Փաստ ինֆո

«Հայրենիքին ծառայելը յուրաքանչյուր տղամարդու աներկբա պարտքն էր ու հպարտությունը, իսկ ծառայությունից ազատվելը` ամոթալի երևույթ»: 

ՀՀ Հատուկ քննչական ծառայության պետի տեղակալ, արդարադատության գեներալ-մայոր, արձակագիր Մուշեղ Բաբայանը գրում է հայրենի հողի, գյուղի, գյուղական պարզության ու անարատ հարաբերությունների, բնաշխարհի, զինվորի, ծնողի, զավակի ու հայի ներսում ծխացող կարոտի մասին:

30 պատմվածքից բաղկացած գրքում կարմիր թելով անցնում է կարոտը՝ ասում է արձակագիրն ու հավելում՝ գիրքը գրելու խթանիչ ուժ է հանդիսացել 2016 թվականի ապրիլյան քառօրյա պատերազմը, երբ հայությունը մի հավաքական ամբողջություն դարձած սահմանին կանգնած հայ զինվորի կողքին էր և աղոթքն էր ուղղում առ Աստված` ամուր ու անկոտրում պահելու հայ զինվորի ոգին։

Արձակագրի առաջին գրքի, նրա ստեղծագործական ուղու ինչպես նաև առաջիկա ծրագրերի մասին «Փաստինֆո»-ի թղթակիցը զրուցել է Մուշեղ Բաբայանի հետ:

Բաբայանը սկսել է ստեղծագործել դեռևս շատ տարիներ առաջ, սակայն կյանքի որոշակի փուլում ստեղծագործական ուղին ընդհատվել է, հարկավոր էր ուսում ստանալ, աշխատանքի անցնել, այս ճանապարհին էլ ստեղծագործական կյանքը հետին պլան է մղվել, բայց չի մոռացվել ասելիքը կուտակվել է՝ կարոտը միշտ ծխացել:

Այդպես էլ կոչվել է գիրքը` «Ծխացող կարոտ»։ «Իսկ ինչո՞ւ ծխացող, որովհետև ոչ թե կարոտն է մերը, այլ մենք կարոտինը։ Եվ հաճախ այդ կարոտն է մեզ կերտում, տանջում, ուղղորդում մեր կայացման ընթացքում։ Բարոյականությունը մեր մեջ սերմանում են մեր ծնողներն ու մեր հայրենի բնաշխարհը դեռ մանկության տարիներից։ Կյանքում կարող ենք շատ փոխվել, բայց մանկությունից կտրվելը վտանգավոր է։ Մենք միշտ կարոտում ենք մեր մանկությունը, նրա խինդն ու խորհուրդը։ Հնարավոր է, որ կյանքի որոշակի փուլերում մոռացության են տրվում ապրված պահերը, սակայն երեկոյան, երբ գլուխներս բարձին ենք դնում ինչ-որ բան ծխում է մեր մեջ, դա հենց կարոտն է»,- նշում է արձակագիրը:

Բաբայանը գրում է ոչ միայն արձակ, այլ նաև չափածո: Ասում է, որ երբեմն քննադատությունների է արժանացել՝ միայն մեծերը կարող են այդպես գրել, մի ուղի ընտրիր, դժվար կլինի հորդորել են նրան:

Հեղինակի անդրանիկ գրքի «Ծխացող կարոտի» շնորհանդեսը կայացել է օգոստոսի 29-ին, գրքի լույս աշխարհ գալուց ութ ամիս հետո։

Ուշ շնորհանդեսի մասին արձակագիրն ասում է՝ «շնորհանդես կազմակերպելու մտադրություն չի էլ եղել, որովհետև սա իմ առաջին գիրքն էր, նույնիսկ ընտանիքս, զավակներս իմ պատմվածքների ու գրքի մասին նախապես չգիտեին, ընդհանրապես տեղյակ չէին էլ, որ գրում եմ: Իմացել են, երբ գրքի օրինակները տպարանից վերցրել էի։ Տանն աղջիկներս գիրքը որպես հերթական նվեր ընդունեցին, էջերն էին թերթում, երբ իրենց համար անակնկալ տեսան հեղինակի անուն ազգանունը։ Չհավատացին, քանի դեռ ես մեկ անգամ էլ բերանացի չհայտարարեցի, որ դա իմ գիրքն է։ Ուրեմն ոչ ոք չգիտեր որ գրում եմ, ու՞մ համար շնորհանդես անեի, ես չգիտեի թե ինչպես կընդունվի գիրքը։ Եթե ես շնորհանդես անեի գրքի տպագրությունից անմիջապես հետո, ապա մասնակցելու էին ինձ ճանաչողները, իսկ ութ ամիս անց կազմակերպված շնորհանդեսին մասնակցեցին «Ծխացող կարոտ» գրքին ճանաչողները, ընթերցողները միայն»։ Շնորհադեսը կազմակերպվել է Նուբարաշենի այն գրադարանում, որտեղից պատանեկության և երիտասարդության տարիներին օգտվել է ինքը, իսկ այսօր՝ իր զավակները: Զավակները չորսն են, որոնցից ավագ որդին հիմա իր պարտքն է կատարում հայոց բանակում, ծնողներից մոտ չորս հարյուր կիլոմետր հեռավորության վրա, հայրենիքի սահմանին։

