Փաստ ինֆո

«Ժամանակակից բժշկագիտության ամենից արագ զարգացող ոլորտներից մեկը՝ կլինիկական գենետիկան, մեծ հնարավորություններ է բացում հիվանդությունների ճշգրիտ ախտորոշման և արդյունավետ բուժման համար»,­ ողջունելով «Բժշկական գենետիկայի ազգային օր» խորագիրը կրող միջազգային գիտաժողովի մասնակիցներին`ասել է ՀՀ առողջապահության նախարարի տեղակալ Սերգեյ Խաչատրյանը։

Այս մասին հայտնում է Առողջապահության նախարարության լրատվական ծառայությունը՝ հավելելով, որ փոխնախարարը նաև նշել է, որ Հայաստանում առկա տեխնոլոգիաներն այսօր կարող են բժշկագիտության արդիական ճյուղի զարգացման հիմք հանդիսանալ։

«Ակնհայտ է, որ Հայաստանում մեծացել է հետաքրքրությունը կլինիկական գենետիկայի ինչպես տեսական ու գիտական զարգացման, այնպես էլ դրանց գործնական կիրառման նկատմամբ»,­ընդգծել է Սերգեյ Խաչատրյանը՝ հավելելով, որ նախարարությունը պատրաստ է աջակցելու հեռանկարային այս ոլորտի զարգացմանը և առաջին հերթին գործնականում դրա կիրառմանը։ 

Մարդու գենոմի բացահայտումը նպաստել է 21-րդ դարի մոլեկուլային և գենոմային բժշկության զարգացմանը և լայն կիրառմանը կլինիկական բժշկության տարբեր ասպարեզներում: Այսօր մոլեկուլյար գենետիկական տեխնոլոգիաները ակտիվորեն օգտագործվում են բազմաթիվ հիվանդությունների ախտորոշման, բուժման ռազմավարության և կանխարգելման նպատակով: Գիտաժողովի ընթացքում քննարկվել ենգենետիկական ծագում ունեցող հիվանդությունների հետ կապված կլինիկական արդիական հարցեր։Առանձնակի հետաքրքրություն է ցուցաբերվելգենետիկական ծագում ունեցող չարորակ, մաշկային և այլ հիվանդություններին, հիվանդների մոլեկուլային ախտորոշմանը, բուժման նկատմամբ զգայնության բացահայտման հարցերին նիվիրված դասախոսությունների հանդեպ: Քննարկվել են նաև ընտանիքների գենետիկական խորհրդատվության հիմունքները և բժշկական նորագույն մոլեկուլային-գենետիկական տեխնոլոգիաներիկիրառման հնարավորությունները, որոնք լայն ասպարեզ են բացում հազարավոր հիվանդությունների բուն պատճառների, ճշգրիտ, վաղ և նախածննդյանշրջանում ախտորոշման, բուժման հանդեպ զգայունության, բարդությունների կանխարգելման և նախատրամադրվածության, ընտանիքներում գենետիկական ռիսկի հաշվառմանհամար:

Օրակարգում ընդգրկված թեմաները կարևորվում էին, քանզի Հայաստանի առողջական համակարգում գենետիկական հիվանդությունների հավասարակշիռը 5.5%-ից բարձր է: Մտահոգիչ է հատկապես գենետիկական հիվանդություններով և զարգացման արատներով երեխաների առկայությունը:

Հայաստանում կարևորագույնայս բնագավառըկենտրոնացնող, արդեն շուրջ 20 տարի գործող Բժշկական գենետիկայի և առողջության առաջնային պահպանման կենտրոնի տնօրեն, ՀՀ ԱՆ գլխավոր գենետիկ պրոֆեսոր Թամարա Սարգսյանըներկայացրել է գենետիկականհիմք ունեցող հիվանդությունների ախտորոշմանև կանխարգելման, հիվանդներիբուժման, վարման և ընտանիքներիխորհրդատվության իրենց փորձը: Հետազոտությունների բարձր որակն այստեղ ապահովվում էաշխարհի լավագույն կենտրոններում մասնագետների մշտական վերապատրաստումներով:Ժամանակակիցտեխնիկական հագեցվածությամբմոլեկուլային գենետիկայի, բջջագենետիկայի, իմունագենետիկայի, օնկոգենետիկայի և ընդհանուրկլինիական ծառայությունները համագործակցում են միջազգային ճանաչում ունեցող կազմակերպությունների հետ:

