Փաստ ինֆո

2017թ. առաջին վեց ամիսների ընթացքում որդեգրվել է 16 երեխա, ընդ որում՝ այդ երեխաներից 10-ը որդեգրվել են օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից:

Վիճակագրությունը փաստում է՝ հայ հասարակությունը թեև երեխայապաշտ է, սակայն մանկատանը հայտնված երեխային որդեգրելու, նրան ընտանեկան ջերմություն, քնքշանք, սեր ու հոգատարություն տալու հարցում երկմտում է:

Մերը չի՝ գլխում անընդատ կկնվող արտահայտություն, ինչպիսի՞ ծնողի երեխա է, արժե՞ արդյոք, չի բացառվում, որ առողջական խնդիրներ ունենա, ինչո՞ւ է հրաժարվել ծնողը, հարցեր, որոնց պատասխաները ստանալու դեպքում ևս երկմտում ենք:

Պատճառներն իհարկե տարբեր են, սկսած սոցիալական պայմաններից մինչև ապօրինի կապերի հետևանքով ծնված և որբությանը հարկադրված մարդուկներ: Իսկ մինչև մենք հարցական դերանվան պատասխանն ենք փնտրում՝ ընթացիկ տարվա առաջին վեց ամիսներին որդեգրման ենթակա 43 երեխա է եղել, նրանցից 16 երեխա արդեն որդեգրվել է:

Ահա և պատասխանները, թե ինչու են այդ երեխաները հարկադրաբար որբացել. նրանցից 20-ը՝ մնացել է առանց ծնողական խնամքի, 6 երեխայի ծնող էլ դատարանի դատավճռով զրկվել է ծնողական իրավունքից, մեկական երեխաներ էլ երկողման և միակողմանի ծնողազրուկ են եղել, միայնակ մոր կողմից լույս աշխարհ եկած երեխաներն էլ երեքն են եղել:

Սակայն ինչպես հասկանալ, երբ 12 երեխա հարկադրաբար որբացել են՝ երկու ծնողների առկայության պայմաններում:

43 երեխայից 20-ը եղել են առողջ, 23-ն առողջական խնդիրներ են ունեցել և նրանցից միայն 8 երեխա հաշմադամություն է ունեցել: Հաշմանդամություն ունեցող երեխաներից երկուսը, որոնք աղջիկներ են, որդեգրվել են օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից:

Ինչ վերաբերում է որդեգրման ենթակա երեխաների սեռին, ապա 43 երեխայից 22-ը աղջիկներ են:

Նշենք, որ երեխայի որդեգրումը կարգավորում է ՀՀ օրեսդրությամբ և մի շարք իրավական ակտերով:

Այսպիսով, որդեգրողի և որդեգրվող երեխայի տարիքային տարբերությունը պետք է լինի 18 տարուց ոչ պակաս։ Եթե որդեգրվող երեխայի 10 տարին լրացած է, ապա նրա որդեգրման համար անհրաժեշտ է նրա համաձայնությունը, իսկ եթե մինչև որդեգրման համար դիմում ներկայացնելը երեխան ապրել է որդեգրողի ընտանիքում և նրան համարում է իր ծնողը, ապա որդեգրումը բացառության կարգով կարող է կատարվել առանց որդեգրվող երեխայի համաձայնությունն ստանալու։

Եղբայրների ու քույրերի որդեգրումը տարբեր անձանց կողմից չի թուլատրվում, սակայն օրենքը նաև բացառություններ է սահմանում՝ եթե որդեգրումը ելնում է երեխաների շահերից, ապա թույլատրվում է։

Միևնույն ժամանակ նշենք, որ օտարերկրյա քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց, ինչպես նաև ՀՀ սահմաններից դուրս բնակվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների կողմից Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի երեխաների որդեգրումը թույլատրվում է միայն այն դեպքերում, երբ հնարավորություն չկա այդ երեխաներին ՀՀ տարածքում մշտապես ապրող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների ընտանիքում դաստիարակության հանձնելու կամ երեխաներին իրենց ազգականների կողմից որդեգրելու:

Օտարերկրյա քաղաքացիներին, քաղաքացիություն չունեցող անձանց, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս բնակվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների որդեգրման ենթակա երեխաների մասին տեղեկություններ տրամադրվում են նշված երեխաներին կենտրոնացված հաշվառման վերցնելուց երեք ամիս հետո:

Իսկ եթե երեխային միաժամանակ որդեգրելու ցանկություն են հայտնել մի քանի անձինք, ապա այս պարագայում օրենքի պահանջով նախապատվության իրավունք տրվում է երեխայի ազգականներին և խորթ ծնողներին:

Երեխայի որդեգրման գաղտնիքը պահպանվում է օրենքով։

Երեխայի որդեգրման մասին վճիռ կայացրած դատավորները կամ որդեգրման պետական գրանցում իրականացնող քաղաքացիական կացության ակտերի պետական գրանցում իրականացնող մարմնի ղեկավարը և աշխատողները, ինչպես նաև որդեգրման մասին տեղյակ այլ անձինք պարտավոր են պահպանել երեխայի որդեգրման գաղտնիքը:

Օրենքի ուժով՝  եթե որդեգրման գաղտնիությունը պահպանող անձինք, որոնք հրապարակում են երեխայի որդեգրման գաղտնիքը՝ նրա որդեգրողների կամքին հակառակ, ապա օրենքով սահմանված կարգով պատասխանատվություն են կրում։

Որո՞նք են այն հիմքերը որոնց պարագայում երեխայի որդեգրումը վերացվում է.

Երեխայի որդեգրումը կարող է վերացվել այն դեպքերում, երբ որդեգրողները խուսափում են իրենց վրա դրված ծնողական պարտականությունները կատարելուց, չարաշահում են ծնողական իրավունքները, դաժանաբար են վարվում որդեգրված երեխայի հետ, համարվում են քրոնիկ ալկոհոլամոլությամբ կամ թմրամոլությամբ, թունամոլությամբ տառապող հիվանդներ, ինչպես նաև՝ դատարանի կողմից մահացած կամ անհայտ բացակայող ճանաչված ծնողի ներկայանալու, դատարանի համապատասխան վճռի վերանայման, անգործունակ ճանաչված ծնողի գործունակության վերականգնման դեպքերում՝ այդ ծնողների պահանջով:

Բացի այդ, դատարանը կարող է վերացնել երեխայի որդեգրումը նաև այլ հիմքերով՝ ելնելով երեխայի շահերից և հաշվի առնելով տասը տարին լրացած երեխայի կարծիքը։

Աղբյուր` Փաստինֆո