Իսկ ինչու տպագրվելու մասին որոշումը կայացրեց արդեն քառասուն տարեկանից հետո։ Մուշեղ Բաբայանը ժպտում է. «40-ից 45 տարեկանը տղամարդու համար երազանքների իրականացման տարիք է։ Համարենք, որ արձակի լեզվով մարդկանց հետ հաջողված հաղորդակցվելն էլ երազանքներիցս մեկն էր։ Ես հպարտ եմ, որ կյանքիս այդ ժամանակահատվածը համընկավ հայրենիքիս զարթոնքի, կայացման, անկախության, պայքարի ու մայր հողիս, երկրիս երազանքների իրականացման ժամանակաշրջանի հետ։ Երջանիկ եմ, որ այդ հպարտությունն ապրելիս այն կիսում եմ ընտանիքիս, մորս, կնոջս, զավակներիս, բարեկամներիս և ընկերներիս հետ։ Մարդիկ, ովքեր իմ չափ, ինձանից էլ շատ ոգևորված ու հպարտ են, որ մենք կանք, միասին կանք, այսպիսին կանք, մեր հայրենիքում կանք, մեր հայրենիքի համար կանք ու քանի դեռ մեր զավակները այդ «կանքով» ոգեշնչված նոր արարումների են ձգտում, ուրեմն, իրոք, 21-րդ դարը մերն է լինելու։ Իմ պատմվածքները երախտիքիս խոսքն է, որ հենց այսպիսին կանք»։

Մոտ ապագայում հեղինակն իր ընթերցողի սեղանին կդնի պատմվածքների նոր ժողովածու, այժմ հեղինակը վերջին պատմվածքի վրա է աշխատում, գաղափարը կպահպանվի՝ սերը հայրենիքի, գյուղի, ծնողի նկատմամբ, սակայն նոր գրքում կլինեն սուր սյուժետային պատմություններ:

Իրավաբան, կոչումով քննիչ Մուշեղ Բաբայանն արձակագրին գուցեև ուղղորդել է՝ նոր գրքում կլինեն նաև մասնագիտական հենքի վրա գրված պատմվածքներ, հանցագործություն, բացահայտում՝ այդ ամենն առաջիկայում:

Հեղինակի խոսքով՝ գիրքը շուտով խմբագրման կհանձնվի և մինչև տարեվերջ կամ նոր տարվա սկիզբ կհանձնվի ընթերցողի դատին: Իսկ թե ինչպես կանվանվի նոր գիրքը դեռևս հստակ որոշված չի, հեղինակը հակված է մտածելուն, եթե բովանդակությունը լավն է էական չէ թե ինչպես կկոչվի գիրքը՝ «Ծխացող կարոտ 2», թե մեկ այլ անվամբ, առաջին գրքի համար դա կարևոր է, իսկ հաջորդիվ հրատարակված գրքերում ընթերցողը հեղինակին է փնտրում, ոչ գրքի ապրանքային տեսքը կամ անվանումը:

Մեր այն հարցին, թե արձակագիրը հասցնում է ընտանիքի անդամների հետ շփվել նկատի ունենալով մասնագիտական ծանրաբեռնվածությունը և չկան արդյոք դժգոհություններ ընտանիքի անդամների կողմից, արձակագիրը նշում է՝ ընտանիքիս քիչ ժամանակ տրամադրելու կապակցությամբ դժգոհություններ կային այն ժամանակ, երբ չէի գրում։ Գիտե՞ք, քննիչներիս մոտ խոսք կա, որ մենք մեր երեխաների մեծանալը շատ լավ ենք զգում, քանի որ նրանց ուշ-ուշ ենք տեսնում։ Հիմա արդեն, երբ ստեղծագործում եմ, դժգոհությունները քչացել են, որովհետև տանն եմ գրում, իրենց կողքին։ Հետաքրքիր բան է, երբեք ոչ մի տող տանից դուրս, ընտանիքիցս հեռու չեմ գրել»։

