Փաստ ինֆո

Միջազգային ճգնաժամայի խմբի (ICG) վերջին զեկուցը ԼՂ հակամարտության մասին տարաբնույթ մեկնաբանությունների տեղիք է տվել Հայաստանում, Ադրբեջանում և Լեռնային Ղարաբաղում: Թամայի շուրջ բանավեճ է ծավալվել  «Մեդիա կենտրոն»-ում, որը ներկայացնում ենք ստորև:

«Լեռնային Ղարաբաղի երկնքում պատերազմի ամպեր են կուտակվում» վերտառությամբ զեկույցում խոսվում է պատերազմի վտանգի կտրուկ աճի մասին, իսկ լարվածության էսկալացիան, ըստ զեկույցի հեղինակների, կարող է շատ հանկարծակի հանգեցնել լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների:
 
Այնուամենյանիվ կան փորձագետներ, որոնք համամիտ չեն զեկույցի վերլուծական մասի հետ և կարծում են, որ հակամարտության գոտում «ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» վիճակը կարող է դեռ երկար պահպանվել, քանի դեռ խախտված չէ ուժերի բալանսը:

Միջազգային ճգնաժամային խմբի փորձագետ, զեկույցի համահեղինակ Օլեսյա Վարդանյանի կարծիքով՝ զեկույցը կազմելիս տարվել է բավականին ծավալուն աշխատանք: Իրականացվել են 100-ից ավելի հարցազրույցներ Հայաստանում, Ադրբեջանում և Լեռնային Ղարաբաղում:
 
«Մենք շատ գործոններ հաշվի առնելով ենք հանգել այն եզրակացությանը, որ պատերազմի հավանականությունը հակամարտության գոտում բավականին բարձր է: Մենք խոսել ենք տարբեր փորձագետների, հասարակ քաղաքացիների ու պաշտոնյաների հետ բոլոր կողմերում: Պարզվել է, որ անցյալ տարվա ապրիլյան ռազմական բախումներից հետո կողմերի մոտ ամրապնդվել են իրենց մոտեցումները: Ադրբեջանում պնդում են, որ բանակցային գործընթացում առաջընթացի բացակայության դեպքում կարող են նոր գործողությունների դիմել, որպեսզի վերադարձնեն տարածքները, իսկ հայկական կողմում նշում են, որ պատրաստ են պատերազմի և դրա մեկնարկի դեպքում ոչ թե պաշտպանվելու, այլ անցնելու են հակագրոհի՝ շարժվելով Ադրբեջանի տարածքի խորքերը», - նշեց  Օլեսյա Վարդանյանը՝ հավելելով, որ պատերազմի վերսկսման գործոնները և տրամադրությունները «ոչ մի տեղ չեն կորչել, դեռ ավելին՝ ամրապնդվել են»:
 
Նրա խոսքով՝ զեկույցում խոսելով պատերազմի հավանականության մասին՝ փորձ է կատարվել նաեւ միջազգային հանրության ուշադրությունը կենտրոնացնել խնդրի վրա:

«Մեդիա կենտրոնում» հունիսի 7-ին Օլեյսա Վարդանյանի, Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանի և Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի տնօրեն Ստեփան Սաֆարյանի մասնակցությամբ տեղի ունեցավ բանավեճ «Ինչու՞ է Միջազգային ճգնաժամային խումբը կանխատեսում պատերազմի վտանգ ԼՂ հակամարտության գոտում» թեմայով:
 
Այլ տեսակետ ունի Ալեքսանդր Իսկանդարյանը, ում կարծիքով ICG-ի զեկույցը երկու հարթության մեջ պետք է դիտարկել՝ նկարագրական և վերլուծական: «Առաջին, ինչ վերաբերում է նկարագրական մասին, ապա կատարված է բավականին լավ և բարեխիղճ աշխատանք: Հավաքված է փաստերի բազա և այն լավ ներկայացված է», - նշում է նա:

Մյուս կողմից, սակայն նրա կարծիքով, զեկույցը կաղում է վերլուծական տեսանկյունից: «Պատերազմի վտանգի մասին ազդարարումները միշտ եղել են ICG-ի զեկույցներում: Ես չեմ հիշում մի դեպք, որ այն չլինի: Իհարկե, պատերազմի վտանգ կա, սակայն զեկույցում չի ասվում, թե ինչպես և ինչ մեխանիզմների միջոցով այն կարող է սկսվել: Ասվում է՝ քանի որ վտանգ կա, ապա կարող է տեղի ունենալ պատերազմ, սակայն ինչպես, ինչից հետո, չի ասվում», - նշում է Իսկանդարյանը՝ հավելելով, որ, ընդհակառակը, Ղարաբաղում լայնամասշտաբ պատերազմի առաջացման հավանականությունն ապրիլյան գործողություններից հետո նվազագույն է:
 