«Բժշկական գենետիկայի ազգային օր»միջազգային գիտաժողովումհանդես են եկել Եվրոպայի, Իսրայելի, Ռուսաստանի Դաշնության կլինիկական գենետիկայի հայտնի մասնագետներ։  Իսրայելի առաջատար կլինիկական գենետիկայի կենտոնի(Pediatric Clinical Genetics Unit, Schneider Children's Medical Center of Israel and Raphael Recanati Genetic Institute, Rabin Medical Center, Beilinson Campus, Petah Tikva)ղեկավար, պրոֆեսոր Լինա Բազելըներկայացրել է գենետիկական հիվանդությունների վաղ ախտորոշման, վարման հիմունքները և հնարավոր բուժման ռազմավարությունը:

Հայաստանի մասնագետների համար արդիական և չափազանց ուսանելի էրՓարիզի l’université Paris-Descartes համալսարանի պրոֆեսոր,l’Institut Curieգենետիկայի ծառայության ղեկավար,խոշորագույն օնկոգենետիկ Դոմինիկ Ստոպա-Լիոնե դասախոսությունը` նվիրվածկրծքագեղձի և ձվարանի քաղցկեղի նկատմամբ նախատրամադրվածությանը՝ պայմանավորված BRCA1 և BRCA2և այլ գենային մուտացիաներով:

Օնկոգենետիկայի հարցերին էր նվիրված նաև Hadassah Hospital Ein Kerem (Jerusalem) հիվանդանոցի  գլխավորուռուցքաբանևտնօրենիտեղակալԱշեռ Սալմենի զեկուցումը, որով ներկայացվելէ  BRCA գենային մուտացիաների թեստավորման արդիականությունը կանանց համար:

Փարիզի  համալսարանի բժշկական գենետիկայի բաժնի ևNecker մանկական հիվանդանոցի բաժնի ղեկավար,անվանի պրոֆեսոր Ալան Հովնանյանըներկայացրել է գենետիկական ծագում ունեցող մաշկային հիվանդությունները, այդ հիվանդությունների պաթոգենեզի մոլեկուլային հիմքերը, բուժման նոր ռազմավարությունը, այդ թվում` նորագույն գենոթերապևտիկ բուժման հաջողությունները:Պրոֆեսոր Հովնանյանի մասնակցությունը գիտաժողովին կարևոր էր  մաշկային հիվանդությունների հանդեպ գենետիկական նախատրամադրվածության և ճիշտ ախտորոշման գործում մեր երկրիպրակտիկ բժիշկների մասնագիտական հմտությունների բարձրացման և եվրոպական առաջատար փորձին ծանոթանալու առումով:

Բոլոնյայի համալսարանի պրոֆեսորՏոմազո Պիպուչին, ովմասնագիտական մեծ փորձառություն ունիտարբեր հազվադեպ հիվանդությունների, այդ թվում` թրոմբոցիտոպենիայի,ժամանակակից մոլեկուլային ախտորոշման գործում,ներկայացրել է ԴՆԹ նոր սեքվենավորման մեթոդի գործնական կիրառումնախտորոշման նպատակով:

Իսկ Մեծ Բրիտանիայից ժամանածպրոֆեսոր Փիթեր Լանթի  դասախոսությունները նվիրված էին առողջությանառաջնային օղակում կլինիկական գենետիկայիպրակտիկ կիրառմանը: Նշենք, որ ճանաչված  մասնագետըՄեծ Բրիտանիայի գենոմիկայի և գենոմային կրթության կենտրոնի գիտական խորհրդատուն էկլինիկական գենետիկայի և պացիենտներին վարող առաջնային օղակի բժիշկների վերապատրաստման բնագավառում:

Ներկայացուցչական գիտաժողովինԻսրայելի մարդու գենետիկայի ինստիտուտի գենետիկական խորհրդատվության ծառայության ղեկավարՄիհալ Բերկենստետըհղիների վարման, ինվազիվ և ոչինվազիվ ախտորոշման իր փորձն է փոխանցել Հայաստանի բժիշկներին։

Բժշկական գենետիկայի և առողջության առաջնային պահպանման կենտրոնի  ու Երևանի Մ.Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի բժշկական գենետիկայի ամբիոնի նախաձեռնությամբ կազմակերպված  միջազգային գիտաժողովում մեր  մասնագետները, այդ թվում՝ առողջության պահպանման առաջնային օղակի բժիշկներն ակտիվ մասնակցել են գիտական և գործնական կարևոր նշանակություն ունեցող հարցերի քննարկմանը։

Գիտաժողովն, անշուշտ, կնպաստի մեր երկրում կլինիկական գենետիկայի կիրառմանը բժիշկների ամենօրյա աշխատանքում։

Աղբյուր` Փաստինֆո