Արձակ գրելը, ստեղծագործելն ավելի շատ հնարավորություն է տվել ընտանիքի անդամների հետ շփվելու համար: Գիրքը շփման ձև է նաև, ազատ ժամանակ լինելու դեպքում երեկոներն արձակագիրը իր ստեղծագործություններն է ընթերցում զավակների համար, կամ այլ հեղինակների գրքեր են կարդում միասին:

Մասնագիտությամբ իրավաբանը նշում է, որ աշխատանքը գրեթե ժամանակ չի թողնում ստեղծագործելու համար, օրվա առավել մեծ մասն անց է կացնում աշխատավայրում, սակայն երբ տուն է գնում՝ իրավական կոշտ ձևակերպումները փոխարինվում են զգայական նրբերանգներով ու գրչի օգնությամբ հանձնվում թղթին:

Մեր այն հարցին, թե իրավաբան Մուշեղ Բաբայանի և արձակագրի միջև ներքին կոնֆլիկտ չի լինում, արձակագիրը պատասխանեց՝ եթե նկատի ունեք այն, որ աշխատանքի բերումով անում եմ գործողություններ, որ իմ դրական հերոսները չեն անի, ապա` ոչ, իմ հերոսների մի մասը նաև իրավաբաններ են այդ ոսկե միջինը հաջողվել է գտնել։ Իրավաբան և արձակագիր Մուշեղ Բաբայանները նույն մարդն են, իրավաբանն ու արձակագիրը լրացնում և օգնում են իրար։ Աշխատանքի մեջ անում եմ այն ինչ կանեին իմ դրական հերոսները: Ցանկացած աշխատանքի մեջ հաջողության հասնելու համար բարոյականությունը կարևոր պայմաններից մեկն է: Բարոյականությունը փողկապ չի, որ ելույթ ունենալուց կապես, իսկ դրանից հետո արձակես, որ քեզ ավելի հարմարավետ զգաս։

-Պրն Բաբայան, Հատուկ քննչական ծառայության կարևորագույն խնդիրներից է կոռուպցիայի, կաշառակերության դեմ պայքարը։ Շատ հաճախ գրքում նկարագրվող իրավիճակը, խորհուրդը կամ կյանքում որևէ դեպքի, պաշտոնյայի կողմից կատարվող հանցագործության, դրա բացահայտման ու դատապարտման մասին տեղեկությունը ընթերցվում է ընդամենը որպես ինֆորմացիա, կարծես թե եղածի վերաբերյալ որոշ պաշտոնյաներ այդպես էլ հետևություններ անել այդքան էլ չեն սիրում, ինչ եք կարծում այս առումով:

-Փորձեմ որպես հենց արձակագիր-իրավաբան էլ պատասխանել։ Գյուղում փոքրիկ երեխային երբ ասում են, որ լավաշ թխելիս բոցկլտացող թոնրի շուրթից զգույշ լինի, չմոտենա, չդիպչի, թե չէ կայրվի, երեխան բառացի ասած զգուշացումները շատ հաճախ չի ընկալում, որքան ուզում ես զգուշացրու: Գործուն միջոց է, երբ մեկ անգամ ինքն է մատով դիպչում տաք թոնրաշուրթին: Թույլ այրոցն անգամ մեկընդմիշտ լուծում է երեխային տաք թոնրից հեռու պահելու խնդիրը:

Նույն կերպ էլ որոշ մերօրյա պաշտոնյաներն են: Իրենց կոռումպացված գործընկերների մերկացումը երբեմն հեռու չի պահում նրանց նույն ախտից, ամեն անգամ կարող են տարբեր պատճառաբանություններ բերել մերկացվողի «ձախողումն» արդարացնելու համար, իրենք իրենց հուսադրելով՝ թե նման մերկացումն ու բացահայտումը իրենց չի սպառնում:

Մեր աշխատանքային փորձը ցույց տվեց, որ այդ բոլոր հույսերը սին են, որ չկան հավետ շվաքում մնացող անբարեխիղճ պաշտոնյաներ, որ նրանց բացահայտումն ընդամենը ժամանակի խնդիր է դառնում:

Ի վերջո, մենք հասնում ենք այն գիտակցման, որ հանրության հարկերի հաշվին նույն հանրությանը ծառայելուն կոչված պաշտոնյայի կողմից կաշառք վերցնելը հասարակության մեջ ընդհանրապես և ընտանիքում հատկապես դառնալու է նույնքան անպատվաբեր, որքան թմրանյութի իրացումը, վաշխառությունը, ավազակությունն ու բանակում ծառայությունից խուսափելը:

 Պատրաստեց՝ Էլեն Առաքելյանը

Աղբյուր` Փաստինֆո