Նրա խոսքով, Ադրբեջանը 22 տարի պատերազմի է պատրաստվում, 5 տարում 20-ից մինչեւ 30 մլրդ դոլար է ծախսել, սակայն 2016 թ-ի ապիլին հրահրեց լոկալ ռազմական բախում, որի նպատակները քաղաքական էին, ոչ թե ռազմական: «Ուստի պատերազմի իրական վտանգի մասին խոսելիս պետք է ներկայացնել դրա մեկնարկի մեխանիզմը, եթե այն չի ներկայացվում ու միշտ ասվում է պատերազմ, ապա արժեզրկվում է պատերազմի վտանգի մասին կանխատեսումները: Այսինքն՝ երբ միշտ ասում ես պատերազմ, պատերազմ, ու այն տեղի չի ունենում, ապա որպես հետեւանք ոչ ոք չի հավատալու այդ կանխատեսումներին ապագայում», - ընդգծեց փորձագետը:
 
«Ապրիլյան գործողությունը հրաշալի էր կազմակերպված, բավական բարձր որակով էր ծրագրված` արտասահմանից մասնագետների ներգրավմամբ: Ըստ որում` մարտնչում էին հատուկ նշանակության ջոկատայինները: Իսկ նրանց պատրաստումը չափազանց թանկ արժե, ինչպես օդաչուների պատրաստումը: Դրա հետ մեկտեղ, գործողության արդյունքը բոլորին հայտնի է: Սա պատերազմի սցենար չէ»,- նշեց Ալեքսանդր Իսկանդարյանը՝ հավելելով, որ ԼՂ հակամարտության գոտում, ինչպես նաեւ այլ կոնֆլիկտային ռեգիոններում «ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» վիճակը կարող է դեռ երկար պահպանվել:
 
«Պատերազմը Ստեփանակերտի վրա հրետանային պատրաստություն էր, այնուհետեւ տանկային ուղղակի գրոհ: Տասնյակ հազարավոր զոհեր, սոցիալական կոլապս, Բաքվում հարյուր հազարավոր փախստականներ»,- նշեց քաղաքագետը` հավելելով, որ հայկական կողմի մոտ այդ ժամանակ արդեն «Իսկանդեր» կար, սակայն այն, ինչպես եւ ադրբեջանական հրթիռները չկիրառվեցին:
 
Նրա խոսքով, ապրիլյան բախումները ցույց տվեցին ուժերի հավասարակշռությունը հակամարտության գոտում։ «Դրանից հետո ուժերի դասավորվածությունն աճեց հօգուտ Հայաստանի, եւ լայնածավալ մարտական գործողություններ ես չեմ կարող պատկերացնել», - ասաց նա:
 
Քննարկման մասնակից Ստեփան Սաֆարյանն անդրադարձավ, ԼՂ հակամարտության գոտում հնարավոր պատերազմում Թուրքիայի ու Ռուսաստանի ներքաշվելու հավանականության մասին զեկույցում տեղ գտած կանխատեսումներին:
Նա նախ հարց ուղղեց զեկույցի համահեղինակին առ այն՝ այդ կանխատեսումները հիմնված են Թուրքիայից ու ՌԴ-ից ստացված կոնկրետ տեղեկատվության վրա, թե՞ զեկույցից բխած ուղղակի հետեւություններն են: Ստանալով պատասխան, որ կանխատեսումը հիմնված է ՌԴ-ի և Թուրքիայի ներկայացուցիչներից ստացված տեղեկատվության վրա՝ Սաֆարյանն, այնուամենայնիվ, պնդեց, որ Անկարան միայն հանուն Բաքվի, որքան էլ ունենա վերջինիս հետ պայմանագրեր, չի միջամտի Ղարաբաղյան հակամարտությանը:
 
Սաֆարյանը հիշեցրեց, որ ապրիլյան իրադարձությունների ժամանակ ադրբեջանական կողմը ոչ մի կրակոց չարձակեց Հայաստանի հետ սահմանին. «Դա խոսում է այն մասին, որ Ադրբեջանը հրաշալի հասկանում է Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիայի հետեւանքները: Բաքուն այժմ կենտրոնանում է լոկալ էսկալացիայի վրա», - ասաց նա՝ հավելելով, որ Ղարաբաղը Մերձավոր Արեւելք չէ եւ Թուրքիայի համար նույնարժեք նշանակություն չունի, ինչպես Սիրիան:
 
«Իհարկե, Թուրքիան Ադրբեջանի դաշնակիցն է, բայց չեմ կարծում, որ հանուն Բաքվի, կգնա նման քայլի: Հատկապես Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորվում են: Չեմ կարծում, որ Անկարան սպառնալիքի տակ կդնի իր ռազմավարական շահերն ու կներգրավվի հակամարտությունում»,- եզրափակեց փորձագետը:

Աղբյուր` Փաստինֆո