Փաստ ինֆո

Կալանքը պետք է լինի բացառիկ խափանման միջոց, Հայաստանում պետք է արմատավորված լինի ազատության կանխավարկածի գաղափարը, սակայն ուսումնասիրությունները և վերլուծությունները ՄԻՊ Արման Թաթոյանին հետևություններ անելու հնարավորություն են տալիս, որ Հայաստանում գործում է կալանքի միջնորդությունների բավարարման բավական բարձր շեմ, անթույլատրելի բարձր շեմ։

Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը նշեց, որ վարույթն իրականացնող մարմինների կողմից միջնորդությունների ներկայացման առումով նվազման միտում կա, ինչը շատ չէ, բայց այդ միջնորդությունների թվի 90 տոկոսից ավելին բավարարվում է դատարանների կողմից։

Ըստ պաշտպանի՝ այս ամենը բերում է հետևության, որ դատարանների կողմից կալանքի կիրառման հիմնավորվածության կանխավարկածն է կիրառվում՝ գործում է բոլորովին հակառակ սկզբունքը, և կալանը որպես վերջին միջոց կիրառելու կայուն պրակտիկա չկա այս ամենը գալիս է նաև օրենսդրական կարգավորումներից։

ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգիրքը կառուցված է այն սկզբունքով, որ դրդում է, որ դատավորը կամ վարույթն իրականացնող մարմինը սկզբում փորձեն հասկանալ՝ կալանքը կիրառելի է. թե ոչ, և հետո անդրադառնալ մյուս խափանման միջոցներին, սակայն իրականում հակառակը պետք է լինի:

Քրեական դատավարության նոր օրենսգրքի նախագծի ընդունումը հրատապ համարելով՝ Արման Թաթոյանը ընդգծեց, որ նրանում առկա են նոր լուծումներ, որոնք սկզբունքորեն կփոխեն իրավակիրառ պրակտիկան կալանքների առումով։

ՄԻՊ-ը խնդրահարույց է համարում կալանքի կիրառման պրակտիկան առաջին ատյանի դատարանների կողմից։ չի կիրառվում կամ բավարար չի կիրառվում վճռաբեկ դատարանի նախադեպային պրակտիկան, մտահոգիչ է նաև կալանքի ժամկետի երկարացման հարցը։

Մարդու իրավունքների պաշտպանի նաև անդրադարձավ ազատությունից զրկված անձի իրավունքների ապահովման հարցին: Ըստ Պաշտպանի՝ պետք է բացառել Ոստիկանության բաժիններ կամ ազատությունից զրկման որևէ այլ վայր անձի «հրավիրելու ինստիտուտը»:

Ազատությունից զրկման սկզբնական պահը պետք է համարել ցանկացած այնպիսի իրավիճակ, երբ անձը զրկված է սեփական կամքով ազատ տեղաշարժվելու հնարավորությունից և ստիպված է հետևել ոստիկանի կամ իրավապահ որևէ այլ մարմնի աշխատակցի կամքին։

Հետևաբար ըստ ՄԻՊ-ի՝ այդ պահից սկսած պետք է առաջ գան իրավունքներ՝ անկախ նրանից՝ ինչ վարույթի տեսակ է իրականացվում՝ վարչական, քրեական, ընդհանրապես կա վարույթ, թե չկա, անկախ նրանից՝ ինչ կարգավիճակ ունի անձը՝ կասկածյալ է, մեղադրյալ, բերման ենթարկված՝ դա որևէ նշանակություն չունի։

Անձը զրկված է ազատությունից, հետևաբար՝ պետք է ունենա իր նվազագույն իրավունքները:

«Անցյալ տարվա պրակտիկան ցույց էր տալիս, որ ազատությունից զրկման ժամանակ հիմքերի պարզաբանման առումով անհատական մոտեցում չկա, ազատությունից զրկման յուրաքանչյուր դեպք անհատական է, և պետք է ամեն անգամ անձին ներկայացվեն հիմքերը, սակայն դեպքեր են արձանագրվել, երբ պարզապես հղում է արվել լրատվական ծառայությանը, և անձինք բերման են ենթարկվել։

Արման Թաթոյանը նաև անդրադարձավ փաստաբանների խուզարկության հարցին, ըստ նրա՝ հարկավոր է Քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդվածը լրացնել նոր մասով, որը պատասխանատվություն կնախատեսի փաստաբանին ազատությունից զրկման վայր մուտքն արգելելու համար։

«Օրենքը կատեգորիկ արգելում է փաստաբանի կողմից իր անմիջական պարտականությունները կատարելու ընթացքում խուզարկելը»,-ասաց ՄԻՊ-ը հավելելով, որ Արդարադատության նախարարության հրապարակային պարզաբանումն իրեն չի գոհացնում, քանի որ նախարարությունն ամեն դեպքում պետք է քննություն իրականացներ՝ պարզելու համար խոչընդոտների հնարավոր դեպքերը:

«Իհարկե, չափանիշները, որոնք դրվել էին, կարևոր էին, բայց դա բավարար չէ, որովհետև անհրաժեշտ է փոփոխություններ կատարել, ենթաօրենսդրական փոփոխություններ, քանի որ հակասություն կա «Փաստաբանության մասին» օրենքի և քրեակատարողական հիմնարկների ներքին կանոնակարգի միջև»,-նշեց ՄԻՊ Արման Թաթոյանը։

Լուսանկարը՝ Ֆոտոլուրի

Աղբյուր` Փաստինֆո