրանքի ձևակերպումը չի ներառում հանցակազմի բոլոր պարտադիր հատկանիշները բնութագրող փաստական տվյալներ: Մասնավորապես, առաջադրված մեղադրանքի բովանդակությունից հնարավոր չէ եզրահանգում կատարել ամբաստանյալին վերագրվող արարքում հանցակազմի օբյեկտիվ կողմի առկայության մասին: Այսինքն, բացակայում է հանցակազմի չորս պարտադիր տարրերից մեկը, ինչն իր հերթին թույլ է տալիս դատարանին փաստել, որ Տիգրան Մարդումյանի արարքում բացակայում է հանցակազմը, ինչը վերջինիս նկատմամբ արդարացման դատավճիռ կայացնելու հիմք է:

Աղբյուր` Փաստինֆո