Փաստ ինֆո

ՀՀ սահմանադրական դատարանն այսօր որոշեց, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 35-րդ հոդվածի (Քրեական գործի վարույթը կամ քրեական հետապնդումը բացառող հանգամանքները) 1-ին մասի 10-րդ կետը համապատասխանում է ՀՀ սահմանադրությանը՝ սույն որոշման մեջ արտահայտված իրավական դիրքորոշումների շրջանակներում:

Գործը դատարանում քննվում էր ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի դիմումի հիման վրա, որը ներկայացվել է Սյունիքի նախկին մարզպետի առանձնատան մոտ աղմկահարույց միջադեպի ժամանակ սպանված Ավետիք Բուդաղյանի իրավահաջորդի ներկայացուցիչ Հայկ Ալումյանի վերաքննիչ բողոքի քննության շրջանակներում:

ՍԴ-ն արձանագրեց նաև՝ մասնավորապես՝ հաշվի առնելով իրավակիրառ պրակտիկայում անմեղության կանխավարկածի սահմանադրական սկզբունքի երաշխավորման անհրաժեշտությունը, Օրենսգրքի նշված դրույթով նախատեսված բացառության իրացման անհրաժեշտությունը՝ մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների անմիջական գործողության ապահովման ու իրավունքի գերակայության երաշխավորման հիման վրա, անձի մահվան հիմքով՝ քրեական հետապնդում չիրականացնելու կամ գործի վարույթը կարճելու դեպքում մահացածի հարազատներին նման որոշման ընդունման մասին իրազեկելու անհրաժեշտությունը:

ՀՀ սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Հարությունյանը շեշտեց նաև, որ իրավական դիրքորոշումների մեջ Սահմանադրական դատարանը հստակ ներկայացրել է ընդհանրապես իրավակարգավորման ինստիտուտի անկատարությունը և դա այնպիսին է, որ միայն Ազգային ժողովի իրավասության շրջանակներում է հնարավոր լուծել, և այն շտապ լուծման անհրաժեշտություն ունի:

«Մանրամասն դրա վերաբերյալ նույնպես ներկայացրել ենք իրավական դիրքորոշում, սակայն գտնում ենք, որ դատարանը բողոքարկման շրջանակներում կարող է այս հարցը լուծել, եթե առաջնորդվի այդ սկզբունքներով, որոնք այստեղ ներկայացված են և իրավական դիրքորոշման մեջ ու եզրափակիչ մասում հստակ նշված են: Եթե դրանց հիման վրա գնահատի իրավիճակը, ապա խնդիրը կունենա իր լուծումը»,- նշեց Գագիկ Հարությունյանը:

Սահմանադրական դատարանում պատասխանող կողմի՝ Ազգային ժողովի, պաշտոնական ներկայացուցիչ Վահե Դանիելյանը «Փաստինֆո»-ի լրագրողի հետ զրույցում նշեց, որ ԱԺ դիրքորոշման համաձայն, այդ նորմն ունի բացառություն, որ անձի մահվան դեպքում քրեական գործը կարճվում է, բացառությամբ այն դեպքի, երբ մահացածի իրավունքների վերականգնման խնդիր կա:

ԱԺ ներկայացուցիչը նշեց, որ Վերաքննիչ դատարանն այն դիրքորոշումն ուներ, որ այդ դեպքերում իրավական որոշակիության սկզբունքին չի համապատասխանում նորմի ձևակերպումը, քանի որ պարզ չէ, թե մերձավոր ազգականներն են դիմելու, թե այլ անձինք, ովքեր են դիմելու և որ փուլում է այդ հարցը որոշվելու:

Ըստ Վահե Դանիելյանի, Ազգային ժողովի դիրքորոշումն այն է, որ այդ դեպքերում մերձավոր հարազատների դիրքորոշումը «պետք է պարտադիր նշանակությամբ հաշվի առնվի որոշում կայացնելիս»:

Քանի որ ձևակերպումը ընդհանուր է՝ երբ գործի վարույթն անհրաժեշտ է մահացածի իրավունքների վերականգման համար, ուստի եթե անգամ մերձավոր հարազատներից դիմում չկա, սակայն դատարանը գտնում է, որ իրավունքների վերականգնման անհրաժեշտություն կա, կարող է սեփական նախաձեռնությամբ շարունակել գործի քննությունը:

ԱԺ-ն նաև իր դիրքորոշման մեջ հայտնել է, որ 2013թ. Վճռաբեկ դատարանում եղել է նմանատիպ գործ՝ ոչ ամբողջական փաստական հանգամանքների համընկմամբ, ու ՎԴ դիրքորոշումն այն է եղել, որ մահացածի իրավահաջորդը կարող է դիրքորոշում հայտնել, և այդ դիրքորոշումը կարևորվում է այդ հարցը լուծելիս:

Հիշեցնենք, որ փաստաբան Հայկ Ալումյանի վերաքննիչ բողոքը մեկ տարուց ավելի քննելուց հետո՝ քննության արդյունքներով, Վերաքննիչ դատարանը որոշել էր դիմել Սահմանադրական դատարան՝ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 35-րդ հոդվածի առաջին մասի 10-րդ կետի սահմանադրականության հարցը լուծելու համար:

Հակաօրինականն ու հակասահմանադրականն այն ամեն ինչն է, ինչ մինչև հիմա արվում է Բուդաղյանների գործով. Հայկ Ալումյան

Քրեական գործի վարույթը կամ քրեական հետապնդումը բացառող հանգամանքների վերաբերյալ հոդվածի 10-րդ կետը հենց այն նորմն է, որի վրա հիմնվում են սպանված Ավետիք Բուդաղյանի իրավահաջորդն ու նրա ներկայացուցիչ Հայկ Ալումյանը՝ բողոք ներկայացնելով մահվան հիմքով Ավետիք Բուդաղյանի նկատմամբ քրեական հետապնդում չիրականացնելու, իսկ Սուրիկ Խաչատրյանի որդու ու թիկնապահի նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցնելու քննիչի որոշումների դեմ:

Հոդվածի հիշյալ կետը նախատեսում է բացառություն՝ մահվան հիմքով քրեական հետապնդումը կարող է իրականացվել կամ չդադարեցվել, եթե գործի վարույթն անհրաժեշտ է մահացածի իրավունքների վերականգնման համար կամ ուրիշ անձանց նկատմամբ նոր ի հայտ եկած հանգամանքների կապակցությամբ գործը վերսկսելու համար:

Տվյալ դեպքում Ավետիք Բուդաղյանի հարազատները և նրա իրավահաջորդ հայրը պնդում էին, որ «ո՛չ, մենք պահանջում ենք քրեական հետապնդումը շարունակել, քրեական գործը քննել մինչև վերջ, որովհետև մենք պատրաստվում ենք ապացուցել, որ Ավետիք Բուդաղյանը սպանության փորձ չի կատարել, նա նրանց հարձակման զոհն է»:

Աղբյուր` Փաստինֆո